گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین
معماری خانه‌های بومی در بسیاری از شهرهای حاشیۀ کویر ـ مبتنی بر ملاحظات اقلیمی، کارکردی و فرهنگی ـ در ترکیبی از فضاهای باز، نیمهباز و بسته شکل گرفته است. هر کدام از این فضاها نیز به نوبۀ خود و متناسب با شرایطی که ذکر شد (و به ویژه خصوصیات اقلیمی و تنظیم شرایط محیطی) در انواع و گونه‌های مختلفی پدید آ...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Yazd University
2021-08-01
|
| Series: | معماری اقلیم گرم و خشک |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://smb.yazd.ac.ir/article_2330_3f029c6e57b3ff6011da1d09206f8669.pdf |
| _version_ | 1797817675352637440 |
|---|---|
| author | فاطمه محرابیون محمدی حمیدرضا بیگ زاده شهرکی سمیه امیدواری |
| author_facet | فاطمه محرابیون محمدی حمیدرضا بیگ زاده شهرکی سمیه امیدواری |
| author_sort | فاطمه محرابیون محمدی |
| collection | DOAJ |
| description | معماری خانه‌های بومی در بسیاری از شهرهای حاشیۀ کویر ـ مبتنی بر ملاحظات اقلیمی، کارکردی و فرهنگی ـ در ترکیبی از فضاهای باز، نیمهباز و بسته شکل گرفته است. هر کدام از این فضاها نیز به نوبۀ خود و متناسب با شرایطی که ذکر شد (و به ویژه خصوصیات اقلیمی و تنظیم شرایط محیطی) در انواع و گونه‌های مختلفی پدید آمده‌اند. در این میان، فضاهای نیمهباز عمدتاً به مثابۀ حلقۀ واسط و عرصه‌های مابین فضاهای باز و بسته، دارای جایگاه ویژه و قابل مطالعه‌ای هستند. نگاهی به خانه‌های بومی شهر نایین ـ به عنوان یکی از شهرهای واقع در اقلیم گرم و خشک حاشیۀ کویر ـ نیز نشان از آن دارد که در معماری این خانه‌ها توجه ویژه‌ای به شکل‌گیری فضاهای نیمهباز شده و انواع مختلفی از این فضاها را پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های صفوی و قاجار شهر نایین به انجام رسیده و سعی در شناسایی مؤلفه‌ها و ویژگی‌های معماری این فضاها و تبیین نسبت آنها با دیگر فضاهای مرتبط داشته است. شیوۀ پژوهش این مقاله مبتنی بر روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و مقایسۀ تطبیقی بوده و داده‌های مورد نیاز خود را از طریق مشاهدات میدانی، رجوع به منابع کتابخانه‌ای، مستندات تاریخی و همچنین مراجعه به منابع شفاهی گردآوری نموده است. به منظور تحدید دامنۀ تحقیق، پژوهش حاضر صرفاً بر خانه‌های متعلق به دوره‌های صفوی و قاجار شهر نائین متمرکز گردیده است. نتایج تحقیق بیانگر آنست که عموماً در خانه‌های بومی صفوی و قاجاری نایین، فضاهای نیمهباز ـ علی‌رغم دارا بودن نسبت‌های متنوعی از کل مساحت بنا ـ به طور متوسط با مساحتی در حدود 6% از کل فضاها در ترکیب با فضاهای باز و بستۀ خانه‌ها به کار گرفته شده‌اند. در همین رابطه، سه گونۀ فضای نیمهباز شامل «ایوان»، «ایوانچه» و «تالار» قابل شناسایی است که هر کدام از آنها به لحاظ شکل، نحوۀ مکانیابی و عملکرد دارای ویژگی‌های مختص خویش بوده‌اند. |
| first_indexed | 2024-03-13T08:56:58Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-003f5923c44a4c4fb7aed25ec957fb49 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2645-3711 2645-372X |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-13T08:56:58Z |
| publishDate | 2021-08-01 |
| publisher | Yazd University |
| record_format | Article |
| series | معماری اقلیم گرم و خشک |
| spelling | doaj.art-003f5923c44a4c4fb7aed25ec957fb492023-05-28T12:50:00ZfasYazd Universityمعماری اقلیم گرم و خشک2645-37112645-372X2021-08-0191312110.29252/ahdc.2021.16382.15302330گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایینفاطمه محرابیون محمدی0حمیدرضا بیگ زاده شهرکی1سمیه امیدواری2دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایراناستادیار دانشگاه فنی و حرفه‌ای، یزد، ایراناستادیار دانشگاه علم و هنر، یزد، ایرانمعماری خانه‌های بومی در بسیاری از شهرهای حاشیۀ کویر ـ مبتنی بر ملاحظات اقلیمی، کارکردی و فرهنگی ـ در ترکیبی از فضاهای باز، نیمهباز و بسته شکل گرفته است. هر کدام از این فضاها نیز به نوبۀ خود و متناسب با شرایطی که ذکر شد (و به ویژه خصوصیات اقلیمی و تنظیم شرایط محیطی) در انواع و گونه‌های مختلفی پدید آمده‌اند. در این میان، فضاهای نیمهباز عمدتاً به مثابۀ حلقۀ واسط و عرصه‌های مابین فضاهای باز و بسته، دارای جایگاه ویژه و قابل مطالعه‌ای هستند. نگاهی به خانه‌های بومی شهر نایین ـ به عنوان یکی از شهرهای واقع در اقلیم گرم و خشک حاشیۀ کویر ـ نیز نشان از آن دارد که در معماری این خانه‌ها توجه ویژه‌ای به شکل‌گیری فضاهای نیمهباز شده و انواع مختلفی از این فضاها را پدید آورده است. پژوهش حاضر با هدف گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های صفوی و قاجار شهر نایین به انجام رسیده و سعی در شناسایی مؤلفه‌ها و ویژگی‌های معماری این فضاها و تبیین نسبت آنها با دیگر فضاهای مرتبط داشته است. شیوۀ پژوهش این مقاله مبتنی بر روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و مقایسۀ تطبیقی بوده و داده‌های مورد نیاز خود را از طریق مشاهدات میدانی، رجوع به منابع کتابخانه‌ای، مستندات تاریخی و همچنین مراجعه به منابع شفاهی گردآوری نموده است. به منظور تحدید دامنۀ تحقیق، پژوهش حاضر صرفاً بر خانه‌های متعلق به دوره‌های صفوی و قاجار شهر نائین متمرکز گردیده است. نتایج تحقیق بیانگر آنست که عموماً در خانه‌های بومی صفوی و قاجاری نایین، فضاهای نیمهباز ـ علی‌رغم دارا بودن نسبت‌های متنوعی از کل مساحت بنا ـ به طور متوسط با مساحتی در حدود 6% از کل فضاها در ترکیب با فضاهای باز و بستۀ خانه‌ها به کار گرفته شده‌اند. در همین رابطه، سه گونۀ فضای نیمهباز شامل «ایوان»، «ایوانچه» و «تالار» قابل شناسایی است که هر کدام از آنها به لحاظ شکل، نحوۀ مکانیابی و عملکرد دارای ویژگی‌های مختص خویش بوده‌اند.http://smb.yazd.ac.ir/article_2330_3f029c6e57b3ff6011da1d09206f8669.pdfگونه‌شناسیفضاهای نیمه‌بازصفویهقاجاریهنایین |
| spellingShingle | فاطمه محرابیون محمدی حمیدرضا بیگ زاده شهرکی سمیه امیدواری گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین معماری اقلیم گرم و خشک گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز صفویه قاجاریه نایین |
| title | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین |
| title_full | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین |
| title_fullStr | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین |
| title_full_unstemmed | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین |
| title_short | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین |
| title_sort | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز در خانه‌های بومی دورۀ صفویه و قاجاریۀ شهر تاریخی نایین |
| topic | گونه‌شناسی فضاهای نیمهباز صفویه قاجاریه نایین |
| url | http://smb.yazd.ac.ir/article_2330_3f029c6e57b3ff6011da1d09206f8669.pdf |
| work_keys_str_mv | AT fạṭmhmḥrạbywnmḥmdy gwnhsẖnạsyfḍạhạynymhbạzdrkẖạnhhạybwmydwrەṣfwyhwqạjạryەsẖhrtạrykẖynạyyn AT ḥmydrḍạbygzạdhsẖhrḵy gwnhsẖnạsyfḍạhạynymhbạzdrkẖạnhhạybwmydwrەṣfwyhwqạjạryەsẖhrtạrykẖynạyyn AT smyhạmydwạry gwnhsẖnạsyfḍạhạynymhbạzdrkẖạnhhạybwmydwrەṣfwyhwqạjạryەsẖhrtạrykẖynạyyn |