نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای
هدف پژوهش حاضر، برآورد میزان فرسایش خاک و بررسی نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی در فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای شهرستان مرند می‌باشد. در این پژوهش برای برآورد میزان فرسایش خاک از مدل جهانی اصلاح شده هدررفت خاک (RUSLE)، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شد. برای اجرای مدل عوا...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
University of Tabriz
2023-12-01
|
| Series: | هیدروژئومورفولوژی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_17075_d35748fa48d426e1d0ff0770d9cafa0f.pdf |
| _version_ | 1797341388701958144 |
|---|---|
| author | فریبا کرمی داود مختاری فرنوش احمدی |
| author_facet | فریبا کرمی داود مختاری فرنوش احمدی |
| author_sort | فریبا کرمی |
| collection | DOAJ |
| description | هدف پژوهش حاضر، برآورد میزان فرسایش خاک و بررسی نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی در فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای شهرستان مرند می‌باشد. در این پژوهش برای برآورد میزان فرسایش خاک از مدل جهانی اصلاح شده هدررفت خاک (RUSLE)، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شد. برای اجرای مدل عوامل فرسایندگی باران (R)، فرسایش‌پذیری خاک (K)، توپوگرافی (LS)، حفاظت خاک (P) و مدیریت پوشش گیاهی (C) در محیط Arc GIS محاسبه و سپس نقشه فرسایش خاک در 5 کلاس خطر (بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) ترسیم شد. برای طبقه‌بندی و ترسیم نقشه لندفرم‌ها نیز از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) استفاده شد. سپس نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی مختلف در ارتباط با نرخ فرسایش خاک و با تلفیق نقشه‌های مربوطه بررسی شدند. نتایج اجرای مدل نشان داد که متوسط فرسایش خاک 1/71 تن در هکتار در سال است. نتایج نقشه فرسایش نشان داد که بخش عمده‌ای از حوضه (67/07درصد) جزء طبقه فرسایشی خیلی‌کم و 2/37 درصد آن در طبقه فرسایشی خیلی زیاد و زیاد قرار دارند. با تلفیق نقشه لندفرم‌ها و فرسایش خاک معلوم شد که بیشترین فرسایش در مجموع به دره‌ها و بریدگی‌های واقع بر ارتفاعات و دامنه‌ها و سپس ستیغ‌های مرتفع و قله کوه‌ها اختصاص دارد. در حوضه زنوزچای، فرسایش خاک بیشتر بر روی نهشته‌های تیپ فلیش، کنگلومرای قرمز و خاکستری با میان لایه‌های مارنی و پادگانه‌های آبرفتی می‌باشد. ضریب همبستگی بین عوامل مدل (RUSLE) و فرسایش خاک نشان داد عامل توپوگرافی (LS) بیشترین اثرگذاری را در محاسبه میزان فرسایش حوضه زنوزچای دارد. |
| first_indexed | 2024-03-08T10:18:21Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-03d5b5d3356747a290772195571d637c |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2383-3254 2676-4571 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-08T10:18:21Z |
| publishDate | 2023-12-01 |
| publisher | University of Tabriz |
| record_format | Article |
| series | هیدروژئومورفولوژی |
| spelling | doaj.art-03d5b5d3356747a290772195571d637c2024-01-28T06:28:44ZfasUniversity of Tabrizهیدروژئومورفولوژی2383-32542676-45712023-12-01103724110.22034/hyd.2023.53806.166017075نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچایفریبا کرمی0داود مختاری1فرنوش احمدی2استاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریزاستاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریزفارغ التحصیل دانشگاه تبریزهدف پژوهش حاضر، برآورد میزان فرسایش خاک و بررسی نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی در فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای شهرستان مرند می‌باشد. در این پژوهش برای برآورد میزان فرسایش خاک از مدل جهانی اصلاح شده هدررفت خاک (RUSLE)، سامانۀ اطلاعات جغرافیایی(GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شد. برای اجرای مدل عوامل فرسایندگی باران (R)، فرسایش‌پذیری خاک (K)، توپوگرافی (LS)، حفاظت خاک (P) و مدیریت پوشش گیاهی (C) در محیط Arc GIS محاسبه و سپس نقشه فرسایش خاک در 5 کلاس خطر (بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد) ترسیم شد. برای طبقه‌بندی و ترسیم نقشه لندفرم‌ها نیز از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) استفاده شد. سپس نقش لندفرم‌ها و واحدهای لیتولوژی مختلف در ارتباط با نرخ فرسایش خاک و با تلفیق نقشه‌های مربوطه بررسی شدند. نتایج اجرای مدل نشان داد که متوسط فرسایش خاک 1/71 تن در هکتار در سال است. نتایج نقشه فرسایش نشان داد که بخش عمده‌ای از حوضه (67/07درصد) جزء طبقه فرسایشی خیلی‌کم و 2/37 درصد آن در طبقه فرسایشی خیلی زیاد و زیاد قرار دارند. با تلفیق نقشه لندفرم‌ها و فرسایش خاک معلوم شد که بیشترین فرسایش در مجموع به دره‌ها و بریدگی‌های واقع بر ارتفاعات و دامنه‌ها و سپس ستیغ‌های مرتفع و قله کوه‌ها اختصاص دارد. در حوضه زنوزچای، فرسایش خاک بیشتر بر روی نهشته‌های تیپ فلیش، کنگلومرای قرمز و خاکستری با میان لایه‌های مارنی و پادگانه‌های آبرفتی می‌باشد. ضریب همبستگی بین عوامل مدل (RUSLE) و فرسایش خاک نشان داد عامل توپوگرافی (LS) بیشترین اثرگذاری را در محاسبه میزان فرسایش حوضه زنوزچای دارد.https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_17075_d35748fa48d426e1d0ff0770d9cafa0f.pdfمدل rusleشاخص موقعیت توپوگرافیواحدهای سنگ شناسیحوضه زنوزچایشمالغرب ایران |
| spellingShingle | فریبا کرمی داود مختاری فرنوش احمدی نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای هیدروژئومورفولوژی مدل rusle شاخص موقعیت توپوگرافی واحدهای سنگ شناسی حوضه زنوزچای شمالغرب ایران |
| title | نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای |
| title_full | نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای |
| title_fullStr | نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای |
| title_full_unstemmed | نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای |
| title_short | نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای |
| title_sort | نقش لندفرم ها و لیتولوژی در میزان فرسایش خاک حوضه آبریز زنوزچای |
| topic | مدل rusle شاخص موقعیت توپوگرافی واحدهای سنگ شناسی حوضه زنوزچای شمالغرب ایران |
| url | https://hyd.tabrizu.ac.ir/article_17075_d35748fa48d426e1d0ff0770d9cafa0f.pdf |
| work_keys_str_mv | AT frybạḵrmy nqsẖlndfrmhạwlytwlwzẖydrmyzạnfrsạysẖkẖạḵḥwḍhậbryzznwzcẖạy AT dạwdmkẖtạry nqsẖlndfrmhạwlytwlwzẖydrmyzạnfrsạysẖkẖạḵḥwḍhậbryzznwzcẖạy AT frnwsẖạḥmdy nqsẖlndfrmhạwlytwlwzẖydrmyzạnfrsạysẖkẖạḵḥwḍhậbryzznwzcẖạy |