نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا
اعیان ثابته در مباحث هستی‌شناسی عرفانی، کلید فهم بسیاری از مباحث قضا و قدر، جبر و اختیار، علم پیشین خدا و امثال آن است. صدرالمتألهین در حلّ برخی مسائل فلسفی خود اعیان ثابته را به کار گرفته است. پذیرش نظریه اعیان ثابته به عنوان الگوهای از پیش تعیین‌شده تغییرناپذیر موجودات در عالم علم الهی، ناسازگاری...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
University of Zanjan
2022-07-01
|
| Series: | Ta̓ammulāt-i Falsafī |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://phm.znu.ac.ir/article_244704_4936bbcd22b6f320f55ca1aed304d646.pdf |
| _version_ | 1828437415638859776 |
|---|---|
| author | مرضیه اخلاقی |
| author_facet | مرضیه اخلاقی |
| author_sort | مرضیه اخلاقی |
| collection | DOAJ |
| description | اعیان ثابته در مباحث هستی‌شناسی عرفانی، کلید فهم بسیاری از مباحث قضا و قدر، جبر و اختیار، علم پیشین خدا و امثال آن است. صدرالمتألهین در حلّ برخی مسائل فلسفی خود اعیان ثابته را به کار گرفته است. پذیرش نظریه اعیان ثابته به عنوان الگوهای از پیش تعیین‌شده تغییرناپذیر موجودات در عالم علم الهی، ناسازگاری عمیقی با نظریه مختار بودن و فاعل حقیقی دانستن انسان در نظام صدرایی را متبادر به ذهن می‌سازد. در نوشتار حاضر، پس از بررسی و تحلیل ویژگی‌های اعیان ثابته به‌ویژه روابط حاکم میان این حقایق کلی و جزئی با افراد عینی و خارجی آن‌ها، این نتیجه به دست می‌آید که در نگرش عرفانی ملاصدرا، اگرچه تمامی اعمال و افعال هر فرد در هر شرایطی تحت هدایت و ربوبیت اسمی و تابع مقتضیات عین ثابت اوست اما با توجه به حاکمیت فرمول «اندیشه تا عمل» بر افعال انسانی هرگز نافی مختارانه عمل کردن و فاعل حقیقی بودن انسان نیست بلکه ویژگی‌های نهادینه شده در عین ثابته افراد عبارت خواهد بود از بروز آثار و احکام حرکت‌های موّاج گوناگون و مختلفی که هر فرد با انتخاب خودش بالإجبار، تحت ربوبیت و هدایت تکوینی و ذاتی اسمی از اسماء الله قرار می‌گیرد و مقتضیات لوازم آن اسم را برحسب استعداد و قابلیتی که در سیر استکمالی و حرکت صعودی، در خود، فراهم نموده است به منصه ظهور می‌رساند. |
| first_indexed | 2024-12-10T19:45:11Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-08a64df681cb4fb2bee36a5625d1bd1e |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2228-5253 2588-3615 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-12-10T19:45:11Z |
| publishDate | 2022-07-01 |
| publisher | University of Zanjan |
| record_format | Article |
| series | Ta̓ammulāt-i Falsafī |
| spelling | doaj.art-08a64df681cb4fb2bee36a5625d1bd1e2022-12-22T01:35:54ZfasUniversity of ZanjanTa̓ammulāt-i Falsafī2228-52532588-36152022-07-01122813716010.30470/phm.2021.525514.1966244704نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرامرضیه اخلاقی0دانشیار دانشگاه پیام نوراعیان ثابته در مباحث هستی‌شناسی عرفانی، کلید فهم بسیاری از مباحث قضا و قدر، جبر و اختیار، علم پیشین خدا و امثال آن است. صدرالمتألهین در حلّ برخی مسائل فلسفی خود اعیان ثابته را به کار گرفته است. پذیرش نظریه اعیان ثابته به عنوان الگوهای از پیش تعیین‌شده تغییرناپذیر موجودات در عالم علم الهی، ناسازگاری عمیقی با نظریه مختار بودن و فاعل حقیقی دانستن انسان در نظام صدرایی را متبادر به ذهن می‌سازد. در نوشتار حاضر، پس از بررسی و تحلیل ویژگی‌های اعیان ثابته به‌ویژه روابط حاکم میان این حقایق کلی و جزئی با افراد عینی و خارجی آن‌ها، این نتیجه به دست می‌آید که در نگرش عرفانی ملاصدرا، اگرچه تمامی اعمال و افعال هر فرد در هر شرایطی تحت هدایت و ربوبیت اسمی و تابع مقتضیات عین ثابت اوست اما با توجه به حاکمیت فرمول «اندیشه تا عمل» بر افعال انسانی هرگز نافی مختارانه عمل کردن و فاعل حقیقی بودن انسان نیست بلکه ویژگی‌های نهادینه شده در عین ثابته افراد عبارت خواهد بود از بروز آثار و احکام حرکت‌های موّاج گوناگون و مختلفی که هر فرد با انتخاب خودش بالإجبار، تحت ربوبیت و هدایت تکوینی و ذاتی اسمی از اسماء الله قرار می‌گیرد و مقتضیات لوازم آن اسم را برحسب استعداد و قابلیتی که در سیر استکمالی و حرکت صعودی، در خود، فراهم نموده است به منصه ظهور می‌رساند.http://phm.znu.ac.ir/article_244704_4936bbcd22b6f320f55ca1aed304d646.pdfاعیان ثابتهجبر و اختیارملاصدراابن‌عربی |
| spellingShingle | مرضیه اخلاقی نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا Ta̓ammulāt-i Falsafī اعیان ثابته جبر و اختیار ملاصدرا ابن‌عربی |
| title | نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا |
| title_full | نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا |
| title_fullStr | نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا |
| title_full_unstemmed | نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا |
| title_short | نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا |
| title_sort | نقش اعیان ثابته بر اختیار انسان از منظر ملاصدرا |
| topic | اعیان ثابته جبر و اختیار ملاصدرا ابن‌عربی |
| url | http://phm.znu.ac.ir/article_244704_4936bbcd22b6f320f55ca1aed304d646.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mrḍyhạkẖlạqy nqsẖạʿyạntẖạbthbrạkẖtyạrạnsạnạzmnẓrmlạṣdrạ |