Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar
Tunus, günümüzde Kuzey Afrika’nın en küçük ülkesi olup, batıda Cezayir, güneydoğuda Libya, kuzeyde ve doğuda Akdeniz kıyıları ile çevrilidir. Tunus, Kanuni Sultan Süleyman dönemine 1534 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Tunus’un fethedilmesinden sonra bu bölge Osmanlı’nın eyaleti haline geld...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Gaziantep University
2021-07-01
|
| Series: | Gaziantep University Journal of Social Sciences |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1551426 |
| _version_ | 1797920341892268032 |
|---|---|
| author | Hanife Alaca |
| author_facet | Hanife Alaca |
| author_sort | Hanife Alaca |
| collection | DOAJ |
| description | Tunus, günümüzde Kuzey Afrika’nın en küçük ülkesi olup, batıda Cezayir, güneydoğuda Libya, kuzeyde ve doğuda Akdeniz kıyıları ile çevrilidir. Tunus, Kanuni Sultan Süleyman dönemine 1534 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Tunus’un fethedilmesinden sonra bu bölge Osmanlı’nın eyaleti haline geldi. İdari birim olan eyaletin yönetiminde, Osmanlı Devleti’nin diğer bölgelerinde olduğu gibi beylerbeyi bulunuyordu. Beylerbeyi ilk dönemlerde oldukça güçlüydü. Daha sonra ise yeniçeriler, reis taifesi ve dayılar, yönetimde oldukça etkili olmaya başladılar. Bunun sonucunda yeniçerilerden meydana gelen “dayı” ünvanlı kişiler ortaya çıkmaya başladılar. Böylece Tunus’ta dayılar devri başlamış oldu. Tunus’ta dayı ünvanlı kişilerden sonra hâkimiyet Beylere geçmiştir. Bu Beyler asayişi sağlamak ve vergi toplamak ile görevli kişilerdi. Dayıların hâkimiyeti yeniçerilere dayanırken, Beyler daha çok kırsal kesimdeki halk üzerinde etkiliydiler. Tunus’ta yönetim Beylerden sonra Muradilere geçmiş ve Muradi hanedanı seksen üç yıl Tunus’ta hâkimiyetini sürdürmüştür. Muradilerden sonra Tunus, 1705’den Fransız işgaline kadar Hüseyiniler tarafından yönetilmiştir. Üç yüz yıl Osmanlı egemenliği altında kalan Tunus’ta Osmanlı döneminde kurulmuş vakıflar mevcuttur. Bu çalışmanın temel kaynağını Tunus hurufat defterleri oluşturmaktadır. Şehir tarihi açısından son derece önem taşıyan hurufat defterleri bir bölgenin sosyal, dini, iktisadi ve kültürel yapısı hakkında bilgiler ihtiva etmektedir. Bu araştırmada hurufat defterleri ışığında Tunus’ta kurulan vakıf, câmi, medrese, zaviye, mescitler ve mektepler tespit edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca vakıf kurumlarının gelirleri, vakıf görevlileri atama şartları ve ücretleri hakkında da bilgiler verilecektir. Hurufat defterlerine göre 1759-1816 yılları arasında Beyrut’ta sekiz cami ve beş zaviye bulunduğu tespit edilmiştir. Ancak hurufat kayıtlarında mektep, medrese gibi vakıf eserleri ile ilgili herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Bu nedenle çalışmada adı geçen kurumlardan bahsedilmemiştir. |
| first_indexed | 2024-04-10T13:59:35Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-0ba41edea9dc4a2d818a8b1b6cac4fbe |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1303-0094 2149-5459 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-10T13:59:35Z |
| publishDate | 2021-07-01 |
| publisher | Gaziantep University |
| record_format | Article |
| series | Gaziantep University Journal of Social Sciences |
| spelling | doaj.art-0ba41edea9dc4a2d818a8b1b6cac4fbe2023-02-15T16:10:18ZengGaziantep UniversityGaziantep University Journal of Social Sciences1303-00942149-54592021-07-012031463147210.21547/jss.873205136Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal YapılarHanife Alaca0BATMAN ÜNİVERSİTESİTunus, günümüzde Kuzey Afrika’nın en küçük ülkesi olup, batıda Cezayir, güneydoğuda Libya, kuzeyde ve doğuda Akdeniz kıyıları ile çevrilidir. Tunus, Kanuni Sultan Süleyman dönemine 1534 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Tunus’un fethedilmesinden sonra bu bölge Osmanlı’nın eyaleti haline geldi. İdari birim olan eyaletin yönetiminde, Osmanlı Devleti’nin diğer bölgelerinde olduğu gibi beylerbeyi bulunuyordu. Beylerbeyi ilk dönemlerde oldukça güçlüydü. Daha sonra ise yeniçeriler, reis taifesi ve dayılar, yönetimde oldukça etkili olmaya başladılar. Bunun sonucunda yeniçerilerden meydana gelen “dayı” ünvanlı kişiler ortaya çıkmaya başladılar. Böylece Tunus’ta dayılar devri başlamış oldu. Tunus’ta dayı ünvanlı kişilerden sonra hâkimiyet Beylere geçmiştir. Bu Beyler asayişi sağlamak ve vergi toplamak ile görevli kişilerdi. Dayıların hâkimiyeti yeniçerilere dayanırken, Beyler daha çok kırsal kesimdeki halk üzerinde etkiliydiler. Tunus’ta yönetim Beylerden sonra Muradilere geçmiş ve Muradi hanedanı seksen üç yıl Tunus’ta hâkimiyetini sürdürmüştür. Muradilerden sonra Tunus, 1705’den Fransız işgaline kadar Hüseyiniler tarafından yönetilmiştir. Üç yüz yıl Osmanlı egemenliği altında kalan Tunus’ta Osmanlı döneminde kurulmuş vakıflar mevcuttur. Bu çalışmanın temel kaynağını Tunus hurufat defterleri oluşturmaktadır. Şehir tarihi açısından son derece önem taşıyan hurufat defterleri bir bölgenin sosyal, dini, iktisadi ve kültürel yapısı hakkında bilgiler ihtiva etmektedir. Bu araştırmada hurufat defterleri ışığında Tunus’ta kurulan vakıf, câmi, medrese, zaviye, mescitler ve mektepler tespit edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca vakıf kurumlarının gelirleri, vakıf görevlileri atama şartları ve ücretleri hakkında da bilgiler verilecektir. Hurufat defterlerine göre 1759-1816 yılları arasında Beyrut’ta sekiz cami ve beş zaviye bulunduğu tespit edilmiştir. Ancak hurufat kayıtlarında mektep, medrese gibi vakıf eserleri ile ilgili herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Bu nedenle çalışmada adı geçen kurumlardan bahsedilmemiştir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1551426hurufat defteritunusvakıfcamimescitzaviyehurufat defteritunuscamivakıf |
| spellingShingle | Hanife Alaca Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar Gaziantep University Journal of Social Sciences hurufat defteri tunus vakıf cami mescit zaviye hurufat defteri tunus cami vakıf |
| title | Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar |
| title_full | Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar |
| title_fullStr | Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar |
| title_full_unstemmed | Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar |
| title_short | Hurufat Defterlerine Göre Tunus’ta Dini ve Sosyal Yapılar |
| title_sort | hurufat defterlerine gore tunus ta dini ve sosyal yapilar |
| topic | hurufat defteri tunus vakıf cami mescit zaviye hurufat defteri tunus cami vakıf |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1551426 |
| work_keys_str_mv | AT hanifealaca hurufatdefterlerinegoretunustadinivesosyalyapılar |