Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme
“Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme” adlı çalışmada cin inancının Sümerlerden Yahudiliğe kadar olan tarihsel gelişimi incelenmiş, akabinde Müslümanların cin inancının büyük ölçüde yarı animist/ruhçu câhiliye Araplarından tevarüs...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Kader
2019-12-01
|
| Series: | Kader |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaderdergi/issue/51311/632546 |
| _version_ | 1797913592557731840 |
|---|---|
| author | Saadettin Merdin |
| author_facet | Saadettin Merdin |
| author_sort | Saadettin Merdin |
| collection | DOAJ |
| description | “Geleneksel İslam
İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında
Bir İnceleme” adlı çalışmada cin inancının Sümerlerden Yahudiliğe kadar olan
tarihsel gelişimi incelenmiş, akabinde Müslümanların cin inancının büyük ölçüde
yarı animist/ruhçu câhiliye Araplarından tevarüs ettiği gösterilmiştir. Câhiliye Arapları varlık dünyasının dik
yarısını cinlere tahsis etmişlerdir. İnandıkları mesh teorisi söz konusu bu cin
ve şeytanların istedikleri surete/biçime girmesine olanak tanır. Yılan bunların
başında gelir. Cân; hem yılan hem de şeytan/İblis demektir. Yılanları bu yüzden
öldürmekten korkarlar. Cin ve şeytan olarak nitelemedikleri pek az
varlık/hayvan vardır. Bu teori İsrailoğullarının domuz ve maymuna
dönüştürülmesini de izah eder. Tabiat olaylarını cinlerle izah ederler. Kum
fırtınaları cin kabilelerinin birbirleriyle savaşırken çıkardığı tozdan
kaynaklanır. Aşağı yukarı tüm biyolojik ve psikolojik rahatsızlıkların
etiyolojisinde mutlaka bu mitolojik varlıklar bulunur. Nazar, veba hep onların
eseridir. Şairler şiirlerini, kâhinler kehanetini onlar vasıtasıyla icra eder.
İslâm yeni bir ontoloji ve epistemoloji getirmediğinden, davetini
muhataplarının epistemesi/mütearifesi üzerinden yaptığından; câhiliye cin
inancı İslâm sonrası da büyük ölçüde devam etmiştir. Son bölümde cin ve şeytanların
zikredildiği âyetler yeni bir okumaya tabi tutulmuştur. Yiyen, içen, evlenen,
kabileler halinde yaşayan, şair ve kâhinlere gökten haber getiren, istedikleri
anda istedikleri surete girebilen, birçok hastalıklara neden olduğuna, büyü ve
kehânet sektöründe faaliyet gösterdiğine inanılan bu hibrit varlıkların
mahiyeti, nesnel gerçekliği sorgulanmıştır. Söz konusu bu mitik varlıkların
Kur’ân’da zikredilmesinin nedeni cinlere tapan müşriklerin sakîm inançlarını
tasvir etmekten ibaret olup, bilinenin aksine cinlerin ispatı olmayıp,
nefyidir. İlgili âyetler tarihsel (sebeb-i nüzul) ve metinsel (siyak ve sibak)
bağlamından yararlanılarak incelendiğinde “cin” kelimesinin “melek, şeytan ve
insanlar” için de kullanıldığı görülmektedir. Şeytan kelimesi de bir sıfat
olması hasebiyle çoğunlukla “insan şeytanları” (Mekke şeytanları, Medineli
münafıklar ve Yahudi liderler); bazen “haset, megalomani, unutma” vb. kişilik
zaaflarını betimlemede; nadiren de soyut şeytan (İblis) için kullanılmıştır.
Bununla birlikte Süleyman’ın cin ve şeytanlarını “yabancı işçiler ve ustalar”
olarak te’vil etme imkânı bulunamamıştır. Bu konuda en makul çözümün Kur’ân’ı
“edebî bir metin” olarak gören yaklaşımlarda olduğu söylenilebilir. Cin inancı,
tabiat yasalarının henüz bilinmediği mitolojik bir evren tasavvurunun doğal
uzantısıdır. İlk Müslümanların evren tasavvurunun da büyük ölçüde mitolojik
olduğunu, bu nedenle vahyin ilk muhataplarının mütearifesini esas alarak
onlarla diyalog kurduğunu söylemek mümkündür. Evren tasavvurumuzun cin inancı
etrafında oluşan mitolojik unsurlardan arındırılması, değişen vesâilin
(bilimsel verilerin) mesâil-i kelâm’a intibak ettirilmesi suretiyle din dilinin
güncellenmesi gerektiği vurgulanmıştır. |
| first_indexed | 2024-04-10T12:14:08Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-0f9a714bea6741b09d727aa9a5561992 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2602-2710 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-10T12:14:08Z |
| publishDate | 2019-12-01 |
| publisher | Kader |
| record_format | Article |
| series | Kader |
| spelling | doaj.art-0f9a714bea6741b09d727aa9a55619922023-02-15T16:15:50ZengKaderKader2602-27102019-12-011726416431137Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İncelemeSaadettin Merdin“Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme” adlı çalışmada cin inancının Sümerlerden Yahudiliğe kadar olan tarihsel gelişimi incelenmiş, akabinde Müslümanların cin inancının büyük ölçüde yarı animist/ruhçu câhiliye Araplarından tevarüs ettiği gösterilmiştir. Câhiliye Arapları varlık dünyasının dik yarısını cinlere tahsis etmişlerdir. İnandıkları mesh teorisi söz konusu bu cin ve şeytanların istedikleri surete/biçime girmesine olanak tanır. Yılan bunların başında gelir. Cân; hem yılan hem de şeytan/İblis demektir. Yılanları bu yüzden öldürmekten korkarlar. Cin ve şeytan olarak nitelemedikleri pek az varlık/hayvan vardır. Bu teori İsrailoğullarının domuz ve maymuna dönüştürülmesini de izah eder. Tabiat olaylarını cinlerle izah ederler. Kum fırtınaları cin kabilelerinin birbirleriyle savaşırken çıkardığı tozdan kaynaklanır. Aşağı yukarı tüm biyolojik ve psikolojik rahatsızlıkların etiyolojisinde mutlaka bu mitolojik varlıklar bulunur. Nazar, veba hep onların eseridir. Şairler şiirlerini, kâhinler kehanetini onlar vasıtasıyla icra eder. İslâm yeni bir ontoloji ve epistemoloji getirmediğinden, davetini muhataplarının epistemesi/mütearifesi üzerinden yaptığından; câhiliye cin inancı İslâm sonrası da büyük ölçüde devam etmiştir. Son bölümde cin ve şeytanların zikredildiği âyetler yeni bir okumaya tabi tutulmuştur. Yiyen, içen, evlenen, kabileler halinde yaşayan, şair ve kâhinlere gökten haber getiren, istedikleri anda istedikleri surete girebilen, birçok hastalıklara neden olduğuna, büyü ve kehânet sektöründe faaliyet gösterdiğine inanılan bu hibrit varlıkların mahiyeti, nesnel gerçekliği sorgulanmıştır. Söz konusu bu mitik varlıkların Kur’ân’da zikredilmesinin nedeni cinlere tapan müşriklerin sakîm inançlarını tasvir etmekten ibaret olup, bilinenin aksine cinlerin ispatı olmayıp, nefyidir. İlgili âyetler tarihsel (sebeb-i nüzul) ve metinsel (siyak ve sibak) bağlamından yararlanılarak incelendiğinde “cin” kelimesinin “melek, şeytan ve insanlar” için de kullanıldığı görülmektedir. Şeytan kelimesi de bir sıfat olması hasebiyle çoğunlukla “insan şeytanları” (Mekke şeytanları, Medineli münafıklar ve Yahudi liderler); bazen “haset, megalomani, unutma” vb. kişilik zaaflarını betimlemede; nadiren de soyut şeytan (İblis) için kullanılmıştır. Bununla birlikte Süleyman’ın cin ve şeytanlarını “yabancı işçiler ve ustalar” olarak te’vil etme imkânı bulunamamıştır. Bu konuda en makul çözümün Kur’ân’ı “edebî bir metin” olarak gören yaklaşımlarda olduğu söylenilebilir. Cin inancı, tabiat yasalarının henüz bilinmediği mitolojik bir evren tasavvurunun doğal uzantısıdır. İlk Müslümanların evren tasavvurunun da büyük ölçüde mitolojik olduğunu, bu nedenle vahyin ilk muhataplarının mütearifesini esas alarak onlarla diyalog kurduğunu söylemek mümkündür. Evren tasavvurumuzun cin inancı etrafında oluşan mitolojik unsurlardan arındırılması, değişen vesâilin (bilimsel verilerin) mesâil-i kelâm’a intibak ettirilmesi suretiyle din dilinin güncellenmesi gerektiği vurgulanmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaderdergi/issue/51311/632546cinşeytandemonolojiangelolojimitolojicâhiliyemitolojik evren tasavvuru |
| spellingShingle | Saadettin Merdin Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme Kader cin şeytan demonoloji angeloloji mitoloji câhiliye mitolojik evren tasavvuru |
| title | Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme |
| title_full | Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme |
| title_fullStr | Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme |
| title_full_unstemmed | Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme |
| title_short | Geleneksel İslam İnancında Mitolojik Unsurların Kritiği: Cinlerle İlgili İnanışlar Bağlamında Bir İnceleme |
| title_sort | geleneksel islam inancinda mitolojik unsurlarin kritigi cinlerle ilgili inanislar baglaminda bir inceleme |
| topic | cin şeytan demonoloji angeloloji mitoloji câhiliye mitolojik evren tasavvuru |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/pub/kaderdergi/issue/51311/632546 |
| work_keys_str_mv | AT saadettinmerdin gelenekselislaminancındamitolojikunsurlarınkritigicinlerleilgiliinanıslarbaglamındabirinceleme |