بازخوانی دیدگاه های دانشمندان مسلمان در معنا و اشتقاق «ربّ»
با توجه به اهمیت و جایگاه محوری اسم «ربّ» در نظام معنایی قرآن کریم، در این مقاله با نگاهی تاریخی ـ انتقادی به بازخوانی دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در مورد واژه «ربّ» و اشتقاق و معنای آن پرداخته می‌شود؛ تا ضمن دستیابی به تصویری روشن از روش‌های مورد استفاده در معناشناسی واژگان قرآنی و نتایج حاصل از آن...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Imam Sadiq University
2015-02-01
|
| Series: | مطالعات قرآن و حدیث |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://qhs.journals.isu.ac.ir/article_1604_59bc9afeaed33281a5aedc6280ee4938.pdf |
| Summary: | با توجه به اهمیت و جایگاه محوری اسم «ربّ» در نظام معنایی قرآن کریم، در این مقاله با نگاهی تاریخی ـ انتقادی به بازخوانی دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در مورد واژه «ربّ» و اشتقاق و معنای آن پرداخته می‌شود؛ تا ضمن دستیابی به تصویری روشن از روش‌های مورد استفاده در معناشناسی واژگان قرآنی و نتایج حاصل از آن، نقاط قوت و ضعف آن‌ها آشکار گردد و زمینه استفاده از روش‌های روزآمد جهت رفع نارسایی‌های موجود فراهم آید. از مجموع اقوال و شواهد مورد استناد فرهنگ‌نویسان متقدم چنین برمی‌آید که واژه «ربّ» ـ که همگی آن را از ریشه مضاعف رب‌ب دانسته‌اند ـ در زبان عربی پیش از اسلام در معنای «مالک» به کار می‌رفته است، و حتی برخی، مبدأ اشتقاق «ربّ» را «تربیة» (از ریشه ناقص رب‌و) دانسته‌اند. با توجه به دیدگاه دانشمندان مسلمان در باب اشتقاق و لزوم قرابت توأمان ریشه و معنا، فرهنگ‌نویسان متقدم می‌بایست «ربّ» را واژه‌ای جامد تلقی می‌کردند چرا که از سویی پیوند معنایی میان صورت اسمی «ربّ» با کاربردهای فعلی ریشه رب‌ب روشن نبوده است و از سوی دیگر، پیوند میان ریشه‌های رب‌ب و رب‌و. با وجود تلاش‌های برخی دانشمندان مسلمان جهت یافتن مبدأ اشتقاقی برای صورت اسمی «ربّ» از کاربردهای فعلی ریشه رب‌ب، تلاش‌های آنان نارسا بوده و نه پیوند معنایی صورت اسمی «ربّ» را با کاربردهای فعلی ریشه رب‌ب روشن ساخته‌اند و نه چگونگی پیوند برخی کاربردهای ریشه مضاعف رب‌ب را با ریشه ناقص رب‌و و معنای «تربیة»؛ پیوندهایی که به نظر می‌رسد با نگاهی فراتر به زبان عربی و بررسی تطبیقی آن با سایر زبان‌های هم‌خانواده در خانواده زبان‌های سامی، آشکار خواهد شد. |
|---|---|
| ISSN: | 2008-3211 2228-6632 |