Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy
Już w pierwszej połowie XIX wieku zaczęto podejmować próby opisania mieszkańców Karpat (Góralszczyzny karpackiej), z uwzględnieniem istniejących podziałów na grupy („rody”) czy regiony etnograficzne. Zgodnie z modernistycznym (oświeceniowo-pozytywistycznym) paradygmatem poznania naukowego ujmowano...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
2021-11-01
|
| Series: | Łódzkie Studia Etnograficzne |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://apcz.umk.pl/LSE/article/view/35989 |
| _version_ | 1811201046700097536 |
|---|---|
| author | Stanisław Węglarz |
| author_facet | Stanisław Węglarz |
| author_sort | Stanisław Węglarz |
| collection | DOAJ |
| description |
Już w pierwszej połowie XIX wieku zaczęto podejmować próby opisania mieszkańców Karpat (Góralszczyzny karpackiej), z uwzględnieniem istniejących podziałów na grupy („rody”) czy regiony etnograficzne. Zgodnie z modernistycznym (oświeceniowo-pozytywistycznym) paradygmatem poznania naukowego ujmowano owe grupy/regiony na sposób „substancjalny”, kierując się przy tym zasadami naturalizmu przedmiotowego i metodologicznego. Pierwszym badaczem, który dokonał podziału ludności zamieszkującej północne stoki Karpat – analogicznie do tego, jak się te góry dzielą – na trzy „grupy etnograficzne, a w nich na „rody”, był Wincenty Pol. Tej dosyć szczegółowej delimitacji etnograficznej nie przedstawił w formie graficznej, ze względu na brak odpowiedniej do tego celu mapy. Szczegółową mapę, prezentującą dokonane przez Pola i kilku innych badaczy podziały oraz zasięgi polskiej Góralszczyzny i wchodzących w jej skład grup etnograficznych, wykonał dopiero prawie 120 lat później Józef Babicz. Różnice pomiędzy wytyczanymi przez różnych uczonych granicami Góralszczyzny i zasięgami wchodzących w jej skład grup/regionów wskazują, że substancjalne ujęcie tych zagadnień jest nieadekwatne do obrazowanej rzeczywistości społecznej i kulturowej. Pewne poglądy Pola mogą być inspiracją dla stworzenia alternatywnej koncepcji zróżnicowania etnograficznego w ogóle, a polskiej Góralszczyzny w szczególności.
|
| first_indexed | 2024-04-12T02:15:16Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-1268889eca7c4654b586796316760653 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0076-0382 2450-5544 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-12T02:15:16Z |
| publishDate | 2021-11-01 |
| publisher | Polskie Towarzystwo Ludoznawcze |
| record_format | Article |
| series | Łódzkie Studia Etnograficzne |
| spelling | doaj.art-1268889eca7c4654b5867963167606532022-12-22T03:52:17ZengPolskie Towarzystwo LudoznawczeŁódzkie Studia Etnograficzne0076-03822450-55442021-11-016010.12775/LSE.2021.60.0831448Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczyStanisław Węglarz0Uniwersytet Śląski w Katowicach Już w pierwszej połowie XIX wieku zaczęto podejmować próby opisania mieszkańców Karpat (Góralszczyzny karpackiej), z uwzględnieniem istniejących podziałów na grupy („rody”) czy regiony etnograficzne. Zgodnie z modernistycznym (oświeceniowo-pozytywistycznym) paradygmatem poznania naukowego ujmowano owe grupy/regiony na sposób „substancjalny”, kierując się przy tym zasadami naturalizmu przedmiotowego i metodologicznego. Pierwszym badaczem, który dokonał podziału ludności zamieszkującej północne stoki Karpat – analogicznie do tego, jak się te góry dzielą – na trzy „grupy etnograficzne, a w nich na „rody”, był Wincenty Pol. Tej dosyć szczegółowej delimitacji etnograficznej nie przedstawił w formie graficznej, ze względu na brak odpowiedniej do tego celu mapy. Szczegółową mapę, prezentującą dokonane przez Pola i kilku innych badaczy podziały oraz zasięgi polskiej Góralszczyzny i wchodzących w jej skład grup etnograficznych, wykonał dopiero prawie 120 lat później Józef Babicz. Różnice pomiędzy wytyczanymi przez różnych uczonych granicami Góralszczyzny i zasięgami wchodzących w jej skład grup/regionów wskazują, że substancjalne ujęcie tych zagadnień jest nieadekwatne do obrazowanej rzeczywistości społecznej i kulturowej. Pewne poglądy Pola mogą być inspiracją dla stworzenia alternatywnej koncepcji zróżnicowania etnograficznego w ogóle, a polskiej Góralszczyzny w szczególności. https://apcz.umk.pl/LSE/article/view/35989Góralszczyznaetnografiamapysubstancjalizmprototyp |
| spellingShingle | Stanisław Węglarz Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy Łódzkie Studia Etnograficzne Góralszczyzna etnografia mapy substancjalizm prototyp |
| title | Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy |
| title_full | Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy |
| title_fullStr | Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy |
| title_full_unstemmed | Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy |
| title_short | Etnograficzne mapowanie polskiej Góralszczyzny przez Wincentego Pola i innych badaczy |
| title_sort | etnograficzne mapowanie polskiej goralszczyzny przez wincentego pola i innych badaczy |
| topic | Góralszczyzna etnografia mapy substancjalizm prototyp |
| url | https://apcz.umk.pl/LSE/article/view/35989 |
| work_keys_str_mv | AT stanisławweglarz etnograficznemapowaniepolskiejgoralszczyznyprzezwincentegopolaiinnychbadaczy |