Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji
Tekst traktuje o anonimowym Psalmie Dawida zapisanym w siedemnastowiecznej tabulaturze organowej z Kroż. Jest to kompozycja czterogłosowa o dyspozycji a voce piena, dwuczęściowa, dość rozbudowana (96 taktów), zapisana notacją wokalną w formie partytury, pozbawiona jednak tekstu słownego. W pierw...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2021-10-01
|
| Series: | Muzyka |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/971 |
| _version_ | 1827356975675998208 |
|---|---|
| author | Tomasz Jasiński |
| author_facet | Tomasz Jasiński |
| author_sort | Tomasz Jasiński |
| collection | DOAJ |
| description |
Tekst traktuje o anonimowym Psalmie Dawida zapisanym w siedemnastowiecznej tabulaturze organowej z Kroż. Jest to kompozycja czterogłosowa o dyspozycji a voce piena, dwuczęściowa, dość rozbudowana (96 taktów), zapisana notacją wokalną w formie partytury, pozbawiona jednak tekstu słownego.
W pierwszej części artykułu autor dowodzi, że warstwę słowną dzieła stanowi pierwszy psalm Dawidowy w poetyckim przekładzie Jana Kochanowskiego – Szczęśliwy, który nie był miedzy złemi w radzie, a kompozycja oparta jest na melodii tegoż psalmu przytoczonej w Cantional Piotra Artomiusza z 1640 roku. W zaprezentowanej transkrypcji utworu podłożenie wskazanego tekstu nie nastręczyło zasadniczo trudności, tylko w niektórych fragmentach (np. takty 57–85) trzeba było w mniejszym lub większym stopniu odwołać się również do intuicji. Psalm Dawida wyróżnia się pod kilkoma względami: jako motet z tekstem w języku ojczystym jest nowością gatunkową w muzyce staropolskiej; przedstawia nieznaną dotąd kompozycję motetową do poezji Jana Kochanowskiego; odznacza się nienagannym warsztatem kontrapunktycznym, bardzo dobrym prowadzeniem głosów, pełnią brzmienia, klarownym przebiegiem tonalnym, jednością motywiczną i rytmiczno-fakturalną różnorodnością, koherencją słowno-muzyczną w sferze wyrazowej.
W drugiej części artykułu autor stawia tezę, że Psalm Dawida mógł skomponować Mikołaj Gomółka, po czym przedstawia analizę porównawczą konfrontującą Psalm z Melodiami na Psałterz polski Gomółki. Odnotowując liczne odmienności między Psalmem Dawida a Melodiami, autor wskazuje równocześnie na istnienie tego rodzaju pokrewieństw i zbieżności (m.in. melodycznych, rytmicznych, harmonicznych), które w dużym stopniu zdają się przemawiać za autorstwem Gomółki. Przedstawione studium badawcze nie kończy się jednoznaczną konkluzją, lecz pozostawia czytelnika z intrygującym pytaniem.
|
| first_indexed | 2024-03-08T05:18:40Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-1367e83132924df38d8eb55b2d1abf24 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0027-5344 2720-7021 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T05:18:40Z |
| publishDate | 2021-10-01 |
| publisher | Institute of Art of the Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Muzyka |
| spelling | doaj.art-1367e83132924df38d8eb55b2d1abf242024-02-06T14:19:43ZengInstitute of Art of the Polish Academy of SciencesMuzyka0027-53442720-70212021-10-0166310.36744/m.971Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucjiTomasz Jasiński0Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Tekst traktuje o anonimowym Psalmie Dawida zapisanym w siedemnastowiecznej tabulaturze organowej z Kroż. Jest to kompozycja czterogłosowa o dyspozycji a voce piena, dwuczęściowa, dość rozbudowana (96 taktów), zapisana notacją wokalną w formie partytury, pozbawiona jednak tekstu słownego. W pierwszej części artykułu autor dowodzi, że warstwę słowną dzieła stanowi pierwszy psalm Dawidowy w poetyckim przekładzie Jana Kochanowskiego – Szczęśliwy, który nie był miedzy złemi w radzie, a kompozycja oparta jest na melodii tegoż psalmu przytoczonej w Cantional Piotra Artomiusza z 1640 roku. W zaprezentowanej transkrypcji utworu podłożenie wskazanego tekstu nie nastręczyło zasadniczo trudności, tylko w niektórych fragmentach (np. takty 57–85) trzeba było w mniejszym lub większym stopniu odwołać się również do intuicji. Psalm Dawida wyróżnia się pod kilkoma względami: jako motet z tekstem w języku ojczystym jest nowością gatunkową w muzyce staropolskiej; przedstawia nieznaną dotąd kompozycję motetową do poezji Jana Kochanowskiego; odznacza się nienagannym warsztatem kontrapunktycznym, bardzo dobrym prowadzeniem głosów, pełnią brzmienia, klarownym przebiegiem tonalnym, jednością motywiczną i rytmiczno-fakturalną różnorodnością, koherencją słowno-muzyczną w sferze wyrazowej. W drugiej części artykułu autor stawia tezę, że Psalm Dawida mógł skomponować Mikołaj Gomółka, po czym przedstawia analizę porównawczą konfrontującą Psalm z Melodiami na Psałterz polski Gomółki. Odnotowując liczne odmienności między Psalmem Dawida a Melodiami, autor wskazuje równocześnie na istnienie tego rodzaju pokrewieństw i zbieżności (m.in. melodycznych, rytmicznych, harmonicznych), które w dużym stopniu zdają się przemawiać za autorstwem Gomółki. Przedstawione studium badawcze nie kończy się jednoznaczną konkluzją, lecz pozostawia czytelnika z intrygującym pytaniem. https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/971 |
| spellingShingle | Tomasz Jasiński Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji Muzyka |
| title | Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji |
| title_full | Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji |
| title_fullStr | Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji |
| title_full_unstemmed | Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji |
| title_short | Beztekstowy przekaz anonimowego „Psalmu Dawida” w tabulaturze organowej z Kroż. Rekonstrukcja warstwy słownej i próba atrybucji |
| title_sort | beztekstowy przekaz anonimowego psalmu dawida w tabulaturze organowej z kroz rekonstrukcja warstwy slownej i proba atrybucji |
| url | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/971 |
| work_keys_str_mv | AT tomaszjasinski beztekstowyprzekazanonimowegopsalmudawidawtabulaturzeorganowejzkrozrekonstrukcjawarstwysłownejiprobaatrybucji |