Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora
W artykule podjęta została próba ponownego rozpatrzenia losów Mikołaja z Chrzanowa- słynnego kompozytora i organisty katedry krakowskiej działającego w pierwszej połowie XVI wieku. Zebranie i poddanie analizie dotychczasowych ustaleń badaczy ukazało, że zawierają one pewne luki i sprzeczne informac...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2018-04-01
|
| Series: | Muzyka |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/587 |
| _version_ | 1827356976511713280 |
|---|---|
| author | Dorota Żurek |
| author_facet | Dorota Żurek |
| author_sort | Dorota Żurek |
| collection | DOAJ |
| description |
W artykule podjęta została próba ponownego rozpatrzenia losów Mikołaja z Chrzanowa- słynnego kompozytora i organisty katedry krakowskiej działającego w pierwszej połowie XVI wieku. Zebranie i poddanie analizie dotychczasowych ustaleń badaczy ukazało, że zawierają one pewne luki i sprzeczne informacje. Przeprowadzona na nowo kwerenda archiwalna w zasobach Archiwum Kapituły Katedralnej na Wawelu, Kurii Metropolitalnej w Krakowie oraz w Aktach miasta Krakowa i przede wszystkim w niebadanych wcześniej szczegółowo pod tym kątem Aktach miasta Chrzanowa, zaowocowała odnalezieniem nowych wpisów dotyczących życia Mikołaja i jego rodziny. Dodanie ich do już posiadanych informacji pozwoliło na uporządkowanie stanu wiedzy oraz wysunięcie nowych spostrzeżeń. Ustalono, że Mikołaj wywodził się z drobnej szlachty, nie zaś jak przypuszczano z rodziny chłopskiej czy mieszczańskiej. Jego ojciec Mikołaj Gądek przyjął u schyłku XV w. prawo miejskie w Chrzanowie, z którym to miastem związał się na stałe. Analiza materiału źródłowego pozwoliła na ustalenie losów Mikołaja Gądka – żupnika chrzanowskiego, pełniącego urzędy w tym mieście, ojca słynnego organisty. Jego syn, również Mikołaj po ukończeniu studiów podjął pracę na stanowisku organisty w Katedrze Wawelskiej, z którą związany był do końca życia, podobnie jak z Krakowem. Kilkakrotnie zmieniał miejsce zamieszkania – począwszy od domu psałterzystów na Wawelu, przez nieruchomość w podkrakowskim mieście Kazimierzu, wreszcie osiadł przy ul. Grodzkiej w Krakowie. Wszystko wskazuje na to, że potwierdzić należy postawioną niegdyś hipotezę o identyczności Mikołaja z Chrzanowa z Mikołajem Bętkowskim. Jak udało się ustalić, organista był dwukrotnie żonaty, z których to małżeństw doczekał się co najmniej trojga dzieci – córki i dwóch synów. Zapewne dalsza kwerenda w bardzo bogatych zbiorach krakowskiego archiwum miejskiego przyniosłaby wiadomości o losach wdowy i dzieci. Utrzymanie rodziny wymagało sporych nakładów finansowych, co zmuszało Mikołaja do ciągłego poszukiwania nowych możliwości zarobkowania. Niejednokrotnie skarżył się przed kapitułą na swoją ciężką sytuację materialną. Ciesząc się poważaniem w środowisku katedralnym zmarł w 1563 roku.
|
| first_indexed | 2024-03-08T05:17:43Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-1524f37b7d5f4348ac07b8c0b4ca99d6 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0027-5344 2720-7021 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T05:17:43Z |
| publishDate | 2018-04-01 |
| publisher | Institute of Art of the Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Muzyka |
| spelling | doaj.art-1524f37b7d5f4348ac07b8c0b4ca99d62024-02-06T14:25:06ZengInstitute of Art of the Polish Academy of SciencesMuzyka0027-53442720-70212018-04-0163110.36744/m.587Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora Dorota Żurek0 Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie W artykule podjęta została próba ponownego rozpatrzenia losów Mikołaja z Chrzanowa- słynnego kompozytora i organisty katedry krakowskiej działającego w pierwszej połowie XVI wieku. Zebranie i poddanie analizie dotychczasowych ustaleń badaczy ukazało, że zawierają one pewne luki i sprzeczne informacje. Przeprowadzona na nowo kwerenda archiwalna w zasobach Archiwum Kapituły Katedralnej na Wawelu, Kurii Metropolitalnej w Krakowie oraz w Aktach miasta Krakowa i przede wszystkim w niebadanych wcześniej szczegółowo pod tym kątem Aktach miasta Chrzanowa, zaowocowała odnalezieniem nowych wpisów dotyczących życia Mikołaja i jego rodziny. Dodanie ich do już posiadanych informacji pozwoliło na uporządkowanie stanu wiedzy oraz wysunięcie nowych spostrzeżeń. Ustalono, że Mikołaj wywodził się z drobnej szlachty, nie zaś jak przypuszczano z rodziny chłopskiej czy mieszczańskiej. Jego ojciec Mikołaj Gądek przyjął u schyłku XV w. prawo miejskie w Chrzanowie, z którym to miastem związał się na stałe. Analiza materiału źródłowego pozwoliła na ustalenie losów Mikołaja Gądka – żupnika chrzanowskiego, pełniącego urzędy w tym mieście, ojca słynnego organisty. Jego syn, również Mikołaj po ukończeniu studiów podjął pracę na stanowisku organisty w Katedrze Wawelskiej, z którą związany był do końca życia, podobnie jak z Krakowem. Kilkakrotnie zmieniał miejsce zamieszkania – począwszy od domu psałterzystów na Wawelu, przez nieruchomość w podkrakowskim mieście Kazimierzu, wreszcie osiadł przy ul. Grodzkiej w Krakowie. Wszystko wskazuje na to, że potwierdzić należy postawioną niegdyś hipotezę o identyczności Mikołaja z Chrzanowa z Mikołajem Bętkowskim. Jak udało się ustalić, organista był dwukrotnie żonaty, z których to małżeństw doczekał się co najmniej trojga dzieci – córki i dwóch synów. Zapewne dalsza kwerenda w bardzo bogatych zbiorach krakowskiego archiwum miejskiego przyniosłaby wiadomości o losach wdowy i dzieci. Utrzymanie rodziny wymagało sporych nakładów finansowych, co zmuszało Mikołaja do ciągłego poszukiwania nowych możliwości zarobkowania. Niejednokrotnie skarżył się przed kapitułą na swoją ciężką sytuację materialną. Ciesząc się poważaniem w środowisku katedralnym zmarł w 1563 roku. https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/587Mikołaj z ChrzanowaKrakówKatedra Wawelskamuzyka XVI wieku |
| spellingShingle | Dorota Żurek Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora Muzyka Mikołaj z Chrzanowa Kraków Katedra Wawelska muzyka XVI wieku |
| title | Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora |
| title_full | Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora |
| title_fullStr | Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora |
| title_full_unstemmed | Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora |
| title_short | Mikołaj z Chrzanowa. Nowe ustalenia w sprawie losów organisty i kompozytora |
| title_sort | mikolaj z chrzanowa nowe ustalenia w sprawie losow organisty i kompozytora |
| topic | Mikołaj z Chrzanowa Kraków Katedra Wawelska muzyka XVI wieku |
| url | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/587 |
| work_keys_str_mv | AT dorotazurek mikołajzchrzanowanoweustaleniawsprawielosoworganistyikompozytora |