Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne
Celem artykułu jest ukazanie źródeł prawa testamentowego w miastach polskich lokowanych na prawie magdeburskim w połowie XVI w. na ziemiach polskich. Śledząc ewolucję regulacji testamentowych, podkreślone zostało szczególne znaczenie prawa magdeburskiego oraz prawodawstwa lokalnego. Wskazano, że pie...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences
2020-08-01
|
| Series: | Kwartalnik Historii Kultury Materialnej |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2382 |
| _version_ | 1798024046546255872 |
|---|---|
| author | Maciej Mikuła |
| author_facet | Maciej Mikuła |
| author_sort | Maciej Mikuła |
| collection | DOAJ |
| description | Celem artykułu jest ukazanie źródeł prawa testamentowego w miastach polskich lokowanych na prawie magdeburskim w połowie XVI w. na ziemiach polskich. Śledząc ewolucję regulacji testamentowych, podkreślone zostało szczególne znaczenie prawa magdeburskiego oraz prawodawstwa lokalnego. Wskazano, że pierwotnie, mimo braku regulacji testamentowych w prawie magdeburskim, adaptowane były przepisy poświęcone innym zagadnieniom i stosowane na zasadzie analogii. Jest to widoczne zarówno na poziomie ewolucji tekstu prawnego, do którego dodawano nowe fragmenty dotyczące dziedziczenia testamentowego, jak również w orzecznictwie Sądu Najwyższego Prawa Magdeburskiego w Krakowie. Wpływ prawa kanonicznego na rozwój dziedziczenia testamentowego był niewątpliwy – chodziło o rozpropagowanie wolności rozporządzania dobrami. Kwestia ta została szerzej podjęta przy przedstawianiu węzłowych regulacji proweniencji lokalnej, wskazując na liczne ograniczenia dysponowania majątkiem na rzecz instytucji kościelnych. W analizie tradycji prawa rzymskiego podkreślono, że same podobieństwa rozwiązań justyniańskich oraz lokalnych nie mogą przesądzać o zaistnieniu recepcji prawa rzymskiego, zwłaszcza gdy dane rozwiązanie miało charakter zdroworozsądkowy. Wyrażono zastrzeżenie, czy zasady sporządzania testamentów w okresie zarazy były wyrazem recypowania rozwiązań rzymskich. Stwierdzono, że za regulacjami lokalnymi stały potrzeby praktyczne, dla których rozwiązania zwyczajowe były zapewne wcześniejsze od regulacji spisanych w wilkierzach i przywilejach miejskich. Jako model regulacji testamentowej „polskiego prawa miejskiego”, by posłużyć się słowami Bartłomieja Groickiego, przyjęto projekt kodyfikacji dla Krakowa z 1544 r. Wprawdzie nie wszedł on w życie, niemniej zawierał szczegółowe regulacje, oparte na wcześniejszych regulacjach oraz krakowskiej praktyce prawnej. |
| first_indexed | 2024-04-11T17:56:12Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-17b62f27d6b3482689b11467452d7a72 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0023-5881 2719-6496 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-11T17:56:12Z |
| publishDate | 2020-08-01 |
| publisher | Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Kwartalnik Historii Kultury Materialnej |
| spelling | doaj.art-17b62f27d6b3482689b11467452d7a722022-12-22T04:10:46ZengInstitute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of SciencesKwartalnik Historii Kultury Materialnej0023-58812719-64962020-08-0168210.23858/KHKM68.2020.2.001Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalneMaciej Mikuła0Zakład Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 KrakówCelem artykułu jest ukazanie źródeł prawa testamentowego w miastach polskich lokowanych na prawie magdeburskim w połowie XVI w. na ziemiach polskich. Śledząc ewolucję regulacji testamentowych, podkreślone zostało szczególne znaczenie prawa magdeburskiego oraz prawodawstwa lokalnego. Wskazano, że pierwotnie, mimo braku regulacji testamentowych w prawie magdeburskim, adaptowane były przepisy poświęcone innym zagadnieniom i stosowane na zasadzie analogii. Jest to widoczne zarówno na poziomie ewolucji tekstu prawnego, do którego dodawano nowe fragmenty dotyczące dziedziczenia testamentowego, jak również w orzecznictwie Sądu Najwyższego Prawa Magdeburskiego w Krakowie. Wpływ prawa kanonicznego na rozwój dziedziczenia testamentowego był niewątpliwy – chodziło o rozpropagowanie wolności rozporządzania dobrami. Kwestia ta została szerzej podjęta przy przedstawianiu węzłowych regulacji proweniencji lokalnej, wskazując na liczne ograniczenia dysponowania majątkiem na rzecz instytucji kościelnych. W analizie tradycji prawa rzymskiego podkreślono, że same podobieństwa rozwiązań justyniańskich oraz lokalnych nie mogą przesądzać o zaistnieniu recepcji prawa rzymskiego, zwłaszcza gdy dane rozwiązanie miało charakter zdroworozsądkowy. Wyrażono zastrzeżenie, czy zasady sporządzania testamentów w okresie zarazy były wyrazem recypowania rozwiązań rzymskich. Stwierdzono, że za regulacjami lokalnymi stały potrzeby praktyczne, dla których rozwiązania zwyczajowe były zapewne wcześniejsze od regulacji spisanych w wilkierzach i przywilejach miejskich. Jako model regulacji testamentowej „polskiego prawa miejskiego”, by posłużyć się słowami Bartłomieja Groickiego, przyjęto projekt kodyfikacji dla Krakowa z 1544 r. Wprawdzie nie wszedł on w życie, niemniej zawierał szczegółowe regulacje, oparte na wcześniejszych regulacjach oraz krakowskiej praktyce prawnej.https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2382testamentprawo kanoniczneprawo rzymskieprawo magdeburskiewilkierzpolskie prawo miejskie |
| spellingShingle | Maciej Mikuła Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne Kwartalnik Historii Kultury Materialnej testament prawo kanoniczne prawo rzymskie prawo magdeburskie wilkierz polskie prawo miejskie |
| title | Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne |
| title_full | Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne |
| title_fullStr | Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne |
| title_full_unstemmed | Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne |
| title_short | Tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach Królestwa Polskiego XIV–XVI wieku: prawo sasko-magdeburskie, prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne |
| title_sort | tradycje prawne w regulacjach testamentowych w miastach krolestwa polskiego xiv xvi wieku prawo sasko magdeburskie prawo kanoniczne i rzymskie oraz prawodawstwo lokalne |
| topic | testament prawo kanoniczne prawo rzymskie prawo magdeburskie wilkierz polskie prawo miejskie |
| url | https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2382 |
| work_keys_str_mv | AT maciejmikuła tradycjeprawnewregulacjachtestamentowychwmiastachkrolestwapolskiegoxivxviwiekuprawosaskomagdeburskieprawokanoniczneirzymskieorazprawodawstwolokalne |