باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق
کتاب «مفاتیح‌الارزاق» دایره‌المعارف مصور کشاورزی و علم زراعت و اصول باغ‌سازیِ عصر قاجار است که در سال ۱۲۷۰ ه.ق، توسط یکی از مستوفیان ایالت فارس به نام «محمد‌یوسف نوری»، به رشتۀ تحریر درآمده است. موضوع کتاب صرفاً به جنبه‌های باغبانی و اصول طراحی باغ محدود نمی‌شود و بخش قابل‌توجهی از کتاب به فرهنگ عا...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Nazar research center for Art, Architecture & Urbanism
2018-10-01
|
| Series: | منظر |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://www.manzar-sj.com/article_76859_1f4095045509e1b4899dffb40f66167e.pdf |
| _version_ | 1818932336435134464 |
|---|---|
| author | غلامرضا جمال‌الدین |
| author_facet | غلامرضا جمال‌الدین |
| author_sort | غلامرضا جمال‌الدین |
| collection | DOAJ |
| description | کتاب «مفاتیح‌الارزاق» دایره‌المعارف مصور کشاورزی و علم زراعت و اصول باغ‌سازیِ عصر قاجار است که در سال ۱۲۷۰ ه.ق، توسط یکی از مستوفیان ایالت فارس به نام «محمد‌یوسف نوری»، به رشتۀ تحریر درآمده است. موضوع کتاب صرفاً به جنبه‌های باغبانی و اصول طراحی باغ محدود نمی‌شود و بخش قابل‌توجهی از کتاب به فرهنگ عامه و باورهای عامیانه و خرافه‌ها در باب گیاهان و درختان اختصاص دارد. یوسف نوری در این کتاب به ارائه و معرفی پلان و نحوۀ کاشت و آرایش گیاهان برای یک باغ می‌پردازد که این الگوی باغسازی به‌نوعی آرکی‌تایپ بسیاری از باغ‌های عصر قاجار محسوب می‌شود و در مقایسه با باغ‌های پیش از این دوره، و همچنین سایر منابع تاریخی که دربارۀ باغ نوشته شده‌اند، چون «آثار و احیاء» و «ارشادالزراعه»، خبر از تفاوت‌های قابل‌توجهی در نظام کاشت و فضاسازی این پدیده می‌دهد. شیوۀ طراحی پلان باغی که یوسف نوری ارائه داده است چندین نکته را در بطن خویش به همراه دارد که در تحولات باغسازی این برهۀ تاریخی حائز اهمیت است و می‌تواند بر مطالعات باغ در عصر قاجار مسیری تازه بگشاید. در این مقاله به بررسی اصول طراحی باغ به روایت این کتاب پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان از تحول پلان‌بندی باغ، و تغییر اولویت‌های باغسازی دارد؛ ازجمله این تغییرات می‌توان به فضابندی باغ، سازمان‌دهی کرت‌ها، سلسله‌مراتب، محورها و جوی‌های آب، هم‌نشینی گیاهان و درختان، و حتی منابع و متون مورد استناد برای باغ اشاره کرد. |
| first_indexed | 2024-12-20T04:30:52Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-1a162699ceaa4273b9aaea3593de6ae7 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2008-7446 2008-2169 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-12-20T04:30:52Z |
| publishDate | 2018-10-01 |
| publisher | Nazar research center for Art, Architecture & Urbanism |
| record_format | Article |
| series | منظر |
| spelling | doaj.art-1a162699ceaa4273b9aaea3593de6ae72022-12-21T19:53:23ZengNazar research center for Art, Architecture & Urbanismمنظر2008-74462008-21692018-10-01104461710.22034/manzar.2018.7685976859باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاقغلامرضا جمال‌الدین0دانشگاه هنر اصفهانکتاب «مفاتیح‌الارزاق» دایره‌المعارف مصور کشاورزی و علم زراعت و اصول باغ‌سازیِ عصر قاجار است که در سال ۱۲۷۰ ه.ق، توسط یکی از مستوفیان ایالت فارس به نام «محمد‌یوسف نوری»، به رشتۀ تحریر درآمده است. موضوع کتاب صرفاً به جنبه‌های باغبانی و اصول طراحی باغ محدود نمی‌شود و بخش قابل‌توجهی از کتاب به فرهنگ عامه و باورهای عامیانه و خرافه‌ها در باب گیاهان و درختان اختصاص دارد. یوسف نوری در این کتاب به ارائه و معرفی پلان و نحوۀ کاشت و آرایش گیاهان برای یک باغ می‌پردازد که این الگوی باغسازی به‌نوعی آرکی‌تایپ بسیاری از باغ‌های عصر قاجار محسوب می‌شود و در مقایسه با باغ‌های پیش از این دوره، و همچنین سایر منابع تاریخی که دربارۀ باغ نوشته شده‌اند، چون «آثار و احیاء» و «ارشادالزراعه»، خبر از تفاوت‌های قابل‌توجهی در نظام کاشت و فضاسازی این پدیده می‌دهد. شیوۀ طراحی پلان باغی که یوسف نوری ارائه داده است چندین نکته را در بطن خویش به همراه دارد که در تحولات باغسازی این برهۀ تاریخی حائز اهمیت است و می‌تواند بر مطالعات باغ در عصر قاجار مسیری تازه بگشاید. در این مقاله به بررسی اصول طراحی باغ به روایت این کتاب پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان از تحول پلان‌بندی باغ، و تغییر اولویت‌های باغسازی دارد؛ ازجمله این تغییرات می‌توان به فضابندی باغ، سازمان‌دهی کرت‌ها، سلسله‌مراتب، محورها و جوی‌های آب، هم‌نشینی گیاهان و درختان، و حتی منابع و متون مورد استناد برای باغ اشاره کرد.http://www.manzar-sj.com/article_76859_1f4095045509e1b4899dffb40f66167e.pdfباغباغ‌سازیعصر قاجارمفاتیح‌الارزاقمحمد یوسف نوری |
| spellingShingle | غلامرضا جمال‌الدین باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق منظر باغ باغسازی عصر قاجار مفاتیح‌الارزاق محمد یوسف نوری |
| title | باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق |
| title_full | باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق |
| title_fullStr | باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق |
| title_full_unstemmed | باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق |
| title_short | باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق |
| title_sort | باغسازی در عصر قاجار به روایت مفاتیح‌الارزاق |
| topic | باغ باغسازی عصر قاجار مفاتیح‌الارزاق محمد یوسف نوری |
| url | http://www.manzar-sj.com/article_76859_1f4095045509e1b4899dffb40f66167e.pdf |
| work_keys_str_mv | AT gẖlạmrḍạjmạlạldyn bạgẖsạzydrʿṣrqạjạrbhrwạytmfạtyḥạlạrzạq |