بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه
سطح آبخوان‌ها، در نتیجة کاهش سطح آب دریاچة ارومیه، کاهش یافته و از سوی دیگر، نفوذ آب شور و نفوذ املاح مازاد به ویژه نیترات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی موجب کاهش کیفیت آبهای زیرزمینی در دشت ارومیه شده است. در مطالعة حاضر، با هدف بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری، به شبیه سازی عملک...
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Agricultural Planning, Economics, and Rural Development Research Institute (APERDRI)
2023-11-01
|
| Series: | اقتصاد کشاورزی و توسعه |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://aead.agri-peri.ac.ir/article_129647_721a668d453bdc68d0087219ab04e085.pdf |
| _version_ | 1797292725020655616 |
|---|---|
| author | شبنم کراری قره باغ حامد نجفی علمدارلو صادق خلیلیان مجید دلاور |
| author_facet | شبنم کراری قره باغ حامد نجفی علمدارلو صادق خلیلیان مجید دلاور |
| author_sort | شبنم کراری قره باغ |
| collection | DOAJ |
| description | سطح آبخوان‌ها، در نتیجة کاهش سطح آب دریاچة ارومیه، کاهش یافته و از سوی دیگر، نفوذ آب شور و نفوذ املاح مازاد به ویژه نیترات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی موجب کاهش کیفیت آبهای زیرزمینی در دشت ارومیه شده است. در مطالعة حاضر، با هدف بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری، به شبیه سازی عملکرد محصولات گندم آبی، ذرت علوفه‌ای، آفتابگردان و گوجه فرنگی با استفاده از مدل آکواکراپ (AquaCrop) در سال زراعی 1401-1400 پرداخته و سپس، گزینه‌های کم آبیاری، کاهش کوددهی و افزایش شوری آب زیرزمینی در تمامی مراحل رشد محصولات اعمال شد؛ همچنین، از چهار گروه داده‌های اقلیمی، گیاهی، خاکشناسی و مدیریتی برای انجام شبیه‌سازی استفاده شد. نتایج نشان داد که کاهش کوددهی بیشترین درصد تغییرات و افزایش شوری آبهای آبیاری و زیرزمینی کمترین درصد تأثیر را روی عملکرد محصولات دارند. از آنجا که کاهش عملکرد محصولات با اثرات اقتصادی نیز همراه است، این اثرات با محاسبة شاخص‌های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب و کود نیتروژن بررسی شدند که از آن میان، شاخص بهره‌وری اقتصادی آب و کود انتخاب شد و بر اساس آن، مقادیر حداکثر شاخص بهره‌وری اقتصادی آب (بر حسب ریال بر مترمکعب) و شاخص بهره‌وری اقتصادی کود (بر حسب ریال بر کیلوگرم)، به ترتیب، برای گوجه فرنگی 209580 و 3005000 ریال و آفتابگردان 177630 و 2115720 ریال در منطقه پنج و ذرت علوفه ای 94900 و 1323500 ریال و گندم آبی 56620 و 454570 ریال در مناطق سه و شش بود. با توجه به تأثیر زیاد گزینة کاهش کوددهی و شاخص بهره‌وری اقتصادی کود، باید امکان جایگزینی کودهای ارگانیک با کودهای نیتراته از نظر فنی و اقتصادی بررسی و قیمت بالا برای مصارف بیش از مقدار توصیه شدة کودهای نیتراته تعیین شود. این سیاست‌ها برای کاهش شوری نیز موثرند، زیرا منبع اصلی شوری آب زیرزمینی کوددهی بی‌رویه است. همچنین، پیشنهاد می‌شود که فناوری‌های مناسب آبیاری به کشاورزان شناسانده و الگوی کشت صحیح در منطقه ارائه شود. در نهایت، باید اقدامات سخت‌گیرانة مدیریتی صورت گیرد تا همزمان، از اثرات مخرب کوددهی زیاد و برداشت بی‌رویه آبهای سطحی و زیرزمینی جلوگیری شود. |
| first_indexed | 2024-03-07T20:00:48Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-1f3dbce0d16e4619b2131f2d3fbe9eb9 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1022-4211 2645-6443 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-07T20:00:48Z |
| publishDate | 2023-11-01 |
| publisher | Agricultural Planning, Economics, and Rural Development Research Institute (APERDRI) |
| record_format | Article |
| series | اقتصاد کشاورزی و توسعه |
| spelling | doaj.art-1f3dbce0d16e4619b2131f2d3fbe9eb92024-02-28T08:10:53ZfasAgricultural Planning, Economics, and Rural Development Research Institute (APERDRI)اقتصاد کشاورزی و توسعه1022-42112645-64432023-11-013138913010.30490/aead.2023.362296.1517129647بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیهشبنم کراری قره باغ0حامد نجفی علمدارلو1صادق خلیلیان2مجید دلاور3دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.نویسندة مسئول و دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایراندانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.دانشیار گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.سطح آبخوان‌ها، در نتیجة کاهش سطح آب دریاچة ارومیه، کاهش یافته و از سوی دیگر، نفوذ آب شور و نفوذ املاح مازاد به ویژه نیترات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی موجب کاهش کیفیت آبهای زیرزمینی در دشت ارومیه شده است. در مطالعة حاضر، با هدف بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری، به شبیه سازی عملکرد محصولات گندم آبی، ذرت علوفه‌ای، آفتابگردان و گوجه فرنگی با استفاده از مدل آکواکراپ (AquaCrop) در سال زراعی 1401-1400 پرداخته و سپس، گزینه‌های کم آبیاری، کاهش کوددهی و افزایش شوری آب زیرزمینی در تمامی مراحل رشد محصولات اعمال شد؛ همچنین، از چهار گروه داده‌های اقلیمی، گیاهی، خاکشناسی و مدیریتی برای انجام شبیه‌سازی استفاده شد. نتایج نشان داد که کاهش کوددهی بیشترین درصد تغییرات و افزایش شوری آبهای آبیاری و زیرزمینی کمترین درصد تأثیر را روی عملکرد محصولات دارند. از آنجا که کاهش عملکرد محصولات با اثرات اقتصادی نیز همراه است، این اثرات با محاسبة شاخص‌های بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آب و کود نیتروژن بررسی شدند که از آن میان، شاخص بهره‌وری اقتصادی آب و کود انتخاب شد و بر اساس آن، مقادیر حداکثر شاخص بهره‌وری اقتصادی آب (بر حسب ریال بر مترمکعب) و شاخص بهره‌وری اقتصادی کود (بر حسب ریال بر کیلوگرم)، به ترتیب، برای گوجه فرنگی 209580 و 3005000 ریال و آفتابگردان 177630 و 2115720 ریال در منطقه پنج و ذرت علوفه ای 94900 و 1323500 ریال و گندم آبی 56620 و 454570 ریال در مناطق سه و شش بود. با توجه به تأثیر زیاد گزینة کاهش کوددهی و شاخص بهره‌وری اقتصادی کود، باید امکان جایگزینی کودهای ارگانیک با کودهای نیتراته از نظر فنی و اقتصادی بررسی و قیمت بالا برای مصارف بیش از مقدار توصیه شدة کودهای نیتراته تعیین شود. این سیاست‌ها برای کاهش شوری نیز موثرند، زیرا منبع اصلی شوری آب زیرزمینی کوددهی بی‌رویه است. همچنین، پیشنهاد می‌شود که فناوری‌های مناسب آبیاری به کشاورزان شناسانده و الگوی کشت صحیح در منطقه ارائه شود. در نهایت، باید اقدامات سخت‌گیرانة مدیریتی صورت گیرد تا همزمان، از اثرات مخرب کوددهی زیاد و برداشت بی‌رویه آبهای سطحی و زیرزمینی جلوگیری شود.http://aead.agri-peri.ac.ir/article_129647_721a668d453bdc68d0087219ab04e085.pdfآلودگی نیتراتبهره وریشوریکم آبیاریمدل آکواکراپ (aquacrop) |
| spellingShingle | شبنم کراری قره باغ حامد نجفی علمدارلو صادق خلیلیان مجید دلاور بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه اقتصاد کشاورزی و توسعه آلودگی نیترات بهره وری شوری کم آبیاری مدل آکواکراپ (aquacrop) |
| title | بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه |
| title_full | بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه |
| title_fullStr | بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه |
| title_full_unstemmed | بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه |
| title_short | بررسی زراعی- اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه |
| title_sort | بررسی زراعی اقتصادی تغییرات کمی و کیفی آب آبیاری در دشت ارومیه |
| topic | آلودگی نیترات بهره وری شوری کم آبیاری مدل آکواکراپ (aquacrop) |
| url | http://aead.agri-peri.ac.ir/article_129647_721a668d453bdc68d0087219ab04e085.pdf |
| work_keys_str_mv | AT sẖbnmḵrạryqrhbạgẖ brrsyzrạʿyạqtṣạdytgẖyyrạtḵmywḵyfyậbậbyạrydrdsẖtạrwmyh AT ḥạmdnjfyʿlmdạrlw brrsyzrạʿyạqtṣạdytgẖyyrạtḵmywḵyfyậbậbyạrydrdsẖtạrwmyh AT ṣạdqkẖlylyạn brrsyzrạʿyạqtṣạdytgẖyyrạtḵmywḵyfyậbậbyạrydrdsẖtạrwmyh AT mjyddlạwr brrsyzrạʿyạqtṣạdytgẖyyrạtḵmywḵyfyậbậbyạrydrdsẖtạrwmyh |