بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان
چکیده:کاربرد تناسبات در آرایه‌های معماری ایران متناسب با کاربرد آن در معماری، در ادوار مختلف رشد یا افول داشته است. مساجد دوره صفوی و قاجار، از متناسب‌ترین بناهای ایرانی محسوب می‌شوند که زیبایی تزئینات آن‌ها، به‌واسطه استفاده از تناسبات هندسی جلوه بیشتری می‌یابد. در این پژوهش کاشی‌های مساجد شیخ لطف...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Yazd University
2022-08-01
|
| Series: | معماری اقلیم گرم و خشک |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://smb.yazd.ac.ir/article_2750_f0154de7c1707a3ad785c609d8526ad4.pdf |
| _version_ | 1827939632035135488 |
|---|---|
| author | مریم حضوربخش قباد کیانمهر غلامرضا هاشمی |
| author_facet | مریم حضوربخش قباد کیانمهر غلامرضا هاشمی |
| author_sort | مریم حضوربخش |
| collection | DOAJ |
| description | چکیده:کاربرد تناسبات در آرایه‌های معماری ایران متناسب با کاربرد آن در معماری، در ادوار مختلف رشد یا افول داشته است. مساجد دوره صفوی و قاجار، از متناسب‌ترین بناهای ایرانی محسوب می‌شوند که زیبایی تزئینات آن‌ها، به‌واسطه استفاده از تناسبات هندسی جلوه بیشتری می‌یابد. در این پژوهش کاشی‌های مساجد شیخ لطف‌الله و سید در اصفهان موردبررسی قرارگرفته و پرسش مطرح‌شده این است که پرکاربرد‌ترین تناسبات به‌کاررفته در نقوش شمسههای این دو مسجد چیست؟ چه شباهت‌ها و تفاوت‌ها‌یی در تناسبات آن‌ها وجود دارد؟ هدف این پژوهش، دستیابی به میزان و چگونگی استفاده از تناسبات طلایی و ایرانی در شمسههای این مساجد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش داده اندوزی، کتابخانه‌ای و میدانی بوده است. نتایج حاکی از آن است که تناسبات بکار رفته در شمسههای کاشی‌کاری این مساجد تفاوت آشکاری دارند. اگرچه در شمسههای هر دو مسجد از تناسبات طلایی و ایرانی استفاده‌شده اما در مسجد شیخ لطف‌الله، نسبت‌های بین 1 و 2، حدود 12درصد بیشتر از مسجد سید از استفاده‌شده است. همچنین استفاده از نسبت‌های ایرانی 2√ و 3√، در مسجد سید به نسبت مسجد شیخ لطف‌الله، حدود 26درصد کاهش‌یافته که می‌تواند ناشی از تغییرات ایجادشده در دوره قاجار و تأثیرات آن بر هنر و معماری آن دوران باشد ازجمله روند کم‌رنگ شدن اهمیت استفاده از هندسه و تزاید گونه‌های جدید تزیینی.واژگان کلیدی: اصفهان، مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد سید، تناسبات طلایی، تناسبات ایرانی، نقوش شمسه کاشی‌کاری. |
| first_indexed | 2024-03-13T08:57:06Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-1f6e5ef99da5409eab16eb23fb6aafea |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2645-3711 2645-372X |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-13T08:57:06Z |
| publishDate | 2022-08-01 |
| publisher | Yazd University |
| record_format | Article |
| series | معماری اقلیم گرم و خشک |
| spelling | doaj.art-1f6e5ef99da5409eab16eb23fb6aafea2023-05-28T12:51:29ZfasYazd Universityمعماری اقلیم گرم و خشک2645-37112645-372X2022-08-01101511513410.22034/ahdc.2022.27502750بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهانمریم حضوربخش0قباد کیانمهر1غلامرضا هاشمی2دانش آموخته کارشناسی ارشد، صنایع دستی،دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایراندانشیار گروه صنایع‌دستی، دانشکده صنایع‌دستی، دانشگاه هنر اصفهان. اصفهان، ایراناستادیار گروه صنایع دستی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایرانچکیده:کاربرد تناسبات در آرایه‌های معماری ایران متناسب با کاربرد آن در معماری، در ادوار مختلف رشد یا افول داشته است. مساجد دوره صفوی و قاجار، از متناسب‌ترین بناهای ایرانی محسوب می‌شوند که زیبایی تزئینات آن‌ها، به‌واسطه استفاده از تناسبات هندسی جلوه بیشتری می‌یابد. در این پژوهش کاشی‌های مساجد شیخ لطف‌الله و سید در اصفهان موردبررسی قرارگرفته و پرسش مطرح‌شده این است که پرکاربرد‌ترین تناسبات به‌کاررفته در نقوش شمسههای این دو مسجد چیست؟ چه شباهت‌ها و تفاوت‌ها‌یی در تناسبات آن‌ها وجود دارد؟ هدف این پژوهش، دستیابی به میزان و چگونگی استفاده از تناسبات طلایی و ایرانی در شمسههای این مساجد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش داده اندوزی، کتابخانه‌ای و میدانی بوده است. نتایج حاکی از آن است که تناسبات بکار رفته در شمسههای کاشی‌کاری این مساجد تفاوت آشکاری دارند. اگرچه در شمسههای هر دو مسجد از تناسبات طلایی و ایرانی استفاده‌شده اما در مسجد شیخ لطف‌الله، نسبت‌های بین 1 و 2، حدود 12درصد بیشتر از مسجد سید از استفاده‌شده است. همچنین استفاده از نسبت‌های ایرانی 2√ و 3√، در مسجد سید به نسبت مسجد شیخ لطف‌الله، حدود 26درصد کاهش‌یافته که می‌تواند ناشی از تغییرات ایجادشده در دوره قاجار و تأثیرات آن بر هنر و معماری آن دوران باشد ازجمله روند کم‌رنگ شدن اهمیت استفاده از هندسه و تزاید گونه‌های جدید تزیینی.واژگان کلیدی: اصفهان، مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد سید، تناسبات طلایی، تناسبات ایرانی، نقوش شمسه کاشی‌کاری.http://smb.yazd.ac.ir/article_2750_f0154de7c1707a3ad785c609d8526ad4.pdfمسجد شیخ لطف‌اللهمسجد سیدتناسبات طلاییتناسبات ایرانینقوش شمسه کاشی‌کاری |
| spellingShingle | مریم حضوربخش قباد کیانمهر غلامرضا هاشمی بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان معماری اقلیم گرم و خشک مسجد شیخ لطف‌الله مسجد سید تناسبات طلایی تناسبات ایرانی نقوش شمسه کاشی‌کاری |
| title | بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان |
| title_full | بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان |
| title_fullStr | بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان |
| title_full_unstemmed | بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان |
| title_short | بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان |
| title_sort | بررسی میزان و چگونگی کاربرد تناسبات در شمسه های کاشی‌کاری شده مساجد شیخ لطف الله و سید اصفهان |
| topic | مسجد شیخ لطف‌الله مسجد سید تناسبات طلایی تناسبات ایرانی نقوش شمسه کاشی‌کاری |
| url | http://smb.yazd.ac.ir/article_2750_f0154de7c1707a3ad785c609d8526ad4.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mrymḥḍwrbkẖsẖ brrsymyzạnwcẖgwngyḵạrbrdtnạsbạtdrsẖmshhạyḵạsẖyḵạrysẖdhmsạjdsẖykẖlṭfạllhwsydạṣfhạn AT qbạdḵyạnmhr brrsymyzạnwcẖgwngyḵạrbrdtnạsbạtdrsẖmshhạyḵạsẖyḵạrysẖdhmsạjdsẖykẖlṭfạllhwsydạṣfhạn AT gẖlạmrḍạhạsẖmy brrsymyzạnwcẖgwngyḵạrbrdtnạsbạtdrsẖmshhạyḵạsẖyḵạrysẖdhmsạjdsẖykẖlṭfạllhwsydạṣfhạn |