„Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki
Z końcem lat dwudziestych XX wieku w Europie nowe kierunki artystyczne wydawały się już czymś okrzepłym, częścią „awangardowej tradycji”. Wyrazem tej świadomości była m.in. książka Jeana Arpa i El Lissitzky’ego Kunstismen (1925) oraz Art. Bilan des arts modernes en France Ozenfanta (1928). Jan Brzęk...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Lodz University Press
2020-09-01
|
| Series: | Acta Universitatis Lodziensis: Folia Philosophica |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.uni.lodz.pl/philosophica/article/view/7243 |
| _version_ | 1818984635783184384 |
|---|---|
| author | Agnieszka Rejniak-Majewska |
| author_facet | Agnieszka Rejniak-Majewska |
| author_sort | Agnieszka Rejniak-Majewska |
| collection | DOAJ |
| description | Z końcem lat dwudziestych XX wieku w Europie nowe kierunki artystyczne wydawały się już czymś okrzepłym, częścią „awangardowej tradycji”. Wyrazem tej świadomości była m.in. książka Jeana Arpa i El Lissitzky’ego Kunstismen (1925) oraz Art. Bilan des arts modernes en France Ozenfanta (1928). Jan Brzękowski, polski poeta i krytyk, widział ten czas podobnie, jako okres „ustalania się pewnych wartości” raczej niż nowych przełomów.
W artykule śledzę poglądy Brzękowskiego dotyczące sztuk wizualnych oraz jego strategie jako rzecznika sztuki nowoczesnej, pośrednika między środowiskiem paryskim a polską awangardą, autora powiązanego z konstruktywizmem (członka grupy „a.r.”), a równocześnie z kręgami surrealistów w Paryżu. Głównym przedmiotem moich analiz jest wydawane przez Brzękowskiego pismo „Sztuka Współczesna – L’Art Contemporain” (1929–1930) i jego cykl artykułów Kilometraże, będący próbą podsumowania przemian nowej sztuki. Zdając sobie sprawę ze „zużywania się” awangardowych idei i zachowując krytycyzm wobec „kultu nowości”, Brzękowski bronił awangardowych pozycji w oparciu o ideę formalnego rygoru i twórczej „budowy”. Zgodnie z modernistycznym światopoglądem odrzucał mimetyczną koncepcję sztuki i opowiadał się za formą abstrakcyjną; zaznaczał jednak, że powinna być ona „zakotwiczona o dno życia” – w oryginalny sposób podkreślał dialektyczne napięcie między abstrakcją i figuracją. |
| first_indexed | 2024-12-20T18:22:09Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-257c95b86fbe4533ab7e692c6ce66251 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0208-6107 2353-9631 |
| language | deu |
| last_indexed | 2024-12-20T18:22:09Z |
| publishDate | 2020-09-01 |
| publisher | Lodz University Press |
| record_format | Article |
| series | Acta Universitatis Lodziensis: Folia Philosophica |
| spelling | doaj.art-257c95b86fbe4533ab7e692c6ce662512022-12-21T19:30:14ZdeuLodz University PressActa Universitatis Lodziensis: Folia Philosophica0208-61072353-96312020-09-0136577210.18778/0208-6107.36.056300„Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztukiAgnieszka Rejniak-Majewska0https://orcid.org/0000-0003-1371-999XUniwersytet Łódzki, Instytut Kultury WspółczesnejZ końcem lat dwudziestych XX wieku w Europie nowe kierunki artystyczne wydawały się już czymś okrzepłym, częścią „awangardowej tradycji”. Wyrazem tej świadomości była m.in. książka Jeana Arpa i El Lissitzky’ego Kunstismen (1925) oraz Art. Bilan des arts modernes en France Ozenfanta (1928). Jan Brzękowski, polski poeta i krytyk, widział ten czas podobnie, jako okres „ustalania się pewnych wartości” raczej niż nowych przełomów. W artykule śledzę poglądy Brzękowskiego dotyczące sztuk wizualnych oraz jego strategie jako rzecznika sztuki nowoczesnej, pośrednika między środowiskiem paryskim a polską awangardą, autora powiązanego z konstruktywizmem (członka grupy „a.r.”), a równocześnie z kręgami surrealistów w Paryżu. Głównym przedmiotem moich analiz jest wydawane przez Brzękowskiego pismo „Sztuka Współczesna – L’Art Contemporain” (1929–1930) i jego cykl artykułów Kilometraże, będący próbą podsumowania przemian nowej sztuki. Zdając sobie sprawę ze „zużywania się” awangardowych idei i zachowując krytycyzm wobec „kultu nowości”, Brzękowski bronił awangardowych pozycji w oparciu o ideę formalnego rygoru i twórczej „budowy”. Zgodnie z modernistycznym światopoglądem odrzucał mimetyczną koncepcję sztuki i opowiadał się za formą abstrakcyjną; zaznaczał jednak, że powinna być ona „zakotwiczona o dno życia” – w oryginalny sposób podkreślał dialektyczne napięcie między abstrakcją i figuracją.https://czasopisma.uni.lodz.pl/philosophica/article/view/7243awangardakrytyka artystycznasurrealizmsztuka abstrakcyjnajan brzękowskiprasa artystycznal’art contemporain (sztuka współczesna) |
| spellingShingle | Agnieszka Rejniak-Majewska „Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki Acta Universitatis Lodziensis: Folia Philosophica awangarda krytyka artystyczna surrealizm sztuka abstrakcyjna jan brzękowski prasa artystyczna l’art contemporain (sztuka współczesna) |
| title | „Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki |
| title_full | „Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki |
| title_fullStr | „Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki |
| title_full_unstemmed | „Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki |
| title_short | „Pomiędzy izmami” – Jan Brzękowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki |
| title_sort | pomiedzy izmami jan brzekowski jako krytyk i teoretyk nowej sztuki |
| topic | awangarda krytyka artystyczna surrealizm sztuka abstrakcyjna jan brzękowski prasa artystyczna l’art contemporain (sztuka współczesna) |
| url | https://czasopisma.uni.lodz.pl/philosophica/article/view/7243 |
| work_keys_str_mv | AT agnieszkarejniakmajewska pomiedzyizmamijanbrzekowskijakokrytykiteoretyknowejsztuki |