سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی
موضوع وقف و شکل‌گیری فضاهای وقفی سابقهی دیرینه‌ای در شهر تهران دارد و با وقف قنات مهرگرد به‌وسیلهی بانویی زرتشتی آغاز و پس از اسلام با اشکال متنوعی شامل اماکن مذهبی، مسکونی، تجاری، فرهنگی- آموزشی، بهداشتی- درمانی، تجهیزات زیربنایی، مستغلات و اموال منقول در قالب وقفهای سنتی تا بنیادهای عظیم خیری...
| Format: | Article |
|---|---|
| Language: | fas |
| Published: |
University of Sistan and Baluchestan
2011-12-01
|
| Series: | جغرافیا و توسعه |
| Online Access: | https://gdij.usb.ac.ir/article_500_1e64c32e1022fa872c2cb578fafbf550.pdf |
| _version_ | 1827926982024757248 |
|---|---|
| collection | DOAJ |
| description | موضوع وقف و شکل‌گیری فضاهای وقفی سابقهی دیرینه‌ای در شهر تهران دارد و با وقف قنات مهرگرد به‌وسیلهی بانویی زرتشتی آغاز و پس از اسلام با اشکال متنوعی شامل اماکن مذهبی، مسکونی، تجاری، فرهنگی- آموزشی، بهداشتی- درمانی، تجهیزات زیربنایی، مستغلات و اموال منقول در قالب وقفهای سنتی تا بنیادهای عظیم خیریه وقفی تداوم یافته است. چگونگی و نوع تجلی فضایی موقوفات در سطح شهر تهران در هـر دوره‌ای را شـرایط اجتماعی- اقتصادی و کالبدی حاکم بر جامعه تعیین می‌کند. از این‌روست که وقف و موقوفات در هر دوره‌ای در عین داشتن تشابهات، ویژگیهای منحصر به‌فردی نیز دارند. در مقالهی حاضر بر شناخت این تشابهات و ویژگیها و تغییر و تحول و علل آنها طیّ دو دوره قاجاریه و پهلوی بر اساس آمارها و اطلاعات در دسترس، سعی شده است. از این‌رو اهداف وقف، نوع موقوفات و چگونگی توزیع فضایی آنها در سطح شهر تهران در این دو دوره بررسی و با هم سنجش شده‌اند. نتیجهی حاصل آنکه در دو دورهی قاجاریه و پهلوی هدف عمدهی عمل به وقف، توسعه و نشر دین اسلام با گرایش غالب به مذهب شیعه بوده است. هرچند در کالبد شکافی آن، اهداف دیگری نیز وجود دارد. همچنین موقوفات عمدتاً از نوع درآمدزا به‌ویژه مغازه بوده است. وقف هم در اهداف و هم در نوع موقوفات روند تکاملی داشته و علاوه بر شکل سنتی به‌شکل بنیادهای خیریه وقوع یافته است. |
| first_indexed | 2024-03-13T05:45:30Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-25d406024635416a819c093063ac4e9a |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1735-0735 2676-7791 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-13T05:45:30Z |
| publishDate | 2011-12-01 |
| publisher | University of Sistan and Baluchestan |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و توسعه |
| spelling | doaj.art-25d406024635416a819c093063ac4e9a2023-06-13T20:11:39ZfasUniversity of Sistan and Baluchestanجغرافیا و توسعه1735-07352676-77912011-12-01925173810.22111/gdij.2011.500500سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلویموضوع وقف و شکل‌گیری فضاهای وقفی سابقهی دیرینه‌ای در شهر تهران دارد و با وقف قنات مهرگرد به‌وسیلهی بانویی زرتشتی آغاز و پس از اسلام با اشکال متنوعی شامل اماکن مذهبی، مسکونی، تجاری، فرهنگی- آموزشی، بهداشتی- درمانی، تجهیزات زیربنایی، مستغلات و اموال منقول در قالب وقفهای سنتی تا بنیادهای عظیم خیریه وقفی تداوم یافته است. چگونگی و نوع تجلی فضایی موقوفات در سطح شهر تهران در هـر دوره‌ای را شـرایط اجتماعی- اقتصادی و کالبدی حاکم بر جامعه تعیین می‌کند. از این‌روست که وقف و موقوفات در هر دوره‌ای در عین داشتن تشابهات، ویژگیهای منحصر به‌فردی نیز دارند. در مقالهی حاضر بر شناخت این تشابهات و ویژگیها و تغییر و تحول و علل آنها طیّ دو دوره قاجاریه و پهلوی بر اساس آمارها و اطلاعات در دسترس، سعی شده است. از این‌رو اهداف وقف، نوع موقوفات و چگونگی توزیع فضایی آنها در سطح شهر تهران در این دو دوره بررسی و با هم سنجش شده‌اند. نتیجهی حاصل آنکه در دو دورهی قاجاریه و پهلوی هدف عمدهی عمل به وقف، توسعه و نشر دین اسلام با گرایش غالب به مذهب شیعه بوده است. هرچند در کالبد شکافی آن، اهداف دیگری نیز وجود دارد. همچنین موقوفات عمدتاً از نوع درآمدزا به‌ویژه مغازه بوده است. وقف هم در اهداف و هم در نوع موقوفات روند تکاملی داشته و علاوه بر شکل سنتی به‌شکل بنیادهای خیریه وقوع یافته است.https://gdij.usb.ac.ir/article_500_1e64c32e1022fa872c2cb578fafbf550.pdf |
| spellingShingle | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی جغرافیا و توسعه |
| title | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی |
| title_full | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی |
| title_fullStr | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی |
| title_full_unstemmed | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی |
| title_short | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی |
| title_sort | سنجش تطبیقی وقف طیّ دوره‌های قاجاریه و پهلوی |
| url | https://gdij.usb.ac.ir/article_500_1e64c32e1022fa872c2cb578fafbf550.pdf |