Obraz kartograficzny miast Królestwa Polskiego 1815–1836
Lata 1815-1836 były ważnym okresem w rozwoju kartografii miast polskich. W tym okresie pod względem techniki wykonania map Warszawa odróżnia się od innych ośrodków miejskich. Wynikało to przede wszystkim z faktu kartowania stolicy co najmniej do połowy XIX w. przez topograficzne służby wojskowe, dys...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences
2020-08-01
|
| Series: | Kwartalnik Historii Kultury Materialnej |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2388 |
| Summary: | Lata 1815-1836 były ważnym okresem w rozwoju kartografii miast polskich. W tym okresie pod względem techniki wykonania map Warszawa odróżnia się od innych ośrodków miejskich. Wynikało to przede wszystkim z faktu kartowania stolicy co najmniej do połowy XIX w. przez topograficzne służby wojskowe, dysponujące wówczas najlepszymi środkami materialnymi i najlepszą kadrą inżynieryjną. Wydarzeniem przełomowym w prowadzeniu prac porządkowych i pomiarowych w miastach Królestwa Polskiego było ustanowienie 4 stycznia 1820 r. Komisji Miast w strukturze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Komórka ta miała nadzorować realizację prac pomiarowych i kartograficznych. Jej urzędnicy opracowali nową instrukcję w tym zakresie, ogłoszoną 2 września 1820 r. Natomiast kolejna instrukcja pomiarowa przygotowana przez Komisję Miast weszła w życie 28 marca 1823 r. i obowiązywała do 1836 r. Dokument ten przewidywał opracowanie dla każdego miasta dwóch map w skalach 1:1500 i 1:5000. Większość map wielkoskalowych, które powstały w latach dwudziestych i trzydziestych XIX w., to plany sytuacyjne bądź sytuacyjno-regulacyjne, przede wszystkim uwzględniające aktualny stan własnościowy, zagospodarowania i zabudowy miasta, czasami z naniesionymi projektami regulacji części terenu zabudowanego lub pojedynczych ulic oraz placów. Niewiele powstało wówczas planów regulacyjnych całych miast, takich jak Plan miasta Pragi, z wykreśloną w całości nową siecią placów i ulic. Spośród zachowanych z okresu Królestwa Polskiego doby konstytucyjnej map wielkoskalowych na szczególną uwagę zasługują plany miast wówczas lokowanych. W tym czasie duży wpływ na rozwój sieci miast, zwłaszcza w zachodniej części Królestwa Polskiego, miały inwestycje w przemyśle, głównie włókienniczym. W latach 1815-1830 sześć ośrodków w tym rejonie otrzymało prawa miejskie: Babiak, Ozorków, Aleksandrów, Zduńska Wola, Zgierz, Konstantynów i Tomaszów Mazowiecki. |
|---|---|
| ISSN: | 0023-5881 2719-6496 |