Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku
Niniejszy artykuł poświęcony jest zachowanym polskim źródłom muzycznym przeznaczonym na gitarę angielską, chordofon szarpany popularny w drugiej połowie XVIII wieku głównie na Wyspach Brytyjskich. W Polsce zachowało się osiemnaście źródeł muzycznych przeznaczonych na gitarę angielską w stroju G-dur...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2022-04-01
|
| Series: | Muzyka |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/1147 |
| _version_ | 1797322749686841344 |
|---|---|
| author | Wojciech Gurgul |
| author_facet | Wojciech Gurgul |
| author_sort | Wojciech Gurgul |
| collection | DOAJ |
| description |
Niniejszy artykuł poświęcony jest zachowanym polskim źródłom muzycznym przeznaczonym na gitarę angielską, chordofon szarpany popularny w drugiej połowie XVIII wieku głównie na Wyspach Brytyjskich. W Polsce zachowało się osiemnaście źródeł muzycznych przeznaczonych na gitarę angielską w stroju G-dur (na Zachodzie dominował strój C-dur). Autor starał się przez pryzmat zachowanych źródeł muzycznych oraz licznych świadectw słownych z epoki ukazać, jakie miejsce zajmował instrument w ówczesnej audiosferze Polski przełomu XVIII i XIX wieku. Duża część zachowanych źródeł związana jest z działalnością Józefa Elsnera, który dostrzegł popularność gitary angielskiej w polskich salonach szlacheckich i mieszczańskich. Warszawskie druki Elsnera ukazały się w roku 1803 (Pięć arii z opery Wintera, jedna z pierwszych dziewiętnastowiecznych warszawskich publikacji muzycznych) oraz 1805 (opracowania fragmentów popularnych w Warszawie oper wydane w ramach serii Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich); są jedynymi drukowanymi źródłami na gitarę angielską w Polsce. Uzupełnieniem elsnerianów jest partia gitary angielskiej w operze Leszek Biały oraz rękopis z Biblioteki Jagiellońskiej, zawierający opracowanie wodewilu z opery Elsnera Siedem razy jeden. Prócz wodewilu w Bibliotece Jagiellońskiej znajduje się dziewięć innych rękopiśmiennych źródeł, w tym krótka szkoła gry na gitarze angielskiej, cykl wariacji Carlamottiego, wiele miniatur solowych oraz opracowania wyjątków z popularnych wówczas oper. Dwa najpóźniej powstałe źródła, pochodzące z Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu i powstałe w drugiej dekadzie XIX w., wiążą się z przemianami konstrukcyjnymi gitary angielskiej, które przebiegały na ziemiach zachodnich Słowian, na pograniczu Europy wschodniej i zachodniej. Owe zmiany związane są szczególnie z charakterystycznym dla polskiej literatury na gitarę angielską strojem G-dur i łączą się z początkami innego instrumentu – gitary rosyjskiej.
|
| first_indexed | 2024-03-08T05:18:49Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-34c943573142496690ef9538681abdc0 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0027-5344 2720-7021 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T05:18:49Z |
| publishDate | 2022-04-01 |
| publisher | Institute of Art of the Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Muzyka |
| spelling | doaj.art-34c943573142496690ef9538681abdc02024-02-06T14:18:35ZengInstitute of Art of the Polish Academy of SciencesMuzyka0027-53442720-70212022-04-0167110.36744/m.1147Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wiekuWojciech Gurgul0Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie Niniejszy artykuł poświęcony jest zachowanym polskim źródłom muzycznym przeznaczonym na gitarę angielską, chordofon szarpany popularny w drugiej połowie XVIII wieku głównie na Wyspach Brytyjskich. W Polsce zachowało się osiemnaście źródeł muzycznych przeznaczonych na gitarę angielską w stroju G-dur (na Zachodzie dominował strój C-dur). Autor starał się przez pryzmat zachowanych źródeł muzycznych oraz licznych świadectw słownych z epoki ukazać, jakie miejsce zajmował instrument w ówczesnej audiosferze Polski przełomu XVIII i XIX wieku. Duża część zachowanych źródeł związana jest z działalnością Józefa Elsnera, który dostrzegł popularność gitary angielskiej w polskich salonach szlacheckich i mieszczańskich. Warszawskie druki Elsnera ukazały się w roku 1803 (Pięć arii z opery Wintera, jedna z pierwszych dziewiętnastowiecznych warszawskich publikacji muzycznych) oraz 1805 (opracowania fragmentów popularnych w Warszawie oper wydane w ramach serii Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich); są jedynymi drukowanymi źródłami na gitarę angielską w Polsce. Uzupełnieniem elsnerianów jest partia gitary angielskiej w operze Leszek Biały oraz rękopis z Biblioteki Jagiellońskiej, zawierający opracowanie wodewilu z opery Elsnera Siedem razy jeden. Prócz wodewilu w Bibliotece Jagiellońskiej znajduje się dziewięć innych rękopiśmiennych źródeł, w tym krótka szkoła gry na gitarze angielskiej, cykl wariacji Carlamottiego, wiele miniatur solowych oraz opracowania wyjątków z popularnych wówczas oper. Dwa najpóźniej powstałe źródła, pochodzące z Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu i powstałe w drugiej dekadzie XIX w., wiążą się z przemianami konstrukcyjnymi gitary angielskiej, które przebiegały na ziemiach zachodnich Słowian, na pograniczu Europy wschodniej i zachodniej. Owe zmiany związane są szczególnie z charakterystycznym dla polskiej literatury na gitarę angielską strojem G-dur i łączą się z początkami innego instrumentu – gitary rosyjskiej. https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/1147gitara angielskagitara rosyjskaJózef ElsnerBiblioteka Diecezjalna w SandomierzuBiblioteka Jagiellońskaaudiosfera Polski przełomu XVIII i XIX wieku |
| spellingShingle | Wojciech Gurgul Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku Muzyka gitara angielska gitara rosyjska Józef Elsner Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu Biblioteka Jagiellońska audiosfera Polski przełomu XVIII i XIX wieku |
| title | Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku |
| title_full | Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku |
| title_fullStr | Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku |
| title_full_unstemmed | Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku |
| title_short | Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku |
| title_sort | gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przelomu xviii i xix wieku |
| topic | gitara angielska gitara rosyjska Józef Elsner Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu Biblioteka Jagiellońska audiosfera Polski przełomu XVIII i XIX wieku |
| url | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/1147 |
| work_keys_str_mv | AT wojciechgurgul gitaraangielskawpolskiejkulturzemuzycznejprzełomuxviiiixixwieku |