Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları
Altar, Bizans Dönemi kiliselerinde ökaristi ayini sırasında üzerine haç, kalis, paten ve buhurdan gibi litürjik malzemeleri koymak için kullanılan bemada bulunan litürjik eşyalardan biridir. Altar, teolojik ve simgesel olarak İsa’nın mezarı, son akşam yemeği masası, Golgotha Tepesi ve Tanrının Tahtı...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Selçuk University
2014-02-01
|
| Series: | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724694 |
| _version_ | 1797686410927407104 |
|---|---|
| author | Aytuğ Arslan |
| author_facet | Aytuğ Arslan |
| author_sort | Aytuğ Arslan |
| collection | DOAJ |
| description | Altar, Bizans Dönemi kiliselerinde ökaristi ayini sırasında üzerine haç, kalis, paten ve buhurdan gibi litürjik malzemeleri koymak için kullanılan bemada bulunan litürjik eşyalardan biridir. Altar, teolojik ve simgesel olarak İsa’nın mezarı, son akşam yemeği masası, Golgotha Tepesi ve Tanrının Tahtıgibi farklıanlamlar taşır. İmparator Konstantin Dönemi öncesinde dini nitelikli bir yapıdan yoksun olunmasından dolayıayin sırasında taşınabilir nitelikte altarların kullanılmışolabileceği düşünülmektedir. IV. yüzyıldan itibaren kiliselerin inşa edilmesiyle yerleşik bir litürji oluşturulmuş, daha dayanıklımateryallerden yapılan altarlar, bemada apsisin önüne yerleştirilmiştir. Altarlar, tek bir bloktan yapılabileceği gibi genellikle altar tabanı, kaidesi ve tablasıolmak üzere üç temel unsurdan meydana gelir. Altar tablalarıdairevi, yarıdairevi, dikdörtgen, kare, sigma ya da omega biçimli olmak üzere farklıbiçimlere sahiptir. Kenarlarıgenellikle profilli ve üst düzlemi hafifçe oyulmuştablaların büyüklük ve formlarına bağlıolmak üzere değişik destek düzenlemeleriyle taşınır. Tablalar, merkezde kare ya da daire formlu tek bir destek tarafından taşınabildiği gibi bazıörneklerde köşelere yerleştirilmişdört veya daha fazla sayıda destek tarafından taşınabilir. Bu tip destek sistemi ve tablasıayrıyapılmışaltarlarda taşıyıcılar bema zemini üzerine veya kısmen zemine gömülmüşaltar tabanıadıverilen bloklara oturur. Altar tabanlarının üst düzlem kenarlarıgenellikle profilli ve hafifçe oyulmuştur. Taban blokların üst düzleminde taşıyıcıların oturmasıiçin altarın boyutuna göre sayısıdeğişen kare veya daire biçimli yuvalar yer alır. Taban bloklarısade olabildiği gibi genellikle kazıma ve kabartma olarak yapılmışhaç motifleriyle süslenmiştir. Konya çevresinde Bizans Dönemi’ne ait litürjik işlevli elemanların tespitine yönelik yaptığımız araştırmalarda bir altar, yedi altar tabanıtespit edilmiştir. Bunlar arasında Doğanhisar’da bulunan monolit tek bir bloktan oluşan altar Erken Bizans Dönemine tarihlendirilmiştir. Herhangi bir yapıile ilişkilendirilmesi mümkün olmayan altar tabanlarıarasında Doğanhisar, Obruk, Beyşehir, Ilgın, Sarayönü ilçelerinde bulunan örnekler Erken Bizans Dönemi içinde değerlendirilirken, Doğanhisar KoçaşYunus Emre Külliyesi’nde bulunan altar tabanıOrta Bizans Dönemi’ne tarihlendirilmiştir. |
| first_indexed | 2024-03-12T01:04:48Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-38a58a3d1096443dab2c4e7ab717823e |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2667-4750 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-12T01:04:48Z |
| publishDate | 2014-02-01 |
| publisher | Selçuk University |
| record_format | Article |
| series | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| spelling | doaj.art-38a58a3d1096443dab2c4e7ab717823e2023-09-14T08:49:23ZengSelçuk UniversitySelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi2667-47502014-02-01313947154Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar TabanlarıAytuğ Arslan0Selçuk ÜniversitesiAltar, Bizans Dönemi kiliselerinde ökaristi ayini sırasında üzerine haç, kalis, paten ve buhurdan gibi litürjik malzemeleri koymak için kullanılan bemada bulunan litürjik eşyalardan biridir. Altar, teolojik ve simgesel olarak İsa’nın mezarı, son akşam yemeği masası, Golgotha Tepesi ve Tanrının Tahtıgibi farklıanlamlar taşır. İmparator Konstantin Dönemi öncesinde dini nitelikli bir yapıdan yoksun olunmasından dolayıayin sırasında taşınabilir nitelikte altarların kullanılmışolabileceği düşünülmektedir. IV. yüzyıldan itibaren kiliselerin inşa edilmesiyle yerleşik bir litürji oluşturulmuş, daha dayanıklımateryallerden yapılan altarlar, bemada apsisin önüne yerleştirilmiştir. Altarlar, tek bir bloktan yapılabileceği gibi genellikle altar tabanı, kaidesi ve tablasıolmak üzere üç temel unsurdan meydana gelir. Altar tablalarıdairevi, yarıdairevi, dikdörtgen, kare, sigma ya da omega biçimli olmak üzere farklıbiçimlere sahiptir. Kenarlarıgenellikle profilli ve üst düzlemi hafifçe oyulmuştablaların büyüklük ve formlarına bağlıolmak üzere değişik destek düzenlemeleriyle taşınır. Tablalar, merkezde kare ya da daire formlu tek bir destek tarafından taşınabildiği gibi bazıörneklerde köşelere yerleştirilmişdört veya daha fazla sayıda destek tarafından taşınabilir. Bu tip destek sistemi ve tablasıayrıyapılmışaltarlarda taşıyıcılar bema zemini üzerine veya kısmen zemine gömülmüşaltar tabanıadıverilen bloklara oturur. Altar tabanlarının üst düzlem kenarlarıgenellikle profilli ve hafifçe oyulmuştur. Taban blokların üst düzleminde taşıyıcıların oturmasıiçin altarın boyutuna göre sayısıdeğişen kare veya daire biçimli yuvalar yer alır. Taban bloklarısade olabildiği gibi genellikle kazıma ve kabartma olarak yapılmışhaç motifleriyle süslenmiştir. Konya çevresinde Bizans Dönemi’ne ait litürjik işlevli elemanların tespitine yönelik yaptığımız araştırmalarda bir altar, yedi altar tabanıtespit edilmiştir. Bunlar arasında Doğanhisar’da bulunan monolit tek bir bloktan oluşan altar Erken Bizans Dönemine tarihlendirilmiştir. Herhangi bir yapıile ilişkilendirilmesi mümkün olmayan altar tabanlarıarasında Doğanhisar, Obruk, Beyşehir, Ilgın, Sarayönü ilçelerinde bulunan örnekler Erken Bizans Dönemi içinde değerlendirilirken, Doğanhisar KoçaşYunus Emre Külliyesi’nde bulunan altar tabanıOrta Bizans Dönemi’ne tarihlendirilmiştir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724694bizans dönemikonya ikoniumlitürjik eşyalaraltaraltar tabanıbyzantine periodkonya iconiumliturgical elementsaltaraltar base the type of research: research |
| spellingShingle | Aytuğ Arslan Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi bizans dönemi konya ikonium litürjik eşyalar altar altar tabanı byzantine period konya iconium liturgical elements altar altar base the type of research: research |
| title | Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları |
| title_full | Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları |
| title_fullStr | Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları |
| title_full_unstemmed | Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları |
| title_short | Konya Çevresinde Bulunan Bizans Dönemi Litürjik Elemanlar: Altar ve Altar Tabanları |
| title_sort | konya cevresinde bulunan bizans donemi liturjik elemanlar altar ve altar tabanlari |
| topic | bizans dönemi konya ikonium litürjik eşyalar altar altar tabanı byzantine period konya iconium liturgical elements altar altar base the type of research: research |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724694 |
| work_keys_str_mv | AT aytugarslan konyacevresindebulunanbizansdonemiliturjikelemanlaraltarvealtartabanları |