مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی
آفرینش انسان از منظر آموزههای زروانی به دو گونۀ آفرینش با واسطه و آفرینش بیواسطه تعریف میشود. این آموزههای اسطورهای شباهت‌هایی با آموزههای اسماعیلی دارد و با آن قابل مقایسه است. پیدایش اسطورهای اهورامزدا به دنبال شک و تردید زروانی و ویژگیهای وی، تا حدودی در ادبیات اسماعیلیان نخستین در قالب...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Alzahra University
2020-04-01
|
| Series: | تاریخ اسلام و ایران |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://hii.alzahra.ac.ir/article_4711_7853025a58acab62836261918bc68af7.pdf |
| _version_ | 1819227273663873024 |
|---|---|
| author | عباس مسیحا مریم معزی |
| author_facet | عباس مسیحا مریم معزی |
| author_sort | عباس مسیحا |
| collection | DOAJ |
| description | آفرینش انسان از منظر آموزههای زروانی به دو گونۀ آفرینش با واسطه و آفرینش بیواسطه تعریف میشود. این آموزههای اسطورهای شباهت‌هایی با آموزههای اسماعیلی دارد و با آن قابل مقایسه است. پیدایش اسطورهای اهورامزدا به دنبال شک و تردید زروانی و ویژگیهای وی، تا حدودی در ادبیات اسماعیلیان نخستین در قالب کونی و قدر و پس از آن در قالب عقل و نفس انعکاس یافته است. ویژگی دیگر، دستیاران خداوند در خلق و تدبیر جهان هستی است. میتوان گفت نقش و کارکردهای امشاسپندان در یاریگری آفرینندۀ هستی با آنچه که در ادبیات اسماعیلی با عنوان <em>هفت کروبی</em> و گاه <em>حدود سته</em> یاد میشود، قابل مقایسه است. مسئله‌ای که در این نوشتار دنبال میشود بررسی تأثیر باورهای ایرانی بر آموزههای کلامی اسماعیلیان به روش تاریخی- تطبیقی است. درواقع، هدف نوشتار پاسخگویی به این دو سؤال است که: وجوه تشابه بین اندیشههای ایرانی دربارۀ خلقت و تدبیر جهان و اعتقادات اسماعیلیان چیست؟ و چه عوامل و اسبابی زمینهساز تأثیر باورهای ایرانی بر اعتقادات اسماعیلیان بوده است؟ بر همین اساس، در بخش نخست، زمینهها و بسترهای تأثیرپذیری آموزههای اسماعیلیه از ادیان ایرانی بررسی شده و در گام دوم نمود برخی تشابهات اعتقادی ادیان ایرانی و آموزههای شیعیان اسماعیلی گزارش شده است که میتواند حاکی از احتمال تأثیرپذیری آموزههای اسماعیلی از باورهای ایران باستان باشد. |
| first_indexed | 2024-12-23T10:38:46Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-3ab1a8ee28db46e49972312bb67ee89b |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2008-885X 2538-3493 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-12-23T10:38:46Z |
| publishDate | 2020-04-01 |
| publisher | Alzahra University |
| record_format | Article |
| series | تاریخ اسلام و ایران |
| spelling | doaj.art-3ab1a8ee28db46e49972312bb67ee89b2022-12-21T17:50:14ZfasAlzahra Universityتاریخ اسلام و ایران2008-885X2538-34932020-04-01304517720110.22051/hii.2020.27442.20754711مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلیعباس مسیحا0مریم معزی1دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهبدانشیار، عضو سابق هیات علمی/ دانشگاه فردوسی مشهدآفرینش انسان از منظر آموزههای زروانی به دو گونۀ آفرینش با واسطه و آفرینش بیواسطه تعریف میشود. این آموزههای اسطورهای شباهت‌هایی با آموزههای اسماعیلی دارد و با آن قابل مقایسه است. پیدایش اسطورهای اهورامزدا به دنبال شک و تردید زروانی و ویژگیهای وی، تا حدودی در ادبیات اسماعیلیان نخستین در قالب کونی و قدر و پس از آن در قالب عقل و نفس انعکاس یافته است. ویژگی دیگر، دستیاران خداوند در خلق و تدبیر جهان هستی است. میتوان گفت نقش و کارکردهای امشاسپندان در یاریگری آفرینندۀ هستی با آنچه که در ادبیات اسماعیلی با عنوان <em>هفت کروبی</em> و گاه <em>حدود سته</em> یاد میشود، قابل مقایسه است. مسئله‌ای که در این نوشتار دنبال میشود بررسی تأثیر باورهای ایرانی بر آموزههای کلامی اسماعیلیان به روش تاریخی- تطبیقی است. درواقع، هدف نوشتار پاسخگویی به این دو سؤال است که: وجوه تشابه بین اندیشههای ایرانی دربارۀ خلقت و تدبیر جهان و اعتقادات اسماعیلیان چیست؟ و چه عوامل و اسبابی زمینهساز تأثیر باورهای ایرانی بر اعتقادات اسماعیلیان بوده است؟ بر همین اساس، در بخش نخست، زمینهها و بسترهای تأثیرپذیری آموزههای اسماعیلیه از ادیان ایرانی بررسی شده و در گام دوم نمود برخی تشابهات اعتقادی ادیان ایرانی و آموزههای شیعیان اسماعیلی گزارش شده است که میتواند حاکی از احتمال تأثیرپذیری آموزههای اسماعیلی از باورهای ایران باستان باشد.https://hii.alzahra.ac.ir/article_4711_7853025a58acab62836261918bc68af7.pdfزرواناسماعیلیهآموزه‌های اسماعیلیادیان ایرانیآفرینش اسطوره‌ایامشاسپندانهفت کروبی |
| spellingShingle | عباس مسیحا مریم معزی مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی تاریخ اسلام و ایران زروان اسماعیلیه آموزههای اسماعیلی ادیان ایرانی آفرینش اسطورهای امشاسپندان هفت کروبی |
| title | مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی |
| title_full | مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی |
| title_fullStr | مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی |
| title_full_unstemmed | مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی |
| title_short | مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی |
| title_sort | مقایسۀ آفرینش نخستین در باورهای ایران باستان و اندیشه های اسماعیلی |
| topic | زروان اسماعیلیه آموزههای اسماعیلی ادیان ایرانی آفرینش اسطورهای امشاسپندان هفت کروبی |
| url | https://hii.alzahra.ac.ir/article_4711_7853025a58acab62836261918bc68af7.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ʿbạsmsyḥạ mqạysەậfrynsẖnkẖstyndrbạwrhạyạyrạnbạstạnwạndysẖhhạyạsmạʿyly AT mrymmʿzy mqạysەậfrynsẖnkẖstyndrbạwrhạyạyrạnbạstạnwạndysẖhhạyạsmạʿyly |