O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej
Badania nad trzema muzyczno-liturgicznymi źródłami pochodzącymi z kolekcji Baworowskich, a przechowywanymi obecnie w Bibliotece Narodowej – graduałem PL-Wn 12496 IV oraz fragmentami PL-Wn 12497 IV i PL-Wn 12498 IV – zarówno weryfikują dotychczasowy stan wiedzy na ich temat jak też rozjaśniają wątpl...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2021-04-01
|
| Series: | Muzyka |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/796 |
| _version_ | 1797322752072351744 |
|---|---|
| author | Irina Chachulska |
| author_facet | Irina Chachulska |
| author_sort | Irina Chachulska |
| collection | DOAJ |
| description |
Badania nad trzema muzyczno-liturgicznymi źródłami pochodzącymi z kolekcji Baworowskich, a przechowywanymi obecnie w Bibliotece Narodowej – graduałem PL-Wn 12496 IV oraz fragmentami PL-Wn 12497 IV i PL-Wn 12498 IV – zarówno weryfikują dotychczasowy stan wiedzy na ich temat jak też rozjaśniają wątpliwości i sprzeczności wynikające z najstarszych opisów rękopisów.
Trzy różnorodne pod względem paleograficznym źródła, których zapisy pochodzą z odległych od siebie czasów, okazały się tworzyć niegdyś jedną księgę. Oba fragmenty w całości stanowią późniejsze dodatki do graduału, które odłączono od zasadniczej części najprawdopodobniej w I poł. XIX wieku.
Graduał – a właściwie jego zasadnicza, oryginalna część – powstał w skryptorium lubiąskim ok. 1250 r. dla sióstr cysterek w Trzebnicy, bardzo możliwe iż był darem dla córki św. Jadwigi – Gertrudy. Wskutek sekularyzacji klasztorów na Śląsku (1810 r.) rękopis najprawdopodobniej został wywieziony z Trzebnicy do Wrocławia, jednak ostatecznie nie zasilił zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej, tak jak zasadnicza część biblioteki klasztornej, lecz znalazł się w prywatnym posiadaniu wrocławskiego muzyka J.Th. Mosewiusza. Po jego śmierci rękopis, już z odseparowanymi fragmentami, wzbogacił kolekcję Wiktora Baworowskiego we Lwowie, gdzie trzy części księgi otrzymały odrębne sygnatury. Po wojnie (1945 r.), już jako trzy nie związane ze sobą źródła – poza ich lwowską proweniencją – graduał z fragmentami trafił do zbiorów Biblioteki Narodowej.
W świetle przeprowadzonych badań rękopis, choć powstały w skryptorium lubiąskim, wolno nazwać „Graduałem Trzebnickim”. Księga należy do grupy najdawniejszych zabytków muzyczno-liturgicznych przechowywanych w Polsce i dokumentuje najstarszy zachowany przekaz wersetu allelujatycznego O felix Hedwigis (PL-Wn 12496, f. 1r) jak też jeden z najstarszych zapisów sekwencji o św. Jadwidze Consurge jubilans (PL-Wn 12498).
|
| first_indexed | 2024-03-08T05:18:51Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-3b3bd5dfb62248798724492957d9bafb |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0027-5344 2720-7021 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T05:18:51Z |
| publishDate | 2021-04-01 |
| publisher | Institute of Art of the Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Muzyka |
| spelling | doaj.art-3b3bd5dfb62248798724492957d9bafb2024-02-06T14:21:04ZengInstitute of Art of the Polish Academy of SciencesMuzyka0027-53442720-70212021-04-0166110.36744/m.796O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece NarodowejIrina Chachulska0Instytut Sztuki, Polska Akademii Nauk Badania nad trzema muzyczno-liturgicznymi źródłami pochodzącymi z kolekcji Baworowskich, a przechowywanymi obecnie w Bibliotece Narodowej – graduałem PL-Wn 12496 IV oraz fragmentami PL-Wn 12497 IV i PL-Wn 12498 IV – zarówno weryfikują dotychczasowy stan wiedzy na ich temat jak też rozjaśniają wątpliwości i sprzeczności wynikające z najstarszych opisów rękopisów. Trzy różnorodne pod względem paleograficznym źródła, których zapisy pochodzą z odległych od siebie czasów, okazały się tworzyć niegdyś jedną księgę. Oba fragmenty w całości stanowią późniejsze dodatki do graduału, które odłączono od zasadniczej części najprawdopodobniej w I poł. XIX wieku. Graduał – a właściwie jego zasadnicza, oryginalna część – powstał w skryptorium lubiąskim ok. 1250 r. dla sióstr cysterek w Trzebnicy, bardzo możliwe iż był darem dla córki św. Jadwigi – Gertrudy. Wskutek sekularyzacji klasztorów na Śląsku (1810 r.) rękopis najprawdopodobniej został wywieziony z Trzebnicy do Wrocławia, jednak ostatecznie nie zasilił zbiory Biblioteki Uniwersyteckiej, tak jak zasadnicza część biblioteki klasztornej, lecz znalazł się w prywatnym posiadaniu wrocławskiego muzyka J.Th. Mosewiusza. Po jego śmierci rękopis, już z odseparowanymi fragmentami, wzbogacił kolekcję Wiktora Baworowskiego we Lwowie, gdzie trzy części księgi otrzymały odrębne sygnatury. Po wojnie (1945 r.), już jako trzy nie związane ze sobą źródła – poza ich lwowską proweniencją – graduał z fragmentami trafił do zbiorów Biblioteki Narodowej. W świetle przeprowadzonych badań rękopis, choć powstały w skryptorium lubiąskim, wolno nazwać „Graduałem Trzebnickim”. Księga należy do grupy najdawniejszych zabytków muzyczno-liturgicznych przechowywanych w Polsce i dokumentuje najstarszy zachowany przekaz wersetu allelujatycznego O felix Hedwigis (PL-Wn 12496, f. 1r) jak też jeden z najstarszych zapisów sekwencji o św. Jadwidze Consurge jubilans (PL-Wn 12498). https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/796Cystersigraduałnotacja cysterskaliturgiaskryptorium lubiąskiecysterki trzebnickie |
| spellingShingle | Irina Chachulska O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej Muzyka Cystersi graduał notacja cysterska liturgia skryptorium lubiąskie cysterki trzebnickie |
| title | O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej |
| title_full | O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej |
| title_fullStr | O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej |
| title_full_unstemmed | O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej |
| title_short | O trzech zabytkach muzyczno-liturgicznych z kolekcji Baworowskich przechowywanych w Bibliotece Narodowej |
| title_sort | o trzech zabytkach muzyczno liturgicznych z kolekcji baworowskich przechowywanych w bibliotece narodowej |
| topic | Cystersi graduał notacja cysterska liturgia skryptorium lubiąskie cysterki trzebnickie |
| url | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/796 |
| work_keys_str_mv | AT irinachachulska otrzechzabytkachmuzycznoliturgicznychzkolekcjibaworowskichprzechowywanychwbibliotecenarodowej |