Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich
The problem of Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders The article is based on dialectal material, collected from Bukovinian highlanders according to the guidelines published in the All-Carpathian Dialect Atlas, in which a considerable role is played by Ukrainian vocab...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | ces |
| Published: |
Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences
2017-12-01
|
| Series: | Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://journals.ispan.edu.pl/index.php/sfps/article/view/1245 |
| _version_ | 1797697244674129920 |
|---|---|
| author | Helena Krasowska |
| author_facet | Helena Krasowska |
| author_sort | Helena Krasowska |
| collection | DOAJ |
| description |
The problem of Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders
The article is based on dialectal material, collected from Bukovinian highlanders according to the guidelines published in the All-Carpathian Dialect Atlas, in which a considerable role is played by Ukrainian vocabulary. The latter has been divided into two groups: 1) natively Ukrainian words; and 2) words that are borrowings in Ukrainian, and that have become part of the Bukovinian highlanders’ lexicon presumably via Ukrainian.
Noteworthy in the first group (Ukrainian borrowings) are the words commonly used in all six studied villages. The Ukrainian lexemes used in four or five of the villages either: a)while having a Slavic origin, are also known in Romanian; or b) are words of Proto-Slavic origin. Finally, borrowings appearing in one, two or three villages can probably be explained by the influence of the state language on the dispersed highlander population.
In the second group of borrowings, i.e., farther borrowings in Ukrainian, the most frequent of subgroups are Hungarian borrowings into Romanian and Ukrainian. Another subgroup are Latin borrowings, which must have been passed to Ukrainian through Romanian, as well as direct or indirect borrowings from Turkish. The material also features borrowings from Romanian, German via Polish, and French.
Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders are a difficult interpretational and classificatory problem. The question of whether the highlanders borrowed these words from Ukrainian or Romanian cannot be answered unambiguously, especially since between 1918 and 1944 Bukovina was a part of Romania and Romanian was the language of education, official communication etc. Similarly, we do not know if the words originating from Romanian have been borrowed directly from this language or via Ukrainian. The same can be applied to Hungarian and German. The presented material can thus only be treated as one part of the vocabulary of the Bukovinian highlanders’ dialect.
Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich
W przeanalizowanym materiale, zebranym wśród polskich górali bukowińskich na podstawie kwestionariusza Ogólnokarpackiego atlasu dialektologicznego, znaczną rolę odgrywa słownictwo ukraińskie. Zostało ono podzielone na dwie grupy: 1) rodzime wyrazy ukraińskie i 2) pożyczki przejęte z innych języków przez język ukraiński, które znalazły się w polskiej gwarze górali bukowińskich zapewne za jego pośrednictwem.
W pierwszej grupie (pożyczki ukraińskie) zwracają uwagę wyrazy występujące powszechnie we wszystkich sześciu zbadanych wsiach, związane z życiem codziennym. Leksemy występujące w czterech lub pięciu wsiach można natomiast podzielić na: a) znane też w języku rumuńskim, które przeszły ze słowiańskiego; b)wyrazy prasłowiańskie. Wreszcie pożyczki występujące w jednej, dwóch lub trzech wsiach można prawdopodobnie wyjaśnić wpływem języka państwowego na rozproszoną ludność góralską.
W drugiej grupie pożyczek, tzn. pożyczkach dalszych w języku ukraińskim, na pierwszy plan wysuwają się pożyczki węgierskie w języku rumuń skim i ukraińskim. Kolejną podgrupę tworzą pożyczki z łaciny, które musiały przejść przez język rumuński do ukraińskiego; znajdują się tu także pożyczki z języka tureckiego w ukraińskim lub poprzez turecki. W zebranym materiale znajdziemy także zapożyczenia z języka rumuńskiego, z niemieckiego za pośrednictwem polskiego oraz z języka francuskiego.
Zapożyczenia ukraińskie w polskiej gwarze górali bukowińskich stanowią poważny problem interpretacyjny i klasyfikacyjny. Na pytanie, czy górale przyjęli te pożyczki z ukraińskiego czy z rumuńskiego, nie można dać jednoznacznej odpowiedzi; tym bardziej że Bukowina w okresie od 1918 do 1944 roku należała do Rumunii i język rumuński był językiem szkół, urzędów itd. Nie wiadomo także, czy wyrazy pochodzenia rumuńskiego przeszły przez język ukraiński, czy też zapożyczone zostały bezpośrednio. To samo dotyczy języka węgierskiego i niemieckiego. Przedstawiony materiał może być więc traktowany tylko jako jedna z części ogólnego zasobu słownikowego gwary górali bukowińskich.
|
| first_indexed | 2024-03-12T03:37:34Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-3cdeaec2358845bc95727148dc652951 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2392-2435 |
| language | ces |
| last_indexed | 2024-03-12T03:37:34Z |
| publishDate | 2017-12-01 |
| publisher | Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej |
| spelling | doaj.art-3cdeaec2358845bc95727148dc6529512023-09-03T13:07:34ZcesInstitute of Slavic Studies, Polish Academy of SciencesStudia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej2392-24352017-12-015210.11649/sfps.2017.008Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskichHelena Krasowska0Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk [Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences], Warszawa [Warsaw] The problem of Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders The article is based on dialectal material, collected from Bukovinian highlanders according to the guidelines published in the All-Carpathian Dialect Atlas, in which a considerable role is played by Ukrainian vocabulary. The latter has been divided into two groups: 1) natively Ukrainian words; and 2) words that are borrowings in Ukrainian, and that have become part of the Bukovinian highlanders’ lexicon presumably via Ukrainian. Noteworthy in the first group (Ukrainian borrowings) are the words commonly used in all six studied villages. The Ukrainian lexemes used in four or five of the villages either: a)while having a Slavic origin, are also known in Romanian; or b) are words of Proto-Slavic origin. Finally, borrowings appearing in one, two or three villages can probably be explained by the influence of the state language on the dispersed highlander population. In the second group of borrowings, i.e., farther borrowings in Ukrainian, the most frequent of subgroups are Hungarian borrowings into Romanian and Ukrainian. Another subgroup are Latin borrowings, which must have been passed to Ukrainian through Romanian, as well as direct or indirect borrowings from Turkish. The material also features borrowings from Romanian, German via Polish, and French. Ukrainian borrowings in the Polish dialect of Bukovinian highlanders are a difficult interpretational and classificatory problem. The question of whether the highlanders borrowed these words from Ukrainian or Romanian cannot be answered unambiguously, especially since between 1918 and 1944 Bukovina was a part of Romania and Romanian was the language of education, official communication etc. Similarly, we do not know if the words originating from Romanian have been borrowed directly from this language or via Ukrainian. The same can be applied to Hungarian and German. The presented material can thus only be treated as one part of the vocabulary of the Bukovinian highlanders’ dialect. Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich W przeanalizowanym materiale, zebranym wśród polskich górali bukowińskich na podstawie kwestionariusza Ogólnokarpackiego atlasu dialektologicznego, znaczną rolę odgrywa słownictwo ukraińskie. Zostało ono podzielone na dwie grupy: 1) rodzime wyrazy ukraińskie i 2) pożyczki przejęte z innych języków przez język ukraiński, które znalazły się w polskiej gwarze górali bukowińskich zapewne za jego pośrednictwem. W pierwszej grupie (pożyczki ukraińskie) zwracają uwagę wyrazy występujące powszechnie we wszystkich sześciu zbadanych wsiach, związane z życiem codziennym. Leksemy występujące w czterech lub pięciu wsiach można natomiast podzielić na: a) znane też w języku rumuńskim, które przeszły ze słowiańskiego; b)wyrazy prasłowiańskie. Wreszcie pożyczki występujące w jednej, dwóch lub trzech wsiach można prawdopodobnie wyjaśnić wpływem języka państwowego na rozproszoną ludność góralską. W drugiej grupie pożyczek, tzn. pożyczkach dalszych w języku ukraińskim, na pierwszy plan wysuwają się pożyczki węgierskie w języku rumuń skim i ukraińskim. Kolejną podgrupę tworzą pożyczki z łaciny, które musiały przejść przez język rumuński do ukraińskiego; znajdują się tu także pożyczki z języka tureckiego w ukraińskim lub poprzez turecki. W zebranym materiale znajdziemy także zapożyczenia z języka rumuńskiego, z niemieckiego za pośrednictwem polskiego oraz z języka francuskiego. Zapożyczenia ukraińskie w polskiej gwarze górali bukowińskich stanowią poważny problem interpretacyjny i klasyfikacyjny. Na pytanie, czy górale przyjęli te pożyczki z ukraińskiego czy z rumuńskiego, nie można dać jednoznacznej odpowiedzi; tym bardziej że Bukowina w okresie od 1918 do 1944 roku należała do Rumunii i język rumuński był językiem szkół, urzędów itd. Nie wiadomo także, czy wyrazy pochodzenia rumuńskiego przeszły przez język ukraiński, czy też zapożyczone zostały bezpośrednio. To samo dotyczy języka węgierskiego i niemieckiego. Przedstawiony materiał może być więc traktowany tylko jako jedna z części ogólnego zasobu słownikowego gwary górali bukowińskich. https://journals.ispan.edu.pl/index.php/sfps/article/view/1245Polish dialect in BukovinaUkrainian borrowingsCarpathian BukovinaBukovinian highlanderslanguage contact in Bukovina |
| spellingShingle | Helena Krasowska Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej Polish dialect in Bukovina Ukrainian borrowings Carpathian Bukovina Bukovinian highlanders language contact in Bukovina |
| title | Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich |
| title_full | Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich |
| title_fullStr | Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich |
| title_full_unstemmed | Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich |
| title_short | Problematyka pożyczek ukraińskich w polskiej gwarze górali bukowińskich |
| title_sort | problematyka pozyczek ukrainskich w polskiej gwarze gorali bukowinskich |
| topic | Polish dialect in Bukovina Ukrainian borrowings Carpathian Bukovina Bukovinian highlanders language contact in Bukovina |
| url | https://journals.ispan.edu.pl/index.php/sfps/article/view/1245 |
| work_keys_str_mv | AT helenakrasowska problematykapozyczekukrainskichwpolskiejgwarzegoralibukowinskich |