İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950)
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından 1925 yılında çıkarılan 677 Sayılı Kanun ile tekke ve türbeler kapatılmıştır. Atatürk döneminde kanunla ilgili olarak bir taviz verilmemesi gayreti gösterilmiştir. Atatürk’ün vefatı sonrasında 11 Kasım 1938 tarihinde Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü dönemin...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Ankara Haci Bayram Veli University
2022-03-01
|
| Series: | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| Online Access: | https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3063 |
| _version_ | 1797919704873959424 |
|---|---|
| author | Sabit DOKUYAN |
| author_facet | Sabit DOKUYAN |
| author_sort | Sabit DOKUYAN |
| collection | DOAJ |
| description | Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından 1925 yılında çıkarılan 677 Sayılı Kanun ile tekke
ve türbeler kapatılmıştır. Atatürk döneminde kanunla ilgili olarak bir taviz verilmemesi gayreti
gösterilmiştir. Atatürk’ün vefatı sonrasında 11 Kasım 1938 tarihinde Cumhurbaşkanı olan İsmet
İnönü döneminde de II. Dünya Savaşı’nın getirdiği olumsuz şartlar dolayısıyla konu çok ciddi
tartışmalara yol açmamıştır. Özellikle tekkeler ve tarikatçılık karşısında devlet sıkı tedbirler almış
ve kolluk kuvvetleri denetimlerini artırmıştır. İktidar, türbeleri kapalı tutmuş ama bakımlarıyla ilgili
çalışma yapmaktan kaçınmamıştır. Fakat bu çalışmalar tüm türbeleri kapsayacak bir hâl almamış
ve gerekli seviyelere ulaşamamıştır. II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve Türkiye’de başlayan çok
partili hayata geçiş sürecinin bir sonucu olarak din ile ilgili kanuni uygulamalar açıkça tartışılmaya
başlanmıştır. Muhalif partilerin bu alanlarda propaganda çalışmalarını hızlandırmaları karşısında
Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı da bir yumuşama sürecine girmiştir. İbadetler ve din eğitimi
konusunda tavır değişikliğine giden iktidar, türbelerin tamir edilmesi ve açılması için de yoğun gayret
sarf etmiştir. 1950 yılında CHP iktidardan düşmeden hemen önce Türk büyüklerinin türbelerinin
açılmasına müsaade edilmiştir. Bu çalışmada 1938-1950 yılları arasında hem tekke ve tarikat konusu
hem de türbeler ile ilgili tartışmalar ve gelişmeler değerlendirilmiştir. Çalışmanın oluşturulmasında;
öncelikle dönemin basını, arşiv belgeleri ve Meclis tutanakları kullanılmaya çalışılmıştır. Telif-tetkik
eserlerden ve bilimsel tezlerden de destekleyici kaynaklar olarak yararlanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Tarih, İsmet İnönü, Cumhuriyet Halk Partisi, Tekke, Türbe. |
| first_indexed | 2024-04-10T13:50:48Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-3d1b9bab27644ceabf85b79a45d9c282 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1306-8253 2147-9895 |
| language | deu |
| last_indexed | 2024-04-10T13:50:48Z |
| publishDate | 2022-03-01 |
| publisher | Ankara Haci Bayram Veli University |
| record_format | Article |
| series | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| spelling | doaj.art-3d1b9bab27644ceabf85b79a45d9c2822023-02-15T16:10:43ZdeuAnkara Haci Bayram Veli UniversityTürk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi1306-82532147-98952022-03-011013754204429İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950)Sabit DOKUYAN0https://orcid.org/0000-0002-0592-5366Düzce ÜniversitesiTürkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından 1925 yılında çıkarılan 677 Sayılı Kanun ile tekke ve türbeler kapatılmıştır. Atatürk döneminde kanunla ilgili olarak bir taviz verilmemesi gayreti gösterilmiştir. Atatürk’ün vefatı sonrasında 11 Kasım 1938 tarihinde Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü döneminde de II. Dünya Savaşı’nın getirdiği olumsuz şartlar dolayısıyla konu çok ciddi tartışmalara yol açmamıştır. Özellikle tekkeler ve tarikatçılık karşısında devlet sıkı tedbirler almış ve kolluk kuvvetleri denetimlerini artırmıştır. İktidar, türbeleri kapalı tutmuş ama bakımlarıyla ilgili çalışma yapmaktan kaçınmamıştır. Fakat bu çalışmalar tüm türbeleri kapsayacak bir hâl almamış ve gerekli seviyelere ulaşamamıştır. II. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve Türkiye’de başlayan çok partili hayata geçiş sürecinin bir sonucu olarak din ile ilgili kanuni uygulamalar açıkça tartışılmaya başlanmıştır. Muhalif partilerin bu alanlarda propaganda çalışmalarını hızlandırmaları karşısında Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı da bir yumuşama sürecine girmiştir. İbadetler ve din eğitimi konusunda tavır değişikliğine giden iktidar, türbelerin tamir edilmesi ve açılması için de yoğun gayret sarf etmiştir. 1950 yılında CHP iktidardan düşmeden hemen önce Türk büyüklerinin türbelerinin açılmasına müsaade edilmiştir. Bu çalışmada 1938-1950 yılları arasında hem tekke ve tarikat konusu hem de türbeler ile ilgili tartışmalar ve gelişmeler değerlendirilmiştir. Çalışmanın oluşturulmasında; öncelikle dönemin basını, arşiv belgeleri ve Meclis tutanakları kullanılmaya çalışılmıştır. Telif-tetkik eserlerden ve bilimsel tezlerden de destekleyici kaynaklar olarak yararlanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tarih, İsmet İnönü, Cumhuriyet Halk Partisi, Tekke, Türbe.https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3063 |
| spellingShingle | Sabit DOKUYAN İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950) Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| title | İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950) |
| title_full | İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950) |
| title_fullStr | İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950) |
| title_full_unstemmed | İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950) |
| title_short | İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Tekkeler ve Türbeler (1938-1950) |
| title_sort | ismet inonu nun cumhurbaskanligi doneminde tekkeler ve turbeler 1938 1950 |
| url | https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3063 |
| work_keys_str_mv | AT sabitdokuyan ismetinonununcumhurbaskanlıgıdonemindetekkelerveturbeler19381950 |