Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği
Bu makale ziyaret fenomeni bağlamında Türkiye’de siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılımı konu edinmiştir. Çalışmanın örneklemini Sivas ili merkezindeki Ali Baba Türbesi ile merkeze bağlı Çeltek Köyü’ndeki Çeltek Baba Türbesi oluşturmuştur. Araştırmada siyasal toplumsallaşma ve katılıma bireyin to...
Main Author: | |
---|---|
Format: | Article |
Language: | English |
Published: |
Cumhuriyet University
2016-12-01
|
Series: | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
Subjects: | |
Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuid/issue/24749/273932?publisher=cumhuriyet |
_version_ | 1797334394816430080 |
---|---|
author | Şaban Erdi̇ç |
author_facet | Şaban Erdi̇ç |
author_sort | Şaban Erdi̇ç |
collection | DOAJ |
description | Bu makale ziyaret fenomeni bağlamında Türkiye’de siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılımı konu edinmiştir.
Çalışmanın örneklemini Sivas ili merkezindeki Ali Baba Türbesi ile merkeze
bağlı Çeltek Köyü’ndeki Çeltek Baba Türbesi oluşturmuştur. Araştırmada siyasal toplumsallaşma ve katılıma bireyin toplumla girdiği
diyalektik bir süreç olarak yaklaşılmıştır. Zengin bir dini, tarihi ve kültürel
birikime sahip ziyaret fenomeni Türkiye’de geniş bir kitlenin dinsel eğilimini
tayin etmesi bakımından önemlidir. Onlar farklı ilgi, görev, rol ve statülerle
özgün sayılabilecek bir kültür ortamında siyasal
toplumsallaşmalarını gerçekleştirmişlerdir. Yine bu birikimden hareketle
dinin anlam dünyasını refere ederek bir siyasal katılım ortaya koymuşlardır. Seküler paradigmanın aksine din, bütün
toplumsal sistemle karşılıklı ilişkilerini herhangi bir spekülasyona fırsat
vermeyecek şekilde sürdürmeye devam etmektedir. Din ve siyaset kurumsal
yapıları gereği bu canlı ilişkinin temsil edildiği önemli iki alandır.
Bu makale, ziyaret fenomeni bağlamında
Türkiye’de siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılım konusuna odaklanmıştır. Araştırmanın
problemini, ziyaret fenomeninin siyasal
toplumsallaşma ve siyasal katılım
bakımından siyasal sisteme nasıl girdi
sağladığı sorunsalı oluşturmuştur. Çalışmaya örneklem olarak Sivas ili
merkezindeki Ali Baba Türbesi ile merkeze bağlı Çeltek Köyü’ndeki Çeltek Baba
Türbeleri seçilmiştir. Katılımcıların siyasal
toplumsallaşma ve katılımları 2015
Eylül ve Aralık ayları arasında farklı günlerde türbeleri ziyarete gelen ve
tesadüfen seçilen 33 ziyaretçi ile görüşülerek yarı standartlaştırılmış görüşme
formuna bağlı elde edilen verilerle anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada
ziyaret fenomeninin siyasal sistemle ilişkisi kendi tarihsel gelişimi ve
yönelimleri açısından ele alınmıştır. Bu nedenle araştırmanın temel metodolojik
kabulü siyasal toplumsallaşma ve katılımı onun özgül çevresinden
hareketle anlamak ve yorumlamak olmuştur. Bu çerçevede öncelikle örneklemin
aile, okul, kitle iletişimi ve sosyal çevre bağlamında siyasal toplumsallaşmaları değerlendirilmiştir. Daha sonra ise
örneklem grup üzerinden sahanın ziyaret bağlamındaki dinselliği anlaşılmaya
çalışılmıştır. Onların siyasal katılımı
da söz konusu siyasal toplumsallaşma
alanı ve dinsellik üzerinden Milbrath ve Goel’in hiyerarşik siyasal katılım düzeyi sınıflamasına göre
çözümlenmiştir. Nihayet bir tekil olay
incelemesi olarak ele alınan araştırma, sorun
merkezli görüşme ve katılımlı gözlem
yoluyla elde edilen verilerden hareketle cinsiyet, yaş, eğitim ve inanç
değişkenlerine göre sistematik ve fenomonolojik bir analize tabi tutulmuştur.
Fenomonolojik anlamda ziyaret, birtakım
manevi güç ve meziyetler atfedilerek yatır, türbe gibi mekânlarda yattıkları
düşünülen kişilere karşı belli isteklerle yapılan gezi ve seyahatı
kapsamaktadır. Araştırma alanında ziyaret fenomeni, basit bir kabir ziyaretini
aşarak zengin bir tarihi ve kültürel muhteva ortaya koymuştur. Bugün
modernleşmenin din ve geleneğe bağlı anlam dünyası üzerinde yarattığı travmaların
yanı sıra diğer sosyopsikolojik gerilim alanları, Türk toplumunda ziyaret
olgusunu her zamankinden daha farklı bir ilgiye ulaştırmıştır. Ziyaret fenomeni
orada, çok farklı kültürlerle etkileşim halinde, kökleri İslam öncesi inançlara
kadar uzanan ve nihayet mistik ve karizmatik kişilikler etrafında şekillenen
bir kutsal algısı ve anlayışı ile süreklilik yaratmıştır. Ancak modern dönemde
yaşanan bireysel ve toplumsal krizlerin şiddetine göre ziyaret fenomeni hem
yapısal hem de uygulamalar bağlamında popüler birtakım desenleri içine alan
bazı farklılaşmalar da ortaya çıkarmıştır. Böylece ziyaret fenomeni bugün
farklı toplumsal kategorilerde geleneğe uygun yeni evrenler yaratarak bir
değişim içinde de görülmüştür. Bu değişimin modern dönemde oradaki siyasal
kültüre bir etkisinin olduğu bellidir. Bu etki genel olarak Türk toplumunun
sosyal yapısı ile de ilişkili olarak genellikle, anlam dünyasını koruma
refleksiyle bir içe kapanış şeklinde kendini göstermiştir.
Türkiye’de çok geniş kitlelerin dini
hayatında özel bir yere sahip ziyaret fenomeni, derin tarihsel birikim
etrafında siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılımla ilgili kendine özgü
bir yapı ortaya çıkarmıştır. Katılımcılar, özgün sayılabilecek bir kültür
ortamında siyasal toplumsallaşmalarını
gerçekleştirmişlerdir. Bu kültür orada aile, okul, kitle iletişimi ve sosyal
çevre bağlamında oluşturulmuştur.
Süreç içinde yaşanan dramatik durumlar, bu
çevrede önemli sosyalizasyon sorunları gündeme getirmiştir. Artık eskisi gibi
olmayan cemaat ilişkileri, altüst olmuş değerler sistemi, bozulan hiyerarşik ilişkiler ve bunların
yarattığı güvensiz ortamlar ziyaret çevresini daha sancılı bir düzen ve anlam
arayışına sevk etmiştir. Nihayet çok büyük oranda siyaseti sevmediğini (27
kişi) ifade eden bu çevre kendini sağcı, solcu, İslamcı, ümmetçi, Atatürkçü
gibi ideolojik kavramlarla (5 kişi) ifade etmek yerine daha sorunsuz gördükleri
Türk, Müslüman, vatan, millet, insan, doğruluk (27 kişi) gibi kavram ve
kelimelerle tanımlamayı tercih etmiştir. Bu, onların bir anlam seti etrafında
dışa dönük yarattıkları nesnel dünyayı yeniden öznel bilinçlerine aktarmak
suretiyle gerçekleştirdikleri bir toplumsallaşma olmalıdır.
Ziyaret çevresi bu siyasal
toplumsallaşma alanının yarattığı birikimden hareketle bir siyasal katılım gerçekleştirmiştir. Onlar kendilerini genellikle
dindar ve türbeleri ziyaret etmeyi de dindarlığın bir göstergesi olarak
görmüşlerdir. Bunun sonucu olarak türbe ziyareti bu çevrede sıkıntılı
durumlarda olduğu kadar boş zamanlarda, mutlu bir anda ya da bir ağırlamada
kolaylıkla içten gelen bağlılığın basit birer tezahürü olabilmiştir. Ziyaret
çevresinde pek çok yoksunluğun inşa ettiği dünyaya karşı oldukça mesafeli mistik
tavır, onların seküler bir alanı temsil eden siyaset kurumuna da rezerv
koymalarına neden olmuştur. Nitekim ziyaretçiler genellikle dünyayı boş, yalan,
imtihan gibi kelimelerle niteleyerek
öte dünyaya ait bir duruş sergilemişlerdir. Siyaset ise bu çevrede büyük oranda
çıkar ilişkisi, dolandırma, yalancılık
olarak görülmüştür.
Ziyaret fenomeninin Sivas evrenindeki siyasal katılımına baktığımız zaman
onun, Milbrath ve Goel’in izleyici
eylemler olarak kavramsallaştırdığı çerçevede bir siyasal girdi sağladığı anlaşılmaktadır. Buna
göre ziyaret fenomeni örnekleminde katılımcıların 29’u kendilerini siyasete
açık görmediğini, 4’ü ise siyasete açık olduğunu ifade etmiştir. Ancak
seçimlerde oy kullanma tutumlarına bakıldığında onların sadece 2’si bunu çok önemli
görmemiş; diğerleri (31 kişi) oy kullanmayı vatan, millet, ülke hatta din adına
bir sorumluluk olarak değerlendirmiştir. Zaman
zaman, kırıcı olmamak kaydıyla
siyasi tartışmalar başlattığını veya siyasi tartışmalara katıldığını
söyleyenler (11 kişi), hiç katılmadığını ifade edenlere (22 kişi) göre daha
düşüktür. Örneklem içinde, bir kişiyi belli bir partiye oy vermesi için ikna
etmeye çalışanların sayısı 6; bir partinin rozetini taşıyan ya da evine,
arabasına partinin sembollerini asanların sayısı ise sadece 4 kişi olmuştur.
Ziyaret çevreleri genellikle kaderci ve
kısıtlayıcı bir çevrede siyasal
toplumsallaşmalarını sağlamıştır. Onların siyasal katılımları da hayatın kesin kurallarla belirlendiği bu
hiyerarşik yapının sembolik dünyasına uygun olmuştur. Dolayısıyla onlar
otoritenin sorgulanmazlığını ailede olduğu gibi siyaset kurumunu da içine
alacak şekilde üretmişlerdir. Onlar için siyaset korkutucudur, kendileriyle
ilgili değildir ve ondan uzak olunmalıdır. |
first_indexed | 2024-03-08T08:20:11Z |
format | Article |
id | doaj.art-4124c9e4e4f54992a03441e7911c7315 |
institution | Directory Open Access Journal |
issn | 2528-9861 2528-987X |
language | English |
last_indexed | 2024-03-08T08:20:11Z |
publishDate | 2016-12-01 |
publisher | Cumhuriyet University |
record_format | Article |
series | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
spelling | doaj.art-4124c9e4e4f54992a03441e7911c73152024-02-02T06:03:23ZengCumhuriyet UniversityCumhuriyet İlahiyat Dergisi2528-98612528-987X2016-12-012027310010.18505/cuid.2739322Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni ÖrneğiŞaban Erdi̇ç0CUMHURIYET UNIVBu makale ziyaret fenomeni bağlamında Türkiye’de siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılımı konu edinmiştir. Çalışmanın örneklemini Sivas ili merkezindeki Ali Baba Türbesi ile merkeze bağlı Çeltek Köyü’ndeki Çeltek Baba Türbesi oluşturmuştur. Araştırmada siyasal toplumsallaşma ve katılıma bireyin toplumla girdiği diyalektik bir süreç olarak yaklaşılmıştır. Zengin bir dini, tarihi ve kültürel birikime sahip ziyaret fenomeni Türkiye’de geniş bir kitlenin dinsel eğilimini tayin etmesi bakımından önemlidir. Onlar farklı ilgi, görev, rol ve statülerle özgün sayılabilecek bir kültür ortamında siyasal toplumsallaşmalarını gerçekleştirmişlerdir. Yine bu birikimden hareketle dinin anlam dünyasını refere ederek bir siyasal katılım ortaya koymuşlardır. Seküler paradigmanın aksine din, bütün toplumsal sistemle karşılıklı ilişkilerini herhangi bir spekülasyona fırsat vermeyecek şekilde sürdürmeye devam etmektedir. Din ve siyaset kurumsal yapıları gereği bu canlı ilişkinin temsil edildiği önemli iki alandır. Bu makale, ziyaret fenomeni bağlamında Türkiye’de siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılım konusuna odaklanmıştır. Araştırmanın problemini, ziyaret fenomeninin siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılım bakımından siyasal sisteme nasıl girdi sağladığı sorunsalı oluşturmuştur. Çalışmaya örneklem olarak Sivas ili merkezindeki Ali Baba Türbesi ile merkeze bağlı Çeltek Köyü’ndeki Çeltek Baba Türbeleri seçilmiştir. Katılımcıların siyasal toplumsallaşma ve katılımları 2015 Eylül ve Aralık ayları arasında farklı günlerde türbeleri ziyarete gelen ve tesadüfen seçilen 33 ziyaretçi ile görüşülerek yarı standartlaştırılmış görüşme formuna bağlı elde edilen verilerle anlaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmada ziyaret fenomeninin siyasal sistemle ilişkisi kendi tarihsel gelişimi ve yönelimleri açısından ele alınmıştır. Bu nedenle araştırmanın temel metodolojik kabulü siyasal toplumsallaşma ve katılımı onun özgül çevresinden hareketle anlamak ve yorumlamak olmuştur. Bu çerçevede öncelikle örneklemin aile, okul, kitle iletişimi ve sosyal çevre bağlamında siyasal toplumsallaşmaları değerlendirilmiştir. Daha sonra ise örneklem grup üzerinden sahanın ziyaret bağlamındaki dinselliği anlaşılmaya çalışılmıştır. Onların siyasal katılımı da söz konusu siyasal toplumsallaşma alanı ve dinsellik üzerinden Milbrath ve Goel’in hiyerarşik siyasal katılım düzeyi sınıflamasına göre çözümlenmiştir. Nihayet bir tekil olay incelemesi olarak ele alınan araştırma, sorun merkezli görüşme ve katılımlı gözlem yoluyla elde edilen verilerden hareketle cinsiyet, yaş, eğitim ve inanç değişkenlerine göre sistematik ve fenomonolojik bir analize tabi tutulmuştur. Fenomonolojik anlamda ziyaret, birtakım manevi güç ve meziyetler atfedilerek yatır, türbe gibi mekânlarda yattıkları düşünülen kişilere karşı belli isteklerle yapılan gezi ve seyahatı kapsamaktadır. Araştırma alanında ziyaret fenomeni, basit bir kabir ziyaretini aşarak zengin bir tarihi ve kültürel muhteva ortaya koymuştur. Bugün modernleşmenin din ve geleneğe bağlı anlam dünyası üzerinde yarattığı travmaların yanı sıra diğer sosyopsikolojik gerilim alanları, Türk toplumunda ziyaret olgusunu her zamankinden daha farklı bir ilgiye ulaştırmıştır. Ziyaret fenomeni orada, çok farklı kültürlerle etkileşim halinde, kökleri İslam öncesi inançlara kadar uzanan ve nihayet mistik ve karizmatik kişilikler etrafında şekillenen bir kutsal algısı ve anlayışı ile süreklilik yaratmıştır. Ancak modern dönemde yaşanan bireysel ve toplumsal krizlerin şiddetine göre ziyaret fenomeni hem yapısal hem de uygulamalar bağlamında popüler birtakım desenleri içine alan bazı farklılaşmalar da ortaya çıkarmıştır. Böylece ziyaret fenomeni bugün farklı toplumsal kategorilerde geleneğe uygun yeni evrenler yaratarak bir değişim içinde de görülmüştür. Bu değişimin modern dönemde oradaki siyasal kültüre bir etkisinin olduğu bellidir. Bu etki genel olarak Türk toplumunun sosyal yapısı ile de ilişkili olarak genellikle, anlam dünyasını koruma refleksiyle bir içe kapanış şeklinde kendini göstermiştir. Türkiye’de çok geniş kitlelerin dini hayatında özel bir yere sahip ziyaret fenomeni, derin tarihsel birikim etrafında siyasal toplumsallaşma ve siyasal katılımla ilgili kendine özgü bir yapı ortaya çıkarmıştır. Katılımcılar, özgün sayılabilecek bir kültür ortamında siyasal toplumsallaşmalarını gerçekleştirmişlerdir. Bu kültür orada aile, okul, kitle iletişimi ve sosyal çevre bağlamında oluşturulmuştur. Süreç içinde yaşanan dramatik durumlar, bu çevrede önemli sosyalizasyon sorunları gündeme getirmiştir. Artık eskisi gibi olmayan cemaat ilişkileri, altüst olmuş değerler sistemi, bozulan hiyerarşik ilişkiler ve bunların yarattığı güvensiz ortamlar ziyaret çevresini daha sancılı bir düzen ve anlam arayışına sevk etmiştir. Nihayet çok büyük oranda siyaseti sevmediğini (27 kişi) ifade eden bu çevre kendini sağcı, solcu, İslamcı, ümmetçi, Atatürkçü gibi ideolojik kavramlarla (5 kişi) ifade etmek yerine daha sorunsuz gördükleri Türk, Müslüman, vatan, millet, insan, doğruluk (27 kişi) gibi kavram ve kelimelerle tanımlamayı tercih etmiştir. Bu, onların bir anlam seti etrafında dışa dönük yarattıkları nesnel dünyayı yeniden öznel bilinçlerine aktarmak suretiyle gerçekleştirdikleri bir toplumsallaşma olmalıdır. Ziyaret çevresi bu siyasal toplumsallaşma alanının yarattığı birikimden hareketle bir siyasal katılım gerçekleştirmiştir. Onlar kendilerini genellikle dindar ve türbeleri ziyaret etmeyi de dindarlığın bir göstergesi olarak görmüşlerdir. Bunun sonucu olarak türbe ziyareti bu çevrede sıkıntılı durumlarda olduğu kadar boş zamanlarda, mutlu bir anda ya da bir ağırlamada kolaylıkla içten gelen bağlılığın basit birer tezahürü olabilmiştir. Ziyaret çevresinde pek çok yoksunluğun inşa ettiği dünyaya karşı oldukça mesafeli mistik tavır, onların seküler bir alanı temsil eden siyaset kurumuna da rezerv koymalarına neden olmuştur. Nitekim ziyaretçiler genellikle dünyayı boş, yalan, imtihan gibi kelimelerle niteleyerek öte dünyaya ait bir duruş sergilemişlerdir. Siyaset ise bu çevrede büyük oranda çıkar ilişkisi, dolandırma, yalancılık olarak görülmüştür. Ziyaret fenomeninin Sivas evrenindeki siyasal katılımına baktığımız zaman onun, Milbrath ve Goel’in izleyici eylemler olarak kavramsallaştırdığı çerçevede bir siyasal girdi sağladığı anlaşılmaktadır. Buna göre ziyaret fenomeni örnekleminde katılımcıların 29’u kendilerini siyasete açık görmediğini, 4’ü ise siyasete açık olduğunu ifade etmiştir. Ancak seçimlerde oy kullanma tutumlarına bakıldığında onların sadece 2’si bunu çok önemli görmemiş; diğerleri (31 kişi) oy kullanmayı vatan, millet, ülke hatta din adına bir sorumluluk olarak değerlendirmiştir. Zaman zaman, kırıcı olmamak kaydıyla siyasi tartışmalar başlattığını veya siyasi tartışmalara katıldığını söyleyenler (11 kişi), hiç katılmadığını ifade edenlere (22 kişi) göre daha düşüktür. Örneklem içinde, bir kişiyi belli bir partiye oy vermesi için ikna etmeye çalışanların sayısı 6; bir partinin rozetini taşıyan ya da evine, arabasına partinin sembollerini asanların sayısı ise sadece 4 kişi olmuştur. Ziyaret çevreleri genellikle kaderci ve kısıtlayıcı bir çevrede siyasal toplumsallaşmalarını sağlamıştır. Onların siyasal katılımları da hayatın kesin kurallarla belirlendiği bu hiyerarşik yapının sembolik dünyasına uygun olmuştur. Dolayısıyla onlar otoritenin sorgulanmazlığını ailede olduğu gibi siyaset kurumunu da içine alacak şekilde üretmişlerdir. Onlar için siyaset korkutucudur, kendileriyle ilgili değildir ve ondan uzak olunmalıdır.https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuid/issue/24749/273932?publisher=cumhuriyetsocializationpolitical participationvisiting phenomenonali baba tombceltek baba tombsiyasal toplumsallaşmasiyasal katılımziyaret fenomeniali baba türbesiçeltek baba türbesi |
spellingShingle | Şaban Erdi̇ç Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği Cumhuriyet İlahiyat Dergisi socialization political participation visiting phenomenon ali baba tomb celtek baba tomb siyasal toplumsallaşma siyasal katılım ziyaret fenomeni ali baba türbesi çeltek baba türbesi |
title | Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği |
title_full | Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği |
title_fullStr | Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği |
title_full_unstemmed | Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği |
title_short | Türkiye’de Siyasal Toplumsallaşma ve Siyasal Katılım Ziyaret Fenomeni Örneği |
title_sort | turkiye de siyasal toplumsallasma ve siyasal katilim ziyaret fenomeni ornegi |
topic | socialization political participation visiting phenomenon ali baba tomb celtek baba tomb siyasal toplumsallaşma siyasal katılım ziyaret fenomeni ali baba türbesi çeltek baba türbesi |
url | https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuid/issue/24749/273932?publisher=cumhuriyet |
work_keys_str_mv | AT sabanerdic turkiyedesiyasaltoplumsallasmavesiyasalkatılımziyaretfenomeniornegi |