شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام
بحث درباره وجود و ماهیت و رابطه میان آنها از مباحث بنیادین فلسفه است. از جهات گوناگون می‌توان تصاویری از این رابطه را در قالب تمایز طبیعی، منطقی و فلسفی نشان داد. تمایز طبیعی در میان فیلسوفان گوینده‌ای نداشته و تمایزی که در فضای فلسفی یونان و در ارسطو در مباحث مربوط به «پرسش‌های علمی» و «فلسفه نخستی...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
University of Qom
2013-12-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi Falsafī- Kalāmī |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://pfk.qom.ac.ir/article_12_b6601192b1a5c3316a0be2b351cd918d.pdf |
| _version_ | 1797728481414479872 |
|---|---|
| author | سیمین عارفی |
| author_facet | سیمین عارفی |
| author_sort | سیمین عارفی |
| collection | DOAJ |
| description | بحث درباره وجود و ماهیت و رابطه میان آنها از مباحث بنیادین فلسفه است. از جهات گوناگون می‌توان تصاویری از این رابطه را در قالب تمایز طبیعی، منطقی و فلسفی نشان داد. تمایز طبیعی در میان فیلسوفان گوینده‌ای نداشته و تمایزی که در فضای فلسفی یونان و در ارسطو در مباحث مربوط به «پرسش‌های علمی» و «فلسفه نخستین» دیده می‌شود، تمایزی منطقی است. ارسطو هرگز از مرز تمایز منطقی فراتر نرفته و نمی‌توانسته فراتر رود؛ چراکه در دیدگاه وی جهان بی‌آغاز است و آفریدگاری ندارد؛ هستی همیشه هست و عدم مطلق، مطلقاً نیست و مفهوم امکان - به معنای شکاف واقعی میان ماهیت و وجود- ناشناخته است. در مقابل، در فضای ادیان توحیدی، جهان و هر چه در آن هست مخلوق است و مخلوق یعنی آنچه علت «بودن» خود را به همراه ندارد و وجودش را از خالق (خدا) دریافت می‌کند. چنین آموزه‌ای در جهان اسلام به پیدایش مفهوم فلسفی «امکان» و دسته‌بندی دوقطبی موجودات به «واجب‌الوجود» و «ممکن‌الوجود» انجامید. مراد از تمایز فلسفی همین است که «وجود» در ممکن‌الوجودها معلول علتی خارجی و خارج از ماهیت شیء است. به لحاظ تاریخی سرآغاز این نظریه به فلسفه کندی باز می‌گردد که در آن او با طرح نظریه «ابداع» و توصیف علةالعلل به خالقیت، آموزه خلقت را جانشین نظریه یونانی «پیدایی عالم» کرد. فارابی هم نخستین کسی است که با تقسیم موجود به واجب و ممکن و تحلیل واقعیت ممکنات به وجود و ماهیت، مسئله تمایز فلسفی را مطرح کرد و ابن‌سینا آن را مبنای مابعدالطبیعه خود قرار داد و به استخراج لوازم فلسفی آن در حوزه‌های مختلف پرداخت. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن سهمی است که کندی و فارابی با توجه به آثار موجودشان در پیدایش این نظریه داشته‌اند. |
| first_indexed | 2024-03-12T11:14:39Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-4e87be264a924bebba86b1fd75fe00b5 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1735-9791 2538-2500 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-12T11:14:39Z |
| publishDate | 2013-12-01 |
| publisher | University of Qom |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi Falsafī- Kalāmī |
| spelling | doaj.art-4e87be264a924bebba86b1fd75fe00b52023-09-02T02:13:42ZengUniversity of QomPizhūhish/hā-yi Falsafī- Kalāmī1735-97912538-25002013-12-011558233510.22091/pfk.2013.1212شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلامسیمین عارفی0عضو هیئت علمی سازمان سمت.بحث درباره وجود و ماهیت و رابطه میان آنها از مباحث بنیادین فلسفه است. از جهات گوناگون می‌توان تصاویری از این رابطه را در قالب تمایز طبیعی، منطقی و فلسفی نشان داد. تمایز طبیعی در میان فیلسوفان گوینده‌ای نداشته و تمایزی که در فضای فلسفی یونان و در ارسطو در مباحث مربوط به «پرسش‌های علمی» و «فلسفه نخستین» دیده می‌شود، تمایزی منطقی است. ارسطو هرگز از مرز تمایز منطقی فراتر نرفته و نمی‌توانسته فراتر رود؛ چراکه در دیدگاه وی جهان بی‌آغاز است و آفریدگاری ندارد؛ هستی همیشه هست و عدم مطلق، مطلقاً نیست و مفهوم امکان - به معنای شکاف واقعی میان ماهیت و وجود- ناشناخته است. در مقابل، در فضای ادیان توحیدی، جهان و هر چه در آن هست مخلوق است و مخلوق یعنی آنچه علت «بودن» خود را به همراه ندارد و وجودش را از خالق (خدا) دریافت می‌کند. چنین آموزه‌ای در جهان اسلام به پیدایش مفهوم فلسفی «امکان» و دسته‌بندی دوقطبی موجودات به «واجب‌الوجود» و «ممکن‌الوجود» انجامید. مراد از تمایز فلسفی همین است که «وجود» در ممکن‌الوجودها معلول علتی خارجی و خارج از ماهیت شیء است. به لحاظ تاریخی سرآغاز این نظریه به فلسفه کندی باز می‌گردد که در آن او با طرح نظریه «ابداع» و توصیف علةالعلل به خالقیت، آموزه خلقت را جانشین نظریه یونانی «پیدایی عالم» کرد. فارابی هم نخستین کسی است که با تقسیم موجود به واجب و ممکن و تحلیل واقعیت ممکنات به وجود و ماهیت، مسئله تمایز فلسفی را مطرح کرد و ابن‌سینا آن را مبنای مابعدالطبیعه خود قرار داد و به استخراج لوازم فلسفی آن در حوزه‌های مختلف پرداخت. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن سهمی است که کندی و فارابی با توجه به آثار موجودشان در پیدایش این نظریه داشته‌اند.http://pfk.qom.ac.ir/article_12_b6601192b1a5c3316a0be2b351cd918d.pdfوجودموجودماهیتتمایزترکیبارسطوکندیفارابی |
| spellingShingle | سیمین عارفی شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام Pizhūhish/hā-yi Falsafī- Kalāmī وجود موجود ماهیت تمایز ترکیب ارسطو کندی فارابی |
| title | شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام |
| title_full | شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام |
| title_fullStr | شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام |
| title_full_unstemmed | شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام |
| title_short | شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام |
| title_sort | شکل‌گیری نظریه فلسفی تمایز وجود و ماهیت در جهان اسلام |
| topic | وجود موجود ماهیت تمایز ترکیب ارسطو کندی فارابی |
| url | http://pfk.qom.ac.ir/article_12_b6601192b1a5c3316a0be2b351cd918d.pdf |
| work_keys_str_mv | AT symynʿạrfy sẖḵlgyrynẓryhflsfytmạyzwjwdwmạhytdrjhạnạslạm |