Batum’da Son Türk İdaresi (1921)
XV. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti tarafından fethedilen Batum, yaklaşık 500 senelik bir Türk hâkimiyetinden sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı neticesinde imzalanan Berlin Antlaşması ile Rusya’ya bırakıldı. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı sırasında Rus ihtilalleri ile oluşan şartlarla Nisan 191...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
2017-11-01
|
| Series: | Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/vakanuvis/issue/32134/356290?publisher=vakanuvis |
| Summary: | XV. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti tarafından fethedilen Batum, yaklaşık
500 senelik bir Türk hâkimiyetinden sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı neticesinde
imzalanan Berlin Antlaşması ile Rusya’ya bırakıldı. Osmanlı Devleti I. Dünya
Savaşı sırasında Rus ihtilalleri ile oluşan şartlarla Nisan 1918’de Batum’u
tekrar ele geçirse de, savaştan sonra imzaladığı Mondros Mütarekesi ile bölgeyi
tahliye etmek mecburiyetinde kaldı. Mütarekeden sonra şehirde İngiliz işgal
süreci başladı. Ancak Bolşeviklerin Kafkasya’da ilerlemeleri ve muhtelif nedenlerle
İngilizler de Temmuz 1920’de birliklerini Batum’dan tahliye ederek, şehri
Gürcülere teslim ettiler.
Anadolu’da Mustafa Kemal Paşa’nın liderliğinde teşkilatlanan Türk Millî
Mücadelesi’nin hedeflerinden birisi de Elviye-i Selâse’nin bir parçası olan
Batum’a yeniden sahip olmaktı. Zaten Millî Mücadele’nin önemli unsurlardan
birisi olan Misak-ı Millî sınırları Elviye-i Selâse’yi de kapsamaktaydı. Bu
amaçla Ermenistan Harekâtı dâhilinde Türk birlikleri Ekim 1920’de Kars’ı ele
geçirdi.
Gürcistan’a Sovyet Rusya ve Türkiye aynı zamanlarda savaş ilan etti. Türk
birlikleri Şubat 1921’de Ardahan’ı aldığı sıralarda Bolşevikler de Tiflis’i ele
geçirerek Sovyet Gürcistanı’nı tesis ettiler. Batum için ise Sovyet Rusya ile
Türkiye bir yarış içerisine girdi ve sonunda Türkler 11 Mart 1921’de Batum’u
işgal ederek, mülkî teşkilat kurmaya çalıştılar. Böylece Batum’da son Türk idaresi
tesis edilmeye başlandı. Ancak bu durum uzun sürmedi ve 16 Mart 1921 tarihinde
Türkiye ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması’yla Batum bazı
tavizler karşılığında Sovyet Gürcistanı’na bırakıldı.
Bu çalışmada ATASE Arşivi, İngiliz Arşivi, Rus Arşiv
materyalleri, dönemin Türk, Gürcü ve batı basını ile ikinci el kaynaklar
incelenerek Türklerin Mart 1921’de Batum’daki son idaresi ele alınacaktır. |
|---|---|
| ISSN: | 2149-9535 2636-7777 |