BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ
İslam’ın özü olan tasavvuf, insanın Allah’ı tanımasına yönelik düşünce ve uygulamalar içeren bir disiplindir. Bu disiplin içinde insanların mizaç ve meşreplerine göre farklı yollar bulunmakta olup bunlardan biri de Bektaşîlik’tir. Bu yolda öğretilerin aktarımında edebiyat ve sanat çok yoğun kullanıl...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Ankara Haci Bayram Veli University
2022-09-01
|
| Series: | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| Online Access: | https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3023 |
| _version_ | 1797915872325533696 |
|---|---|
| author | TOLGA KESKİN |
| author_facet | TOLGA KESKİN |
| author_sort | TOLGA KESKİN |
| collection | DOAJ |
| description | İslam’ın özü olan tasavvuf, insanın Allah’ı tanımasına yönelik düşünce ve uygulamalar içeren
bir disiplindir. Bu disiplin içinde insanların mizaç ve meşreplerine göre farklı yollar bulunmakta
olup bunlardan biri de Bektaşîlik’tir. Bu yolda öğretilerin aktarımında edebiyat ve sanat çok yoğun
kullanılan araçlar olmuş, bunların içinde de şiir ve mûsikî öne çıkmıştır. 20. yüzyılın başlarında bu
alanda önemli eserler vermiş kişilerden biri de Âşık Sıdkî’dir. Onun bazı şiirleri üzerine yapılan
besteler kendisinin günümüzde tanınmasında etkili olmuştur. Bunlardan biri 1960’ların sonunda
Ali Ekber Çiçek tarafından bestelenen ve Haydar Haydar olarak da bilinen türküdür. Bu eserin
sözleri Âşık Sıdkî’nin devriye türünde yazdığı “düş oldum” redifli şiirinden alınmıştır. Bu çalışmada
“Çatılmadan yerin göğün binası” dizesiyle başlayan bu devriyenin tasavvufî yorumu ve mânâları
üzerinde durulmaktadır. Bektaşî tasavvuf anlayışı ve pratikleri Türk toplumunda yaygın bir İslam
yorumu olan Alevîlik ile de düşünce, şiir ve müzik alanlarında önemli ortak noktalara sahiptir. Şiir ve
mûsıkî özlü ve estetik ifade biçimleriyle düşüncenin paylaşılması ve kültürün yayılması için büyük
bir imkan sağlamaktadır. Haydar Haydar eseri güftesinden bağımsız olarak küresel ölçekte bir üne
kavuşmuştur ancak kullandığı kelimeleri hassasiyetle seçen Âşık Sıdkî’nin devriye türündeki şiirinde
yer alan varlığın birliği ve tekâmülü hususundaki mesajlar okunmayı ve anlaşılmayı beklemektedir.
Bir türkünün sözlerini inceleyerek, Türk milletinin inanç dünyasında önemli yeri olan bazı kavramlar
üzerindeki tefekkürü geliştirmeyi hedefleyen bu çalışma özellikle Alevîlik-Bektaşîlik külliyatındaki
benzer eserlerin yorumu için de örnek teşkil edebilecektir. |
| first_indexed | 2024-04-10T12:48:19Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-52164d2eb286484fa96751100338caab |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1306-8253 2147-9895 |
| language | deu |
| last_indexed | 2024-04-10T12:48:19Z |
| publishDate | 2022-09-01 |
| publisher | Ankara Haci Bayram Veli University |
| record_format | Article |
| series | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| spelling | doaj.art-52164d2eb286484fa96751100338caab2023-02-15T16:13:56ZdeuAnkara Haci Bayram Veli UniversityTürk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi1306-82532147-98952022-09-0110313324389BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİTOLGA KESKİN0TİKAİslam’ın özü olan tasavvuf, insanın Allah’ı tanımasına yönelik düşünce ve uygulamalar içeren bir disiplindir. Bu disiplin içinde insanların mizaç ve meşreplerine göre farklı yollar bulunmakta olup bunlardan biri de Bektaşîlik’tir. Bu yolda öğretilerin aktarımında edebiyat ve sanat çok yoğun kullanılan araçlar olmuş, bunların içinde de şiir ve mûsikî öne çıkmıştır. 20. yüzyılın başlarında bu alanda önemli eserler vermiş kişilerden biri de Âşık Sıdkî’dir. Onun bazı şiirleri üzerine yapılan besteler kendisinin günümüzde tanınmasında etkili olmuştur. Bunlardan biri 1960’ların sonunda Ali Ekber Çiçek tarafından bestelenen ve Haydar Haydar olarak da bilinen türküdür. Bu eserin sözleri Âşık Sıdkî’nin devriye türünde yazdığı “düş oldum” redifli şiirinden alınmıştır. Bu çalışmada “Çatılmadan yerin göğün binası” dizesiyle başlayan bu devriyenin tasavvufî yorumu ve mânâları üzerinde durulmaktadır. Bektaşî tasavvuf anlayışı ve pratikleri Türk toplumunda yaygın bir İslam yorumu olan Alevîlik ile de düşünce, şiir ve müzik alanlarında önemli ortak noktalara sahiptir. Şiir ve mûsıkî özlü ve estetik ifade biçimleriyle düşüncenin paylaşılması ve kültürün yayılması için büyük bir imkan sağlamaktadır. Haydar Haydar eseri güftesinden bağımsız olarak küresel ölçekte bir üne kavuşmuştur ancak kullandığı kelimeleri hassasiyetle seçen Âşık Sıdkî’nin devriye türündeki şiirinde yer alan varlığın birliği ve tekâmülü hususundaki mesajlar okunmayı ve anlaşılmayı beklemektedir. Bir türkünün sözlerini inceleyerek, Türk milletinin inanç dünyasında önemli yeri olan bazı kavramlar üzerindeki tefekkürü geliştirmeyi hedefleyen bu çalışma özellikle Alevîlik-Bektaşîlik külliyatındaki benzer eserlerin yorumu için de örnek teşkil edebilecektir.https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3023 |
| spellingShingle | TOLGA KESKİN BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| title | BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ |
| title_full | BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ |
| title_fullStr | BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ |
| title_full_unstemmed | BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ |
| title_short | BEKTÂŞÎ ÂŞIKLARINDAN SIDKÎ’NİN ‘DÜŞ OLDUM’ DEVRİYESİNİN TASAVVUFÎ YORUMU VE MÜZİK ALANINDAKİ İZLERİ |
| title_sort | bektasi asiklarindan sidki nin dus oldum devriyesinin tasavvufi yorumu ve muzik alanindaki izleri |
| url | https://hbvdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/3023 |
| work_keys_str_mv | AT tolgakeskin bektasiasiklarindansidkinindusoldumdevriyesinintasavvufiyorumuvemuzikalanindakiizleri |