DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ
İktisadi literatür incelendiğinde makroekonomik göstergelerin analizi yapılırken başvurulan temel göstergelerden bir tanesi döviz kuru olarak kabul edilmektedir. İşsizlik, para arzı, ücretler gibi makroekonomik değişkenlerin yanında döviz kuru da enflasyonu açıklayan değişkenler arasında yer almakta...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Selcuk University Press
2016-02-01
|
| Series: | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724835 |
| _version_ | 1826903765855240192 |
|---|---|
| author | Kubilay Çağrı Yılmaz Volkan Alptekin Taner Taş |
| author_facet | Kubilay Çağrı Yılmaz Volkan Alptekin Taner Taş |
| author_sort | Kubilay Çağrı Yılmaz |
| collection | DOAJ |
| description | İktisadi literatür incelendiğinde makroekonomik göstergelerin analizi yapılırken başvurulan temel göstergelerden bir tanesi döviz kuru olarak kabul edilmektedir. İşsizlik, para arzı, ücretler gibi makroekonomik değişkenlerin yanında döviz kuru da enflasyonu açıklayan değişkenler arasında yer almaktadır. Döviz kurunda meydana gelen artış ve azalışların oluşturduğu enflasyonist etkiler iktisadi anlamda geçiş etkisi teorisiyle açıklanmaktadır. Çalışmada, geçiş etkisi ekonometrik yöntemler kullanılarak analiz edilmektedir.Bu çalışma, vektör otoregresyon vector autoregression-VAR modelleri kullanarak döviz kurunun üretici ve tüketici fiyatları üzerindeki geçiş etkisini Türkiye için incelemektedir. 2005:01 – 2015:04 dönemi için yapılan tahminler, geçişkenliğin bir yıllık zaman diliminde Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisi hem TÜFE enflasyonu hem de ÜFE için geçiş süresi ve büyüklük olarak hesaplanmıştır. Döviz kurundaki bir birimlik şoka karşı üretici fiyatlarına tepkisi hesaplanmış ve etkinin tamamlanma süresi tespit edilmiştir. Çalışmada, döviz kurundan tüketici fiyatlarına geçiş etkisinin azalma eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Döviz kurundaki bir birimlik şoka tüketici fiyatlarının verdiği tepkinin üretici fiyatlarına verdiği tepkiye göre daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.Gelişmiş ülkeler ve döviz kurlarının dışsal ayarlamalar üzerine rolünün incelenmesi ile ilgili literatürde pek çok çalışma bulunmakta ve gelişmekte olan ülkelerde de bu konuda yapılan çalışmaların sayısı hızla artmaktadır. Bu çalışmalarda döviz kurlarının dışsal ayarlamalar üzerine rolünün incelenmesinin yanında, döviz kurlarındaki artışın ithal malların yerli para birimi cinsinden değerinin yükseltilmesiyle, öncelikle ithalat fiyatlarını, daha sonra da ithal girdi kullanılarak üretilen tüm yerli malların piyasadaki fiyatlarını etkileyiş mekanizması üzerine yoğunlaşılmıştır.Bu çalışmada, geçiş etkisinin düşük çıkmasının temel sebepleri; firmaların pazar paylarını kaybetmemek için fiyat ayarlaması yapmak yerine kar marjlarını değiştirmesi, ithal malların fiyatlarının artması sonucu bu mallar yerine daha düşük kalitedeki malların tüketilmesiyle ortaya çıkan ikame etkisi, üretim aşamasında kullanılan ithal ara mallar yerine alternatif malların kullanımı ve diğer maliyet azaltma yöntemleri gözlemlenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde geçiş etkisi pass-through kavramı incelenmiş ve döviz kuru ile fiyat endeksi arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Literatür taramasında geçiş etkisi üzerine yapılmış çalışmalar incelenmiş ve son olarak da Türkiye’de döviz kurundan fiyatlara geçiş etki süresi ve büyüklüğü araştırılmıştır. |
| first_indexed | 2024-03-12T01:03:51Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-54e1458ddd2b4ed7987daf6cbbc69adf |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2667-4750 |
| language | English |
| last_indexed | 2025-02-17T08:00:06Z |
| publishDate | 2016-02-01 |
| publisher | Selcuk University Press |
| record_format | Article |
| series | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| spelling | doaj.art-54e1458ddd2b4ed7987daf6cbbc69adf2025-01-03T00:44:48ZengSelcuk University PressSelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi2667-47502016-02-013519154DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİKubilay Çağrı Yılmaz0Volkan Alptekin1Taner Taş2Celal Bayar ÜniversitesiCelal Bayar ÜniversitesiCelal Bayar Üniversitesiİktisadi literatür incelendiğinde makroekonomik göstergelerin analizi yapılırken başvurulan temel göstergelerden bir tanesi döviz kuru olarak kabul edilmektedir. İşsizlik, para arzı, ücretler gibi makroekonomik değişkenlerin yanında döviz kuru da enflasyonu açıklayan değişkenler arasında yer almaktadır. Döviz kurunda meydana gelen artış ve azalışların oluşturduğu enflasyonist etkiler iktisadi anlamda geçiş etkisi teorisiyle açıklanmaktadır. Çalışmada, geçiş etkisi ekonometrik yöntemler kullanılarak analiz edilmektedir.Bu çalışma, vektör otoregresyon vector autoregression-VAR modelleri kullanarak döviz kurunun üretici ve tüketici fiyatları üzerindeki geçiş etkisini Türkiye için incelemektedir. 2005:01 – 2015:04 dönemi için yapılan tahminler, geçişkenliğin bir yıllık zaman diliminde Döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisi hem TÜFE enflasyonu hem de ÜFE için geçiş süresi ve büyüklük olarak hesaplanmıştır. Döviz kurundaki bir birimlik şoka karşı üretici fiyatlarına tepkisi hesaplanmış ve etkinin tamamlanma süresi tespit edilmiştir. Çalışmada, döviz kurundan tüketici fiyatlarına geçiş etkisinin azalma eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Döviz kurundaki bir birimlik şoka tüketici fiyatlarının verdiği tepkinin üretici fiyatlarına verdiği tepkiye göre daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.Gelişmiş ülkeler ve döviz kurlarının dışsal ayarlamalar üzerine rolünün incelenmesi ile ilgili literatürde pek çok çalışma bulunmakta ve gelişmekte olan ülkelerde de bu konuda yapılan çalışmaların sayısı hızla artmaktadır. Bu çalışmalarda döviz kurlarının dışsal ayarlamalar üzerine rolünün incelenmesinin yanında, döviz kurlarındaki artışın ithal malların yerli para birimi cinsinden değerinin yükseltilmesiyle, öncelikle ithalat fiyatlarını, daha sonra da ithal girdi kullanılarak üretilen tüm yerli malların piyasadaki fiyatlarını etkileyiş mekanizması üzerine yoğunlaşılmıştır.Bu çalışmada, geçiş etkisinin düşük çıkmasının temel sebepleri; firmaların pazar paylarını kaybetmemek için fiyat ayarlaması yapmak yerine kar marjlarını değiştirmesi, ithal malların fiyatlarının artması sonucu bu mallar yerine daha düşük kalitedeki malların tüketilmesiyle ortaya çıkan ikame etkisi, üretim aşamasında kullanılan ithal ara mallar yerine alternatif malların kullanımı ve diğer maliyet azaltma yöntemleri gözlemlenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde geçiş etkisi pass-through kavramı incelenmiş ve döviz kuru ile fiyat endeksi arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Literatür taramasında geçiş etkisi üzerine yapılmış çalışmalar incelenmiş ve son olarak da Türkiye’de döviz kurundan fiyatlara geçiş etki süresi ve büyüklüğü araştırılmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724835döviz kurugeçiş etkisivar analizietki tepki analizivektör hata düzeltme mekanizmasıexchange ratepass throughvarimpulse response functionvector error correction model |
| spellingShingle | Kubilay Çağrı Yılmaz Volkan Alptekin Taner Taş DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi döviz kuru geçiş etkisi var analizi etki tepki analizi vektör hata düzeltme mekanizması exchange rate pass through var impulse response function vector error correction model |
| title | DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ |
| title_full | DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ |
| title_fullStr | DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ |
| title_full_unstemmed | DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ |
| title_short | DÖVİZ KURUNDAN FİYATLARA GEÇİŞ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ |
| title_sort | doviz kurundan fiyatlara gecis etkisi turkiye ornegi |
| topic | döviz kuru geçiş etkisi var analizi etki tepki analizi vektör hata düzeltme mekanizması exchange rate pass through var impulse response function vector error correction model |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724835 |
| work_keys_str_mv | AT kubilaycagrıyılmaz dovizkurundanfiyatlaragecisetkisiturkiyeornegi AT volkanalptekin dovizkurundanfiyatlaragecisetkisiturkiyeornegi AT tanertas dovizkurundanfiyatlaragecisetkisiturkiyeornegi |