Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері
Мақалада Сырдарияның төменгі ағысында орналасқан, б.д.д. І мыңжылдықтың екінші жартысымен мерзімделетін Бұланды (Баланды) І ескерткішінің қорғаныс жүйесі жайлы баяндалады. Ескерткішті мекен еткен тұрғындар Іңкәрдария мен Жаңадария арасында тартылған каналға негізделген суармалы егіншілікпен айналыс...
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
L.N. Gumilyov Eurasian National University
2023-06-01
|
| Series: | Turkic Studies Journal |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://tsj.enu.kz/index.php/new/article/view/290 |
| _version_ | 1797347276807471104 |
|---|---|
| author | Zhanbolat Utubaev Altynbek Yersariyev Makpal Suyundikova Asemgul Kasenova |
| author_facet | Zhanbolat Utubaev Altynbek Yersariyev Makpal Suyundikova Asemgul Kasenova |
| author_sort | Zhanbolat Utubaev |
| collection | DOAJ |
| description |
Мақалада Сырдарияның төменгі ағысында орналасқан, б.д.д. І мыңжылдықтың екінші жартысымен мерзімделетін Бұланды (Баланды) І ескерткішінің қорғаныс жүйесі жайлы баяндалады. Ескерткішті мекен еткен тұрғындар Іңкәрдария мен Жаңадария арасында тартылған
каналға негізделген суармалы егіншілікпен айналысқан. Шірікрабат археологиялық экспедициясының 2007-2014 жылдары ескерткішке жүргізген зерттеуі барысында қорғаныс жүйесіне қатысты біршама құрылыс орындары анықталды. Қазба-зерттеу жұмыстары барысында алынған мәліметтерге сүйене отырып, бекініс қабырғаларын салудың
негізгі кезеңдерін бөліп көрсетеміз, олар өз кезегінде бірнеше сатыларға бөлінеді. Сондай-ақ зерттеу нәтижесі ескерткіштің қорғаныс жүйесі өте ерте кезеңде салынғандығын көрсетеді. Бекініс қабырғаларының бұрыштары жоспарлы түрде шығып тұрған жартылай шеңберлі мұнаралармен күшейтілген. Бекініс қабырғалардың іргетасы тұтас монолитті тығыз сазды пақсадан көтеріліп, кейін ішкі жағынан ені
1,3-1,4 м, биіктігі 1 м-ге жуық пақса алаңы жанаса қатар тұрғызылған. Ұзын қорғаныс қабырғалары да пішіні жебе тәрізді, атыс ойықтары бар жартылай шеңберлі мұнаралармен күшейтілген. Бүгінге дейін алынған археологиялық деректерге сүйенсек, Бұланды І бекінісі үлкен іргелі ғимарат болғандығын көрсетті. Ескерткіштің архитектуралық жоспары мен құрылыс тәсілдерін толық түсіну үшін, хронологиясы бойынша бір кезеңмен мерзімделетін көршілес аймақтарда орналасқан археологиялық
ескерткіштермен салыстырмалы талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде Бұланды І бекінісінің қорғаныс жүйесін қамтамасыз ететін нысандар құрылысы екі кезеңнен тұратындығы анықталды.
|
| first_indexed | 2024-03-08T11:45:25Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-55a0dfb970934a359b1905c85e14fe9f |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2664-5157 2708-7360 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T11:45:25Z |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | L.N. Gumilyov Eurasian National University |
| record_format | Article |
| series | Turkic Studies Journal |
| spelling | doaj.art-55a0dfb970934a359b1905c85e14fe9f2024-01-24T19:45:10ZengL.N. Gumilyov Eurasian National UniversityTurkic Studies Journal2664-51572708-73602023-06-015210.32523/2664-5157-2023-2-49-66Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелеріZhanbolat Utubaev0Altynbek Yersariyev1Makpal Suyundikova2Asemgul Kasenova3Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институтыӘ.Х. Марғұлан атындағы Археология институтыӘ.Х. Марғұлан атындағы Археология институтыӘ.Х. Марғұлан атындағы Археология институты Мақалада Сырдарияның төменгі ағысында орналасқан, б.д.д. І мыңжылдықтың екінші жартысымен мерзімделетін Бұланды (Баланды) І ескерткішінің қорғаныс жүйесі жайлы баяндалады. Ескерткішті мекен еткен тұрғындар Іңкәрдария мен Жаңадария арасында тартылған каналға негізделген суармалы егіншілікпен айналысқан. Шірікрабат археологиялық экспедициясының 2007-2014 жылдары ескерткішке жүргізген зерттеуі барысында қорғаныс жүйесіне қатысты біршама құрылыс орындары анықталды. Қазба-зерттеу жұмыстары барысында алынған мәліметтерге сүйене отырып, бекініс қабырғаларын салудың негізгі кезеңдерін бөліп көрсетеміз, олар өз кезегінде бірнеше сатыларға бөлінеді. Сондай-ақ зерттеу нәтижесі ескерткіштің қорғаныс жүйесі өте ерте кезеңде салынғандығын көрсетеді. Бекініс қабырғаларының бұрыштары жоспарлы түрде шығып тұрған жартылай шеңберлі мұнаралармен күшейтілген. Бекініс қабырғалардың іргетасы тұтас монолитті тығыз сазды пақсадан көтеріліп, кейін ішкі жағынан ені 1,3-1,4 м, биіктігі 1 м-ге жуық пақса алаңы жанаса қатар тұрғызылған. Ұзын қорғаныс қабырғалары да пішіні жебе тәрізді, атыс ойықтары бар жартылай шеңберлі мұнаралармен күшейтілген. Бүгінге дейін алынған археологиялық деректерге сүйенсек, Бұланды І бекінісі үлкен іргелі ғимарат болғандығын көрсетті. Ескерткіштің архитектуралық жоспары мен құрылыс тәсілдерін толық түсіну үшін, хронологиясы бойынша бір кезеңмен мерзімделетін көршілес аймақтарда орналасқан археологиялық ескерткіштермен салыстырмалы талдау жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде Бұланды І бекінісінің қорғаныс жүйесін қамтамасыз ететін нысандар құрылысы екі кезеңнен тұратындығы анықталды. https://tsj.enu.kz/index.php/new/article/view/290Сырдария, Шірікрабат мәдениеті, фортификация, қамал, бекініс, мұнара, қақпа, атыс ойығы, қабырға, пақса |
| spellingShingle | Zhanbolat Utubaev Altynbek Yersariyev Makpal Suyundikova Asemgul Kasenova Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері Turkic Studies Journal Сырдария, Шірікрабат мәдениеті, фортификация, қамал, бекініс, мұнара, қақпа, атыс ойығы, қабырға, пақса |
| title | Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері |
| title_full | Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері |
| title_fullStr | Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері |
| title_full_unstemmed | Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері |
| title_short | Бұланды (Баланды) фортификациясын зерттеу нәтижелері |
| title_sort | бұланды баланды фортификациясын зерттеу нәтижелері |
| topic | Сырдария, Шірікрабат мәдениеті, фортификация, қамал, бекініс, мұнара, қақпа, атыс ойығы, қабырға, пақса |
| url | https://tsj.enu.kz/index.php/new/article/view/290 |
| work_keys_str_mv | AT zhanbolatutubaev bұlandybalandyfortifikaciâsynzertteunətiželerí AT altynbekyersariyev bұlandybalandyfortifikaciâsynzertteunətiželerí AT makpalsuyundikova bұlandybalandyfortifikaciâsynzertteunətiželerí AT asemgulkasenova bұlandybalandyfortifikaciâsynzertteunətiželerí |