Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie
Artykuł to publikacja dwóch nieuwzględnianych dotąd w literaturze przedmiotu średniowiecznych, antropomorficznych rękojeści noży znajdujących się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Na pierwszej ukazano mężczyznę trzymającego sokoła (falk) na prawej ręce i karmiącego go lewą ręką (ryc....
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences
2020-10-01
|
| Series: | Kwartalnik Historii Kultury Materialnej |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2489 |
| _version_ | 1798024065823277056 |
|---|---|
| author | Elżbieta Kowalczyk-Heyman |
| author_facet | Elżbieta Kowalczyk-Heyman |
| author_sort | Elżbieta Kowalczyk-Heyman |
| collection | DOAJ |
| description | Artykuł to publikacja dwóch nieuwzględnianych dotąd w literaturze przedmiotu średniowiecznych, antropomorficznych rękojeści noży znajdujących się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Na pierwszej ukazano mężczyznę trzymającego sokoła (falk) na prawej ręce i karmiącego go lewą ręką (ryc. 1). Zabytek ten nie ma kontekstu archeologicznego. Rękojeść druga przedstawia kobietę trzymającą w obu rękach rekwizyt uznawany zazwyczaj za książkę, rzadziej za pudełko (ryc. 2). Oba tematy, a zwłaszcza pierwszy, są często przedstawiane na rękojeściach noży i szpil do włosów (hair parter). Ich datowanie odnosi się zwykle do drugiej połowy XIII – XIV w. Można przyjąć, że pierwsza opisywana rękojeść, ze względu na rodzaj nakrycia głowy mężczyzny, pochodzi z pierwszej połowy XIV w. Rękojeść drugą można datować szeroko – na wiek XIV. Jest ona znacznie ciekawsza pod względem poznawczym. Odkryto ją w Krakowie, w trakcie prac budowlanych prowadzonych pod koniec XIX w. Jest to przedmiot niedokończony, do którego, na przedłużeniu podstawy, przylega nieobrobiona część surowca. Rękojeść tę porzucono podczas wykonywania, albowiem w trakcie rzeźbienia pękła wzdłużnie. Znalezisko to dowodzi, że typu tego rękojeści były produkowane nie tylko w Europie Zachodniej, jak przyjmuje się powszechnie, ale również w państwach Europy Środkowej, w tym w Polsce. |
| first_indexed | 2024-04-11T17:56:29Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-5a004fbd99af4c9c9ec37b9526cb01d9 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0023-5881 2719-6496 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-11T17:56:29Z |
| publishDate | 2020-10-01 |
| publisher | Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Kwartalnik Historii Kultury Materialnej |
| spelling | doaj.art-5a004fbd99af4c9c9ec37b9526cb01d92022-12-22T04:10:46ZengInstitute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of SciencesKwartalnik Historii Kultury Materialnej0023-58812719-64962020-10-0168310.23858/KHKM68.2020.3.006Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w KrakowieElżbieta Kowalczyk-Heyman0Wydział Archeologii UW, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 WarszawaArtykuł to publikacja dwóch nieuwzględnianych dotąd w literaturze przedmiotu średniowiecznych, antropomorficznych rękojeści noży znajdujących się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Na pierwszej ukazano mężczyznę trzymającego sokoła (falk) na prawej ręce i karmiącego go lewą ręką (ryc. 1). Zabytek ten nie ma kontekstu archeologicznego. Rękojeść druga przedstawia kobietę trzymającą w obu rękach rekwizyt uznawany zazwyczaj za książkę, rzadziej za pudełko (ryc. 2). Oba tematy, a zwłaszcza pierwszy, są często przedstawiane na rękojeściach noży i szpil do włosów (hair parter). Ich datowanie odnosi się zwykle do drugiej połowy XIII – XIV w. Można przyjąć, że pierwsza opisywana rękojeść, ze względu na rodzaj nakrycia głowy mężczyzny, pochodzi z pierwszej połowy XIV w. Rękojeść drugą można datować szeroko – na wiek XIV. Jest ona znacznie ciekawsza pod względem poznawczym. Odkryto ją w Krakowie, w trakcie prac budowlanych prowadzonych pod koniec XIX w. Jest to przedmiot niedokończony, do którego, na przedłużeniu podstawy, przylega nieobrobiona część surowca. Rękojeść tę porzucono podczas wykonywania, albowiem w trakcie rzeźbienia pękła wzdłużnie. Znalezisko to dowodzi, że typu tego rękojeści były produkowane nie tylko w Europie Zachodniej, jak przyjmuje się powszechnie, ale również w państwach Europy Środkowej, w tym w Polsce.https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2489rękojeści antropomorficzneXIV w.PolskaKraków |
| spellingShingle | Elżbieta Kowalczyk-Heyman Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie Kwartalnik Historii Kultury Materialnej rękojeści antropomorficzne XIV w. Polska Kraków |
| title | Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie |
| title_full | Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie |
| title_fullStr | Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie |
| title_full_unstemmed | Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie |
| title_short | Dwie niepublikowane średniowieczne, antropomorficzne rękojeści noży z Muzeum Narodowego w Krakowie |
| title_sort | dwie niepublikowane sredniowieczne antropomorficzne rekojesci nozy z muzeum narodowego w krakowie |
| topic | rękojeści antropomorficzne XIV w. Polska Kraków |
| url | https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/2489 |
| work_keys_str_mv | AT elzbietakowalczykheyman dwieniepublikowanesredniowieczneantropomorficznerekojescinozyzmuzeumnarodowegowkrakowie |