Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży
Lata socrealizmu krępowały swobodę twórczą przede wszystkim w dziedzinie teatru, gdzie operowanie słowem mówionym miało najsilniejszy potencjał oddziaływania na odbiorców. Centralizacja placówek, narzucanie określonej stylistyki, zakaz wystawiania dzieł narodowej klasyki, i wszechobecna cenzura, to...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2020-11-01
|
| Series: | Muzyka |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/568 |
| _version_ | 1797322760390705152 |
|---|---|
| author | Wioleta Muras |
| author_facet | Wioleta Muras |
| author_sort | Wioleta Muras |
| collection | DOAJ |
| description |
Lata socrealizmu krępowały swobodę twórczą przede wszystkim w dziedzinie teatru, gdzie operowanie słowem mówionym miało najsilniejszy potencjał oddziaływania na odbiorców. Centralizacja placówek, narzucanie określonej stylistyki, zakaz wystawiania dzieł narodowej klasyki, i wszechobecna cenzura, to tylko kilka z czynników, które utrudniały pracę teatrów. Odwilż, której początki upatruje się po śmierci Stalina, to kilkuletni proces wyswabadzania się spod jarzma cenzorskiego i programowego. Wśród dzieł symbolicznych, które po wielu latach nieobecności na polskiej scenie, doczekało się swej inscenizacji było Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego. Premiera odbyła się 28 XI 1957 roku na scenie teatru im. J. Słowackiego w Krakowie w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego z muzyką Artura Malawskiego. Inscenizacja ta zyskała interesującą oprawę muzyczną, której funkcja, rozmiary oraz obsada symfoniczna wskazują na ważny element jej całości. Partytura liczy 25 odcinków muzycznych, z czego większość z nich (tzw. przez kompozytora motywy), przyporządkowana jest poszczególnym postaciom. Malawski za sugestią reżysera skomponował muzykę barwną, pełną sarkazmu i drwiny, która miała za zadanie podważać rangę wypowiadanych słów przez bohaterów, z drugiej strony wprowadzać nierzeczywisty i tajemniczy klimat w scenach z maskami. Kompozytor połączył tu elementy ludowe (idiomy rytmiczne, melodyczne, brzmieniowe), cytaty pieśni, nutę orientalizmu z „pikanterią” harmoniczno-rytmiczną w postaci mocno dysonujących brzmień i nagłych zmian metrycznych oraz rytmicznych. Skomponowana dla teatru muzyka korespondowała z dziełami, które tworzył w nurcie zasadniczym. Ciężka choroba nowotworowa, z jaką zmagał się już w trakcie pisania muzyki do Wyzwolenia ostatecznie spowodowała, że kompozytor zmarł w niecały miesiąc po premierze. Muzyka ta stała się tym samym ostatnim dziełem w jego dorobku twórczym.
Socrealizm w Polsce był szczególnie trudnym okresem dla funkcjonowania teatrów. Nadejście tzw. „odwilży” wprowadziło więcej swobody, dzięki czemu na scenach mogły pojawić się wcześniej zakazane sztuki Stanisława Wyspiańskiego. Premiera Wyzwolenia w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego miała miejsce w teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie 28 listopada 1957 roku. Barwną i obszerną warstwę muzyczną skomponował Artur Malawski. Muzyka pełniła tu znaczną rolę dramaturgiczną, towarzysząc poszczególnym postaciom (jako drwina) bądź współtworząc nierealną rzeczywistość
|
| first_indexed | 2024-03-08T05:18:58Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-5da7265b03644215bc4caea2e1f8bd2e |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0027-5344 2720-7021 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-08T05:18:58Z |
| publishDate | 2020-11-01 |
| publisher | Institute of Art of the Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Muzyka |
| spelling | doaj.art-5da7265b03644215bc4caea2e1f8bd2e2024-02-06T14:21:16ZengInstitute of Art of the Polish Academy of SciencesMuzyka0027-53442720-70212020-11-0165310.36744/m.568Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilżyWioleta Muras0Uniwersytet Wrocławski Lata socrealizmu krępowały swobodę twórczą przede wszystkim w dziedzinie teatru, gdzie operowanie słowem mówionym miało najsilniejszy potencjał oddziaływania na odbiorców. Centralizacja placówek, narzucanie określonej stylistyki, zakaz wystawiania dzieł narodowej klasyki, i wszechobecna cenzura, to tylko kilka z czynników, które utrudniały pracę teatrów. Odwilż, której początki upatruje się po śmierci Stalina, to kilkuletni proces wyswabadzania się spod jarzma cenzorskiego i programowego. Wśród dzieł symbolicznych, które po wielu latach nieobecności na polskiej scenie, doczekało się swej inscenizacji było Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego. Premiera odbyła się 28 XI 1957 roku na scenie teatru im. J. Słowackiego w Krakowie w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego z muzyką Artura Malawskiego. Inscenizacja ta zyskała interesującą oprawę muzyczną, której funkcja, rozmiary oraz obsada symfoniczna wskazują na ważny element jej całości. Partytura liczy 25 odcinków muzycznych, z czego większość z nich (tzw. przez kompozytora motywy), przyporządkowana jest poszczególnym postaciom. Malawski za sugestią reżysera skomponował muzykę barwną, pełną sarkazmu i drwiny, która miała za zadanie podważać rangę wypowiadanych słów przez bohaterów, z drugiej strony wprowadzać nierzeczywisty i tajemniczy klimat w scenach z maskami. Kompozytor połączył tu elementy ludowe (idiomy rytmiczne, melodyczne, brzmieniowe), cytaty pieśni, nutę orientalizmu z „pikanterią” harmoniczno-rytmiczną w postaci mocno dysonujących brzmień i nagłych zmian metrycznych oraz rytmicznych. Skomponowana dla teatru muzyka korespondowała z dziełami, które tworzył w nurcie zasadniczym. Ciężka choroba nowotworowa, z jaką zmagał się już w trakcie pisania muzyki do Wyzwolenia ostatecznie spowodowała, że kompozytor zmarł w niecały miesiąc po premierze. Muzyka ta stała się tym samym ostatnim dziełem w jego dorobku twórczym. Socrealizm w Polsce był szczególnie trudnym okresem dla funkcjonowania teatrów. Nadejście tzw. „odwilży” wprowadziło więcej swobody, dzięki czemu na scenach mogły pojawić się wcześniej zakazane sztuki Stanisława Wyspiańskiego. Premiera Wyzwolenia w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego miała miejsce w teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie 28 listopada 1957 roku. Barwną i obszerną warstwę muzyczną skomponował Artur Malawski. Muzyka pełniła tu znaczną rolę dramaturgiczną, towarzysząc poszczególnym postaciom (jako drwina) bądź współtworząc nierealną rzeczywistość https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/568Artur MalawskiWyzwolenieStanisław Wyspiańskimuzyka teatralnasocrealizm |
| spellingShingle | Wioleta Muras Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży Muzyka Artur Malawski Wyzwolenie Stanisław Wyspiański muzyka teatralna socrealizm |
| title | Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży |
| title_full | Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży |
| title_fullStr | Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży |
| title_full_unstemmed | Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży |
| title_short | Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży |
| title_sort | muzyka artura malawskiego do krakowskiej inscenizacji wyzwolenia stanislawa wyspianskiego 1957 na tle wydarzen odwilzy |
| topic | Artur Malawski Wyzwolenie Stanisław Wyspiański muzyka teatralna socrealizm |
| url | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/568 |
| work_keys_str_mv | AT wioletamuras muzykaarturamalawskiegodokrakowskiejinscenizacjiwyzwoleniastanisławawyspianskiego1957natlewydarzenodwilzy |