ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler
Çalışmamız Türk dilinin önemli kollarından birini teşkil eden Kıpçakça’nın XIII-XV. yüzyıllar arası Mısır ve Suriye sahasında yazılmış sözlüklerinden biri olan ed-Dürretü’l-Mudiyye ile aynı adı taşıyan Türkmence sözlüğün karşılaştırılmasını içermektedir. Çalışmayla XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud’un ad...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Muş Alparslan University
2022-12-01
|
| Series: | Din ve Bilim Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2775747 |
| _version_ | 1797704593521508352 |
|---|---|
| author | Recep Yılmaz |
| author_facet | Recep Yılmaz |
| author_sort | Recep Yılmaz |
| collection | DOAJ |
| description | Çalışmamız Türk dilinin önemli kollarından birini teşkil eden Kıpçakça’nın XIII-XV. yüzyıllar arası Mısır ve Suriye sahasında yazılmış sözlüklerinden biri olan ed-Dürretü’l-Mudiyye ile aynı adı taşıyan Türkmence sözlüğün karşılaştırılmasını içermektedir. Çalışmayla XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud’un adlarını birlikte zikrettiği, Batı’ya doğru ilerleme sürecinde biri kuzeye diğeri güneye göç ederek birbirinden ayrılan ve söz konusu yüzyıllarda yolları Memlük sahasında birleşen Oğuz ve Kıpçak boyları arasındaki etkileşime ayna tutulması amaçlanmıştır. Dolayısıyla Türkçenin tarihi bir dönemiyle ilgili olan çalışmanın ilk bölümünde, her iki eserdeki söz varlığının karşılaştırılması hedeflenmiş, eserlerin Arapça kavramları karşılama tavırlarını daha kolay göstermek amacıyla veriler tablolar halinde sunulmuştur. Örtüşen tematik bölümlerin temel alındığı çalışmada yapılan karşılaştırmalar, fikir vermesi açısından tematik bölümlerden ilki ve en büyüğü olan “gök ve yerdeki varlıklar” bölümü üzerinden gösterilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Arapça kelimeler mukabilinde her iki sözlükçe verilen sözcükler Arapça karşılıklarının sağladığı teyit ve mukayese avantajından yararlanılarak anlamlandırılmış, bunlardan form yahut anlam bakımından değişikliğe uğrayarak arkaik özellikler gösteren dört adedi ele alınıp bu kelimeler için yeni izahlar teklif edilmiştir. |
| first_indexed | 2024-03-12T05:22:40Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-60dab77c1620437ab95b1a23cd6f33a5 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2667-7717 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-12T05:22:40Z |
| publishDate | 2022-12-01 |
| publisher | Muş Alparslan University |
| record_format | Article |
| series | Din ve Bilim Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi |
| spelling | doaj.art-60dab77c1620437ab95b1a23cd6f33a52023-09-03T07:37:22ZengMuş Alparslan UniversityDin ve Bilim Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi2667-77172022-12-015231034110.47145/dinbil.120552742ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik KelimelerRecep Yılmaz0Muş Alparslan ÜniversitesiÇalışmamız Türk dilinin önemli kollarından birini teşkil eden Kıpçakça’nın XIII-XV. yüzyıllar arası Mısır ve Suriye sahasında yazılmış sözlüklerinden biri olan ed-Dürretü’l-Mudiyye ile aynı adı taşıyan Türkmence sözlüğün karşılaştırılmasını içermektedir. Çalışmayla XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud’un adlarını birlikte zikrettiği, Batı’ya doğru ilerleme sürecinde biri kuzeye diğeri güneye göç ederek birbirinden ayrılan ve söz konusu yüzyıllarda yolları Memlük sahasında birleşen Oğuz ve Kıpçak boyları arasındaki etkileşime ayna tutulması amaçlanmıştır. Dolayısıyla Türkçenin tarihi bir dönemiyle ilgili olan çalışmanın ilk bölümünde, her iki eserdeki söz varlığının karşılaştırılması hedeflenmiş, eserlerin Arapça kavramları karşılama tavırlarını daha kolay göstermek amacıyla veriler tablolar halinde sunulmuştur. Örtüşen tematik bölümlerin temel alındığı çalışmada yapılan karşılaştırmalar, fikir vermesi açısından tematik bölümlerden ilki ve en büyüğü olan “gök ve yerdeki varlıklar” bölümü üzerinden gösterilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Arapça kelimeler mukabilinde her iki sözlükçe verilen sözcükler Arapça karşılıklarının sağladığı teyit ve mukayese avantajından yararlanılarak anlamlandırılmış, bunlardan form yahut anlam bakımından değişikliğe uğrayarak arkaik özellikler gösteren dört adedi ele alınıp bu kelimeler için yeni izahlar teklif edilmiştir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2775747türk i̇slam edebiyatıkarşılaştırmalı sözlük çalıştırmalarımemlük kıpçakça’sıed-dürretü’l-mudiyyeoğuz – türkmencearkaik kelimelerturkish islamic literaturecomparative dictionary studiesmamluk kipchak languageed-dürretüoghuz – turkmen languagearchaic wordsturkish islamic literaturecomparative dictionary studiesmamluk kipchak languageed-dürretüoghuz – turkmen languagearchaic words |
| spellingShingle | Recep Yılmaz ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler Din ve Bilim Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi türk i̇slam edebiyatı karşılaştırmalı sözlük çalıştırmaları memlük kıpçakça’sı ed-dürretü’l-mudiyye oğuz – türkmence arkaik kelimeler turkish islamic literature comparative dictionary studies mamluk kipchak language ed-dürretü oghuz – turkmen language archaic words turkish islamic literature comparative dictionary studies mamluk kipchak language ed-dürretü oghuz – turkmen language archaic words |
| title | ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler |
| title_full | ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler |
| title_fullStr | ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler |
| title_full_unstemmed | ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler |
| title_short | ed-Dürretü’l-Mudıyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’nin Kıpçak ve Oğuz Nüshalarındaki Bazı Arkaik Kelimeler |
| title_sort | ed durretu l mudiyye fi l lugati t turkiyye nin kipcak ve oguz nushalarindaki bazi arkaik kelimeler |
| topic | türk i̇slam edebiyatı karşılaştırmalı sözlük çalıştırmaları memlük kıpçakça’sı ed-dürretü’l-mudiyye oğuz – türkmence arkaik kelimeler turkish islamic literature comparative dictionary studies mamluk kipchak language ed-dürretü oghuz – turkmen language archaic words turkish islamic literature comparative dictionary studies mamluk kipchak language ed-dürretü oghuz – turkmen language archaic words |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2775747 |
| work_keys_str_mv | AT recepyılmaz eddurretulmudıyyefillugatitturkiyyeninkıpcakveoguznushalarındakibazıarkaikkelimeler |