Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü
Zaman, hakikatini keşfetme, anlamlandırma, yönetme gibi pek çok yönleriyle düşünce tarihinin en temel konuları arasında yer almıştır. Gündüzün zıddı olan ve karanlık zaman dilimini anlatan geceye de hem insanın ömrünün yarısını kapsadığı hem de hayatın biyolojik ve manevi boyutlarına etkisi büyük ol...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Anadolu Ilahiyat Akademisi
2023-06-01
|
| Series: | Eskiyeni |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3055116 |
| _version_ | 1797234551817240576 |
|---|---|
| author | Betül Gürer Hamide Ulupınar |
| author_facet | Betül Gürer Hamide Ulupınar |
| author_sort | Betül Gürer |
| collection | DOAJ |
| description | Zaman, hakikatini keşfetme, anlamlandırma, yönetme gibi pek çok yönleriyle düşünce tarihinin en temel konuları arasında yer almıştır. Gündüzün zıddı olan ve karanlık zaman dilimini anlatan geceye de hem insanın ömrünün yarısını kapsadığı hem de hayatın biyolojik ve manevi boyutlarına etkisi büyük olduğu için insanlık tarafından büyük önem verilmiştir. Gündüz, aydınlık ve meşguliyet zamanı olmasına rağmen Kur’ân-ı Kerîm’de gecenin daha fazla zikredildiği, Allah’ın üzerine yemin ettiği vakit ve bir âyeti olarak telakki edildiği görülmüştür. Âyetlerde gece, “dinlenme, peygamberlere vahiy inme, helak, hikmetli işlerin diğerlerinden ayrılma vakti, gizlenme, ibadet etme ve yürüme/yola çıkma vakitleri” şeklinde gerçek anlamda, “karanlık”, “gaflet” ve “örtü” manalarında ise mecaz anlamda kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, gece kavramının Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde kazandığı sembolik anlamları tespit etmekle birlikte kavramın İslâmî gelenekteki ve tasavvuf kültüründeki yerini ortaya koymaktır. Gece, akademik çalışmalara gerektiği ölçüde konu edilmemiştir. Gece hakkındaki mevcut çalışmalarda kavramın Kur’ân-ı Kerîm’deki anlamları, gece ile ilgili kavram ve eylemler; mübarek gecelerin fazileti ve hadislerdeki kullanımına yoğunlaştığı görülmektedir. Mevlânâ üzerinde yapılan çalışmalarda ise Mevlânâ’nın sadece rubâîlerinde gece, seyr ü sülûk metodu açısından ele alınmıştır. Dolayısıyla bu çalışma zamanın yarısı olan gecenin, Mevlânâ’nın Mesnevî isimli eserinde kazandığı sembolik anlamları ve bu remizlerin İslâmî gelenekteki yerini tespitteki boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Mevlânâ, Mesnevî’de “gece” kelimesini çoğunlukla gerçek anlamda kullanmıştır. Gece, eylemin olmadığı anı ifade ederken “karanlık/zulmet-i tabiat, gaflet, örtü” gibi olumsuz; insanın hakikate kapı aralamaya çalıştığı eylem anını anlatırken ise “yol almak/yolda olmak/vuslat” sembolleriyle olumlu zamanı ifade etmektedir. Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde geceye yüklediği bu anlamlar/semboller ve kullanım şekilleri Kur’ân’daki kullanım ve manadan ilham alınarak zenginleştirilmiş, gecede/anda/kavramda derinleşme ve yolculuk etme gibi remizler yoluyla anlatılmıştır. |
| first_indexed | 2024-03-08T18:05:32Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-822b84f8ca3f41abb889e3b27b428e41 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2636-8536 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-24T16:33:52Z |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Anadolu Ilahiyat Akademisi |
| record_format | Article |
| series | Eskiyeni |
| spelling | doaj.art-822b84f8ca3f41abb889e3b27b428e412024-03-29T20:34:58ZengAnadolu Ilahiyat AkademisiEskiyeni2636-85362023-06-014950151710.37697/eskiyeni.12759231354Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece SembolüBetül Gürer0Hamide Ulupınar1NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİİZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİZaman, hakikatini keşfetme, anlamlandırma, yönetme gibi pek çok yönleriyle düşünce tarihinin en temel konuları arasında yer almıştır. Gündüzün zıddı olan ve karanlık zaman dilimini anlatan geceye de hem insanın ömrünün yarısını kapsadığı hem de hayatın biyolojik ve manevi boyutlarına etkisi büyük olduğu için insanlık tarafından büyük önem verilmiştir. Gündüz, aydınlık ve meşguliyet zamanı olmasına rağmen Kur’ân-ı Kerîm’de gecenin daha fazla zikredildiği, Allah’ın üzerine yemin ettiği vakit ve bir âyeti olarak telakki edildiği görülmüştür. Âyetlerde gece, “dinlenme, peygamberlere vahiy inme, helak, hikmetli işlerin diğerlerinden ayrılma vakti, gizlenme, ibadet etme ve yürüme/yola çıkma vakitleri” şeklinde gerçek anlamda, “karanlık”, “gaflet” ve “örtü” manalarında ise mecaz anlamda kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, gece kavramının Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde kazandığı sembolik anlamları tespit etmekle birlikte kavramın İslâmî gelenekteki ve tasavvuf kültüründeki yerini ortaya koymaktır. Gece, akademik çalışmalara gerektiği ölçüde konu edilmemiştir. Gece hakkındaki mevcut çalışmalarda kavramın Kur’ân-ı Kerîm’deki anlamları, gece ile ilgili kavram ve eylemler; mübarek gecelerin fazileti ve hadislerdeki kullanımına yoğunlaştığı görülmektedir. Mevlânâ üzerinde yapılan çalışmalarda ise Mevlânâ’nın sadece rubâîlerinde gece, seyr ü sülûk metodu açısından ele alınmıştır. Dolayısıyla bu çalışma zamanın yarısı olan gecenin, Mevlânâ’nın Mesnevî isimli eserinde kazandığı sembolik anlamları ve bu remizlerin İslâmî gelenekteki yerini tespitteki boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Mevlânâ, Mesnevî’de “gece” kelimesini çoğunlukla gerçek anlamda kullanmıştır. Gece, eylemin olmadığı anı ifade ederken “karanlık/zulmet-i tabiat, gaflet, örtü” gibi olumsuz; insanın hakikate kapı aralamaya çalıştığı eylem anını anlatırken ise “yol almak/yolda olmak/vuslat” sembolleriyle olumlu zamanı ifade etmektedir. Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde geceye yüklediği bu anlamlar/semboller ve kullanım şekilleri Kur’ân’daki kullanım ve manadan ilham alınarak zenginleştirilmiş, gecede/anda/kavramda derinleşme ve yolculuk etme gibi remizler yoluyla anlatılmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3055116tasavvufmevlânâmesnevîgecesembolsufismmawlānāmathnawīnightsymbol |
| spellingShingle | Betül Gürer Hamide Ulupınar Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü Eskiyeni tasavvuf mevlânâ mesnevî gece sembol sufism mawlānā mathnawī night symbol |
| title | Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü |
| title_full | Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü |
| title_fullStr | Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü |
| title_full_unstemmed | Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü |
| title_short | Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Gece Sembolü |
| title_sort | mevlana nin mesnevi sinde gece sembolu |
| topic | tasavvuf mevlânâ mesnevî gece sembol sufism mawlānā mathnawī night symbol |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3055116 |
| work_keys_str_mv | AT betulgurer mevlananınmesnevisindegecesembolu AT hamideulupınar mevlananınmesnevisindegecesembolu |