تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم
سیل یکی از مخاطرات طبیعی در جهان بشمار می‌آید که تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی ایجاد می‌شود. کشور ایران نیز هر‌ساله شاهد وقوع سیلاب‌های کوچک و بزرگ در فصول مختلف سال است. هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت سیل‌گیری شهرستان جاجرم با استفاده از منطق فازی و تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در این شهرستان است...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Hakim Sabzevari University
2023-02-01
|
| Series: | مطالعات جغرافیایی مناطق خشک |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jargs.hsu.ac.ir/article_168024_de3e41068a76d38d8ceafd2f40989397.pdf |
| _version_ | 1797258733548470272 |
|---|---|
| author | لیلا گلی مختاری ابوالقاسم امیر احمدی مرضیه فکور |
| author_facet | لیلا گلی مختاری ابوالقاسم امیر احمدی مرضیه فکور |
| author_sort | لیلا گلی مختاری |
| collection | DOAJ |
| description | سیل یکی از مخاطرات طبیعی در جهان بشمار می‌آید که تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی ایجاد می‌شود. کشور ایران نیز هر‌ساله شاهد وقوع سیلاب‌های کوچک و بزرگ در فصول مختلف سال است. هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت سیل‌گیری شهرستان جاجرم با استفاده از منطق فازی و تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در این شهرستان است. براین اساس در منطقه مورد مطالعه ابتدا عوامل موثر بر وقوع سیلاب شناسایی گردید که این عوامل عبارتند از ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارش، پو شش گیاهی، لیتولوژی، ژئومورفولوژی، کاربری اراضی، نفوذپذیری، تراکم آبراهه و فاصله از رودخانه. سپس فازی‌سازی معیار‌ها با توجه به توابع مورد نیاز صورت گرفت و در مرحله بعد با استفاده از عملگرهای مختلف اقدام به پهنه‌بندی سیل‌گیری در منطقه مورد نظر گردید. نتایج تحقیق نشان داد ۱۱۲۷/۱ کیلومتر مربع از مساحت شهرستان در خطر کم ۵۷۳/۷ کیلومتر مربع در خطر متوسط، ۵۹۳ کیلومتر مربع در معرض خطر سیل‌گیری زیاد و ۶۵۴/۲ کیلومترمربع در معرض خطر بسیار زیاد سیل‌گیری قرار دارد. همچنین مشخص گردید تمامی شهرهای این شهرستان در محدوده خطر متوسط تا بسیار زیاد قرار دارند و حدود نیمی از روستاها در محدوده خطر متوسط تا بسیار زیاد هستند. علاوه بر این، حدود ۷۷ درصد از جاده های اصلی شهرستان در محدوده خطر متوسط تا بسیار زیاد قرار دارند. این نتایج نشان می‌دهد که بسیاری از مناطق شهرستان جاجرم به ویژه مناطق مسکونی بسیار مستعد سیلاب است که در این زمینه به کارگیری راهکارهایی از جمله تلاش برای اصلاح کاربری‌های نامناسب، ترمیم پوشش گیاهی طبیعی، پایش علمی و به کارگیری سیستم‌های هشداردهنده سیل به صورت محلی گام مهمی در کاهش خسارات خواهد بود. |
| first_indexed | 2024-04-24T22:58:14Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-823b38bec5fb47d1abc5bfd170006606 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2228-7167 2981-1910 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-04-24T22:58:14Z |
| publishDate | 2023-02-01 |
| publisher | Hakim Sabzevari University |
| record_format | Article |
| series | مطالعات جغرافیایی مناطق خشک |
| spelling | doaj.art-823b38bec5fb47d1abc5bfd1700066062024-03-17T21:19:21ZfasHakim Sabzevari Universityمطالعات جغرافیایی مناطق خشک2228-71672981-19102023-02-011350775810.22034/jargs.2023.373944.0168024تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرملیلا گلی مختاری0ابوالقاسم امیر احمدی1مرضیه فکور2استادیار ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواریاستاد ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواریکارشناس ارشد ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواریسیل یکی از مخاطرات طبیعی در جهان بشمار می‌آید که تحت تاثیر عوامل طبیعی و انسانی ایجاد می‌شود. کشور ایران نیز هر‌ساله شاهد وقوع سیلاب‌های کوچک و بزرگ در فصول مختلف سال است. هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت سیل‌گیری شهرستان جاجرم با استفاده از منطق فازی و تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در این شهرستان است. براین اساس در منطقه مورد مطالعه ابتدا عوامل موثر بر وقوع سیلاب شناسایی گردید که این عوامل عبارتند از ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارش، پو شش گیاهی، لیتولوژی، ژئومورفولوژی، کاربری اراضی، نفوذپذیری، تراکم آبراهه و فاصله از رودخانه. سپس فازی‌سازی معیار‌ها با توجه به توابع مورد نیاز صورت گرفت و در مرحله بعد با استفاده از عملگرهای مختلف اقدام به پهنه‌بندی سیل‌گیری در منطقه مورد نظر گردید. نتایج تحقیق نشان داد ۱۱۲۷/۱ کیلومتر مربع از مساحت شهرستان در خطر کم ۵۷۳/۷ کیلومتر مربع در خطر متوسط، ۵۹۳ کیلومتر مربع در معرض خطر سیل‌گیری زیاد و ۶۵۴/۲ کیلومترمربع در معرض خطر بسیار زیاد سیل‌گیری قرار دارد. همچنین مشخص گردید تمامی شهرهای این شهرستان در محدوده خطر متوسط تا بسیار زیاد قرار دارند و حدود نیمی از روستاها در محدوده خطر متوسط تا بسیار زیاد هستند. علاوه بر این، حدود ۷۷ درصد از جاده های اصلی شهرستان در محدوده خطر متوسط تا بسیار زیاد قرار دارند. این نتایج نشان می‌دهد که بسیاری از مناطق شهرستان جاجرم به ویژه مناطق مسکونی بسیار مستعد سیلاب است که در این زمینه به کارگیری راهکارهایی از جمله تلاش برای اصلاح کاربری‌های نامناسب، ترمیم پوشش گیاهی طبیعی، پایش علمی و به کارگیری سیستم‌های هشداردهنده سیل به صورت محلی گام مهمی در کاهش خسارات خواهد بود.https://jargs.hsu.ac.ir/article_168024_de3e41068a76d38d8ceafd2f40989397.pdfسیل‌گیریشهرستان جاجرممنطق فازی |
| spellingShingle | لیلا گلی مختاری ابوالقاسم امیر احمدی مرضیه فکور تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم مطالعات جغرافیایی مناطق خشک سیل‌گیری شهرستان جاجرم منطق فازی |
| title | تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم |
| title_full | تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم |
| title_fullStr | تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم |
| title_full_unstemmed | تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم |
| title_short | تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم |
| title_sort | تحلیل عوامل موثر بر سیل‌گیری در شهرستان جاجرم |
| topic | سیل‌گیری شهرستان جاجرم منطق فازی |
| url | https://jargs.hsu.ac.ir/article_168024_de3e41068a76d38d8ceafd2f40989397.pdf |
| work_keys_str_mv | AT lylạglymkẖtạry tḥlylʿwạmlmwtẖrbrsylgyrydrsẖhrstạnjạjrm AT ạbwạlqạsmạmyrạḥmdy tḥlylʿwạmlmwtẖrbrsylgyrydrsẖhrstạnjạjrm AT mrḍyhfḵwr tḥlylʿwạmlmwtẖrbrsylgyrydrsẖhrstạnjạjrm |