Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı

“Vakar” kavaramı, kök olarak Kur’ân-ı Kerîm’de dokuz yerde geçer. Kur’ân’da az geçen bir kavram olmasına rağmen mecazi ve hakiki olarak bazı anlamlara delalet eder. Bu çalışmada öncelikle bir ahlâk kavramı olan vakarın nüzul öncesi ve sonrasında kaynaklarda sözlük ve terim olarak hangi anlamlara gel...

Full description

Bibliographic Details
Main Author: Yakup Bıyıkoğlu
Format: Article
Language:Arabic
Published: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi 2023-04-01
Series:Rize İlahiyat Dergisi
Subjects:
Online Access:https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2970579
_version_ 1797685996047826944
author Yakup Bıyıkoğlu
author_facet Yakup Bıyıkoğlu
author_sort Yakup Bıyıkoğlu
collection DOAJ
description “Vakar” kavaramı, kök olarak Kur’ân-ı Kerîm’de dokuz yerde geçer. Kur’ân’da az geçen bir kavram olmasına rağmen mecazi ve hakiki olarak bazı anlamlara delalet eder. Bu çalışmada öncelikle bir ahlâk kavramı olan vakarın nüzul öncesi ve sonrasında kaynaklarda sözlük ve terim olarak hangi anlamlara geldiği tespit edilmiştir. Araştırma neticesinde etimolojik olarak bu kavramın “işitme duyusunun kaybolması”, “ağır yük”, “birine saygıda bulunmak”, “ağırbaşlı ve yumuşak huylu olmak” ve “sabır ve metanetli olmak” gibi anlamlarına karşılık geldiği sonucuna varılmıştır. Kavramın yakın anlam kapsamına bakıldığında; hilm, huzur/hudû‘, izzet-ta‘zîm, sekînet ve teenni lafızlarının öne çıktığı görülür. Kur’ân’ın ise bu kavrama yüklediği anlamları, “ağırlık”, “yük”, “saygı/ta‘zîm”, “büyüklük/yücelik” ve “krr” lafzından türev olarak da “iskân/ vakurla oturmak” şeklinde sıralamak mümkündür. Ayrıca hadislerde de vakar kelimesinin “tevazu”, “ağırbaşlılık”, “yüceltmek”, “olgunluk” gibi anlamlar üzere kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmamızda “tevkîr” kelimesinin vahiy öncesinde “oyuk”, “iz bırakmak” anlamlarına geldiği, sonrasında “saygı duymak” anlamına dönüştüğü görülmüştür. Yine ayetlerde “vakr/sağırlık” lafzı mecaz anlama dönüşmüştür. Bunların dışında Kur’ân, ahlakî bir kavram olan “vakar” kavramına yeni bir anlam yüklemeyip şiir ve sözlüklerde geçen anlamlarda kullanmıştır.
first_indexed 2024-03-12T00:59:19Z
format Article
id doaj.art-8b1c310bda654f4e9fed4bd4dc5b3dd6
institution Directory Open Access Journal
issn 2980-0331
language Arabic
last_indexed 2024-03-12T00:59:19Z
publishDate 2023-04-01
publisher Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
record_format Article
series Rize İlahiyat Dergisi
spelling doaj.art-8b1c310bda654f4e9fed4bd4dc5b3dd62023-09-14T09:13:24ZaraRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiRize İlahiyat Dergisi2980-03312023-04-0123476010.32950/rid.1255500783Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” KavramıYakup Bıyıkoğlu0Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakülltsi“Vakar” kavaramı, kök olarak Kur’ân-ı Kerîm’de dokuz yerde geçer. Kur’ân’da az geçen bir kavram olmasına rağmen mecazi ve hakiki olarak bazı anlamlara delalet eder. Bu çalışmada öncelikle bir ahlâk kavramı olan vakarın nüzul öncesi ve sonrasında kaynaklarda sözlük ve terim olarak hangi anlamlara geldiği tespit edilmiştir. Araştırma neticesinde etimolojik olarak bu kavramın “işitme duyusunun kaybolması”, “ağır yük”, “birine saygıda bulunmak”, “ağırbaşlı ve yumuşak huylu olmak” ve “sabır ve metanetli olmak” gibi anlamlarına karşılık geldiği sonucuna varılmıştır. Kavramın yakın anlam kapsamına bakıldığında; hilm, huzur/hudû‘, izzet-ta‘zîm, sekînet ve teenni lafızlarının öne çıktığı görülür. Kur’ân’ın ise bu kavrama yüklediği anlamları, “ağırlık”, “yük”, “saygı/ta‘zîm”, “büyüklük/yücelik” ve “krr” lafzından türev olarak da “iskân/ vakurla oturmak” şeklinde sıralamak mümkündür. Ayrıca hadislerde de vakar kelimesinin “tevazu”, “ağırbaşlılık”, “yüceltmek”, “olgunluk” gibi anlamlar üzere kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmamızda “tevkîr” kelimesinin vahiy öncesinde “oyuk”, “iz bırakmak” anlamlarına geldiği, sonrasında “saygı duymak” anlamına dönüştüğü görülmüştür. Yine ayetlerde “vakr/sağırlık” lafzı mecaz anlama dönüşmüştür. Bunların dışında Kur’ân, ahlakî bir kavram olan “vakar” kavramına yeni bir anlam yüklemeyip şiir ve sözlüklerde geçen anlamlarda kullanmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2970579tefsirkur'ânahlâkvakarhilmtevazutafsirqur'anethicdignityhilm/gentlenesshumulity
spellingShingle Yakup Bıyıkoğlu
Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
Rize İlahiyat Dergisi
tefsir
kur'ân
ahlâk
vakar
hilm
tevazu
tafsir
qur'an
ethic
dignity
hilm/gentleness
humulity
title Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
title_full Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
title_fullStr Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
title_full_unstemmed Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
title_short Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
title_sort semantik acidan kur an da vakar kavrami
topic tefsir
kur'ân
ahlâk
vakar
hilm
tevazu
tafsir
qur'an
ethic
dignity
hilm/gentleness
humulity
url https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2970579
work_keys_str_mv AT yakupbıyıkoglu semantikacıdankurandavakarkavramı