НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА

<p>Аливаа ургамал, ургамал бүлгэмдлийн хөгжлийн явц, динамикийг тодорхойлогч хүчин зүйл нь ургамлын биоморфологи юм. <br />Ургамлын биоморфологи гэдэг нь ургамлын биологи хөгжлийг (дотоод ертөнцийг) түүний гадаад орчинтой уялдуулан, морфологи (гадаад орчинтой) шинжтэй нь холбон судалдаг...

Full description

Bibliographic Details
Main Authors:	Н Нарантуяа, О Мөнхзул
Format:	Article
Language:	English
Published:	Mongolian Academy of Sciences 2016-02-01
Series:	Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences
Subjects:	Ургамлын биоморфологи, бодгаль, тусгагийн бүрхэц, ценопопуляци, бүлгэмдэл, татмын нуга, насны бүтэц, насны бүтцийн спектр
Online Access:	https://www.mongoliajol.info/index.php/PMAS/article/view/630

_version_	1818335532535513088
author	Н Нарантуяа О Мөнхзул
author_facet	Н Нарантуяа О Мөнхзул
author_sort	Н Нарантуяа
collection	DOAJ
description	<p>Аливаа ургамал, ургамал бүлгэмдлийн хөгжлийн явц, динамикийг тодорхойлогч хүчин зүйл нь ургамлын биоморфологи юм. <br />Ургамлын биоморфологи гэдэг нь ургамлын биологи хөгжлийг (дотоод ертөнцийг) түүний гадаад орчинтой уялдуулан, морфологи (гадаад орчинтой) шинжтэй нь холбон судалдаг шинжлэх ухаан [5] бөгөөд ялангуяа өнөөдрийн цаг уурын өөрчлөгдөл, дулаарал, хуурайшлын нөлөөн доор ургамал хэрхэн өөрчлөгдөж, дасан зохицон амьдарч буйг илрүүлэхэд голлох үүрэгтэй билээ. <br />Оросын их эрдэмтэн И.Г.Серебряков (1964) ургамлын амьдралын хэлбэр, экологийн морфологи хоёрын нэгдэл бол биоморфологи юм гэж томъёолж, ургамлын амьдралын хэлбэр нь түүний удамшлын шинжээс гадна ургамлыг хүрээлэн буй орчны тодорхой нөхцлөөс хамааран илэрч буй шинжүүдийн илрэл гэж тодорхойлсон байдаг. Ургамлын биоморфологи нь ургамлын биологи хөгжил бөгөөд ургамал бүхэн экологийн тодорхой орчин дор өөрсдийн хөгжлийн үе шатыг дамжин хөгждөг, өөрөөр хэлбэл ургамлын дотор явагдаж буй биологи хөгжлийн явц гадаад орчин буюу ургамлын гадаад орчинд түүний морфологи шинжээр илэрч байдаг билээ [6]. Иймд ургамал бүлгэмдлийн түвшинд ургамлын бодгаль тус бүрийн хөгжлийн явц, хөдлөлзүйг судлан илрүүлэхэд ургамлын ценопопуляцийн тухай асуудал чухлаар тавигдаж байдаг. <br />Ценопопуляци гэдэг нь нэг ценоз дахь нэг зүйл ургамлын бодгалиудын нэгдлийг хэлэх ба өөртөө ургамлын бодгалийн тооллого, насны бүтцийн судалгаа, ургамлын амьдрамж гэсэн үндсэн 3 ойлголтыг агуулж байдаг. [7]. <br />Ургамлын насны бүтцийг судалсанаар тухайн ургамал бүлгэмдлийг бүрдүүлж буй ургамлын өөрчлөгдөх, нөхөн сэргэх үйл ажиллагаа, хүний хүчин зүйлсийн нөлөөн дор өөрчлөгдөн буй бичил шинэ орчинд дасан зохицох байдал, ургамлын амьдрах чадварыг тодорхойлох боломж бүрддэг ба энэ нь ургамал бүлгэмдлийн өөрчлөгдлийн судалгааны чанарын үзүүлэлт болдог билээ [6]. <br />Иймд аливаа ургамал бүлгэмдлийн өөрчлөгдлийг гадны хүчин зүйлсийн нөлөөллөөс (цаг уурын өөрчлөгдөл, мал хэт бэлчээрлэлт) хамааруулан судлах мониторингийн судалгаанд ургамлын ценопопуляцийн судалгаа зайлшгүй шаардлагатай болох нь харагдаж байна. <br />Иймд бид ШУА-ийн Ботаникийн хүрээлэнгийн Мөнгөн морьт дахь ой нугын суурингийн үетэн-алаг өвст татмын нугын бүлгэмдлийг судалгааны обеъктоор сонгон авч энд зонхилох зарим ургамлын ценопопуляцийн судалгааг явуулж байна. <br />Энэхүү өгүүлэлд бид нугын зрнхилрх ургамал Trifolium lupinaster-ийн ценопопуляцийн судалгааны үр дүнг тусгав.</p>
first_indexed	2024-12-13T14:24:55Z
format	Article
id	doaj.art-8c005ec7f6774b8ea664d233968bc035
institution	Directory Open Access Journal
issn	2310-4716 2312-2994
language	English
last_indexed	2024-12-13T14:24:55Z
publishDate	2016-02-01
publisher	Mongolian Academy of Sciences
record_format	Article
series	Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences
spelling	doaj.art-8c005ec7f6774b8ea664d233968bc0352022-12-21T23:41:57ZengMongolian Academy of SciencesProceedings of the Mongolian Academy of Sciences2310-47162312-29942016-02-01541243210.5564/pmas.v54i1.630613НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГААН Нарантуяа0О Мөнхзул1Ургамалжлын экологи, ургамлын нөөцийн салбар, Ботаникийн хүрээлэн, Шинжлэх ухааны Академи, Улаанбаатар, Монгол улсУргамалжлын экологи, ургамлын нөөцийн салбар, Ботаникийн хүрээлэн, Шинжлэх ухааны Академи, Улаанбаатар, Монгол улс<p>Аливаа ургамал, ургамал бүлгэмдлийн хөгжлийн явц, динамикийг тодорхойлогч хүчин зүйл нь ургамлын биоморфологи юм. <br />Ургамлын биоморфологи гэдэг нь ургамлын биологи хөгжлийг (дотоод ертөнцийг) түүний гадаад орчинтой уялдуулан, морфологи (гадаад орчинтой) шинжтэй нь холбон судалдаг шинжлэх ухаан [5] бөгөөд ялангуяа өнөөдрийн цаг уурын өөрчлөгдөл, дулаарал, хуурайшлын нөлөөн доор ургамал хэрхэн өөрчлөгдөж, дасан зохицон амьдарч буйг илрүүлэхэд голлох үүрэгтэй билээ. <br />Оросын их эрдэмтэн И.Г.Серебряков (1964) ургамлын амьдралын хэлбэр, экологийн морфологи хоёрын нэгдэл бол биоморфологи юм гэж томъёолж, ургамлын амьдралын хэлбэр нь түүний удамшлын шинжээс гадна ургамлыг хүрээлэн буй орчны тодорхой нөхцлөөс хамааран илэрч буй шинжүүдийн илрэл гэж тодорхойлсон байдаг. Ургамлын биоморфологи нь ургамлын биологи хөгжил бөгөөд ургамал бүхэн экологийн тодорхой орчин дор өөрсдийн хөгжлийн үе шатыг дамжин хөгждөг, өөрөөр хэлбэл ургамлын дотор явагдаж буй биологи хөгжлийн явц гадаад орчин буюу ургамлын гадаад орчинд түүний морфологи шинжээр илэрч байдаг билээ [6]. Иймд ургамал бүлгэмдлийн түвшинд ургамлын бодгаль тус бүрийн хөгжлийн явц, хөдлөлзүйг судлан илрүүлэхэд ургамлын ценопопуляцийн тухай асуудал чухлаар тавигдаж байдаг. <br />Ценопопуляци гэдэг нь нэг ценоз дахь нэг зүйл ургамлын бодгалиудын нэгдлийг хэлэх ба өөртөө ургамлын бодгалийн тооллого, насны бүтцийн судалгаа, ургамлын амьдрамж гэсэн үндсэн 3 ойлголтыг агуулж байдаг. [7]. <br />Ургамлын насны бүтцийг судалсанаар тухайн ургамал бүлгэмдлийг бүрдүүлж буй ургамлын өөрчлөгдөх, нөхөн сэргэх үйл ажиллагаа, хүний хүчин зүйлсийн нөлөөн дор өөрчлөгдөн буй бичил шинэ орчинд дасан зохицох байдал, ургамлын амьдрах чадварыг тодорхойлох боломж бүрддэг ба энэ нь ургамал бүлгэмдлийн өөрчлөгдлийн судалгааны чанарын үзүүлэлт болдог билээ [6]. <br />Иймд аливаа ургамал бүлгэмдлийн өөрчлөгдлийг гадны хүчин зүйлсийн нөлөөллөөс (цаг уурын өөрчлөгдөл, мал хэт бэлчээрлэлт) хамааруулан судлах мониторингийн судалгаанд ургамлын ценопопуляцийн судалгаа зайлшгүй шаардлагатай болох нь харагдаж байна. <br />Иймд бид ШУА-ийн Ботаникийн хүрээлэнгийн Мөнгөн морьт дахь ой нугын суурингийн үетэн-алаг өвст татмын нугын бүлгэмдлийг судалгааны обеъктоор сонгон авч энд зонхилох зарим ургамлын ценопопуляцийн судалгааг явуулж байна. <br />Энэхүү өгүүлэлд бид нугын зрнхилрх ургамал Trifolium lupinaster-ийн ценопопуляцийн судалгааны үр дүнг тусгав.</p>https://www.mongoliajol.info/index.php/PMAS/article/view/630Ургамлын биоморфологи, бодгаль, тусгагийн бүрхэц, ценопопуляци, бүлгэмдэл, татмын нуга, насны бүтэц, насны бүтцийн спектр
spellingShingle	Н Нарантуяа О Мөнхзул НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Ургамлын биоморфологи, бодгаль, тусгагийн бүрхэц, ценопопуляци, бүлгэмдэл, татмын нуга, насны бүтэц, насны бүтцийн спектр
title	НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА
title_full	НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА
title_fullStr	НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА
title_full_unstemmed	НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА
title_short	НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА
title_sort	нугын бүлгэмдэлд зонхилох trifolium lupinaster ийн биоморфологийн судалгаа
topic	Ургамлын биоморфологи, бодгаль, тусгагийн бүрхэц, ценопопуляци, бүлгэмдэл, татмын нуга, насны бүтэц, насны бүтцийн спектр
url	https://www.mongoliajol.info/index.php/PMAS/article/view/630
work_keys_str_mv	AT nnarantuâa nugynbүlgémdéldzonhilohtrifoliumlupinasterijnbiomorfologijnsudalgaa AT omөnhzul nugynbүlgémdéldzonhilohtrifoliumlupinasterijnbiomorfologijnsudalgaa

НУГЫН БҮЛГЭМДЭЛД ЗОНХИЛОХ TRIFOLIUM LUPINASTER-ИЙН БИОМОРФОЛОГИЙН СУДАЛГАА

Similar Items