تعیّن ناقص و رئالیسم علمی
ادّعا می‌شود که تعیّن ناقص نظریه‌های علمی توسط شواهد تجربی، می‌تواند موضع رئالیسم علمی را از پای درآورد. رئالیست‌های علمی ضمن باور به صدق (تقریبی) نظریّه‌های بالغ علمی معتقدند که ما می‌توانیم از رهگذر این نظریه‌ها نسبت به سطح مشاهده‌ناپذیر عالم دانش کسب کنیم. اما این اعتقاد با تکیه بر تز تعین ناق...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
University of Tabriz, Faculty of Literature and Forigen Languages
2021-04-01
|
| Series: | Journal of Philosophical Investigations |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_10814_23ddfadcec5af5f14a25ce3d7de2a492.pdf |
| _version_ | 1797704937518399488 |
|---|---|
| author | جلال عبدالهی جواد اکبری تختمشلو |
| author_facet | جلال عبدالهی جواد اکبری تختمشلو |
| author_sort | جلال عبدالهی |
| collection | DOAJ |
| description | ادّعا می‌شود که تعیّن ناقص نظریه‌های علمی توسط شواهد تجربی، می‌تواند موضع رئالیسم علمی را از پای درآورد. رئالیست‌های علمی ضمن باور به صدق (تقریبی) نظریّه‌های بالغ علمی معتقدند که ما می‌توانیم از رهگذر این نظریه‌ها نسبت به سطح مشاهده‌ناپذیر عالم دانش کسب کنیم. اما این اعتقاد با تکیه بر تز تعین ناقص به چالش کشیده شده است. گفته شده است که چون برای هر نظریۀ علمی نظریه‌های متعدّد هم‌ارزی وجود دارد که علی‌رغم ارائۀ هستی‌شناسی‌های مختلف همگی به یک اندازه با شواهد مشاهدتی سازگارند، لذا هرگونه باور رئالیستی به صدق یکی از اینها خالی از پشتوانۀ معرفتی خواهد بود. رئالیست‌ها برای غلبه بر این چالش می‌بایست نشان دهند که ما راه‌های معرفتی غیر از تأییدِ بی‌واسطۀ حاصله از شواهد مشاهدتی داریم که می‌تواند چنین تعیّن ناقصی را بشکند. ما در این مقاله سعی می‌کنیم بعد از شکافتن دقیق مسئله، نشان دهیم که امکان پاسخ به این مسئله با اتّکا بر رویکردی که آن را «توسعۀ منابع تأیید» می‌نامیم وجود دارد. مطابق این رویکرد، نظریّات می‌توانند از منابع دیگری نیز تأیید دریافت کنند. مهمترین منابعی که تاکنون در این زمینه معرفی شده‌اند عبارتند از: تأیید غیرمستقیم و مزّیت‌های نظری. پس از ارزیابی تأیید غیرمستقیم، ما به‌نفع این ادّعا استدلال خواهیم کرد که مزیّت‌های نظری، به‌خصوص «توان تبیین‌گری»، بهتر می‌تواند در ورای نتایج تجربی به‌عنوان منبع تأیید مورد نیاز رئالیست‌ها عمل نماید. البته به‌کارگیری مزیّت‌های نظری همواره با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است، ولی ما در بخش‌های پایانی مقاله نشان خواهیم داد که میتوان به این چالش‌ها پاسخ داد. |
| first_indexed | 2024-03-12T05:27:49Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-8cc12a3966fb457a9e64929f43ef0a93 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2251-7960 2423-4419 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-12T05:27:49Z |
| publishDate | 2021-04-01 |
| publisher | University of Tabriz, Faculty of Literature and Forigen Languages |
| record_format | Article |
| series | Journal of Philosophical Investigations |
| spelling | doaj.art-8cc12a3966fb457a9e64929f43ef0a932023-09-03T07:11:20ZengUniversity of Tabriz, Faculty of Literature and Forigen LanguagesJournal of Philosophical Investigations2251-79602423-44192021-04-01153422424710.22034/jpiut.2020.39058.253010814تعیّن ناقص و رئالیسم علمیجلال عبدالهی0جواد اکبری تختمشلو1دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد فلسفۀ علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران.استادیار گروه فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایرانادّعا می‌شود که تعیّن ناقص نظریه‌های علمی توسط شواهد تجربی، می‌تواند موضع رئالیسم علمی را از پای درآورد. رئالیست‌های علمی ضمن باور به صدق (تقریبی) نظریّه‌های بالغ علمی معتقدند که ما می‌توانیم از رهگذر این نظریه‌ها نسبت به سطح مشاهده‌ناپذیر عالم دانش کسب کنیم. اما این اعتقاد با تکیه بر تز تعین ناقص به چالش کشیده شده است. گفته شده است که چون برای هر نظریۀ علمی نظریه‌های متعدّد هم‌ارزی وجود دارد که علی‌رغم ارائۀ هستی‌شناسی‌های مختلف همگی به یک اندازه با شواهد مشاهدتی سازگارند، لذا هرگونه باور رئالیستی به صدق یکی از اینها خالی از پشتوانۀ معرفتی خواهد بود. رئالیست‌ها برای غلبه بر این چالش می‌بایست نشان دهند که ما راه‌های معرفتی غیر از تأییدِ بی‌واسطۀ حاصله از شواهد مشاهدتی داریم که می‌تواند چنین تعیّن ناقصی را بشکند. ما در این مقاله سعی می‌کنیم بعد از شکافتن دقیق مسئله، نشان دهیم که امکان پاسخ به این مسئله با اتّکا بر رویکردی که آن را «توسعۀ منابع تأیید» می‌نامیم وجود دارد. مطابق این رویکرد، نظریّات می‌توانند از منابع دیگری نیز تأیید دریافت کنند. مهمترین منابعی که تاکنون در این زمینه معرفی شده‌اند عبارتند از: تأیید غیرمستقیم و مزّیت‌های نظری. پس از ارزیابی تأیید غیرمستقیم، ما به‌نفع این ادّعا استدلال خواهیم کرد که مزیّت‌های نظری، به‌خصوص «توان تبیین‌گری»، بهتر می‌تواند در ورای نتایج تجربی به‌عنوان منبع تأیید مورد نیاز رئالیست‌ها عمل نماید. البته به‌کارگیری مزیّت‌های نظری همواره با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است، ولی ما در بخش‌های پایانی مقاله نشان خواهیم داد که میتوان به این چالش‌ها پاسخ داد.https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_10814_23ddfadcec5af5f14a25ce3d7de2a492.pdfتعیّن ناقصتوسعۀ منابع تأییدمزیّت‌های نظریتوان تبیین‌گریرئالیسم علمی |
| spellingShingle | جلال عبدالهی جواد اکبری تختمشلو تعیّن ناقص و رئالیسم علمی Journal of Philosophical Investigations تعیّن ناقص توسعۀ منابع تأیید مزیّت‌های نظری توان تبیین‌گری رئالیسم علمی |
| title | تعیّن ناقص و رئالیسم علمی |
| title_full | تعیّن ناقص و رئالیسم علمی |
| title_fullStr | تعیّن ناقص و رئالیسم علمی |
| title_full_unstemmed | تعیّن ناقص و رئالیسم علمی |
| title_short | تعیّن ناقص و رئالیسم علمی |
| title_sort | تعیّن ناقص و رئالیسم علمی |
| topic | تعیّن ناقص توسعۀ منابع تأیید مزیّت‌های نظری توان تبیین‌گری رئالیسم علمی |
| url | https://philosophy.tabrizu.ac.ir/article_10814_23ddfadcec5af5f14a25ce3d7de2a492.pdf |
| work_keys_str_mv | AT jlạlʿbdạlhy tʿỹnnạqṣwrỷạlysmʿlmy AT jwạdạḵbrytkẖtmsẖlw tʿỹnnạqṣwrỷạlysmʿlmy |