Teodor Leszetycki. Notatki z biografii artysty i pedagoga w świetle stosunków z rodziną, przyjaciółmi i uczniami (część I)
Urodzony w 1830 r. w rezydencji Ernesta Potockiego w Łańcucie, a zmarły w 1915 r. w Dreźnie, Teodor Leszetycki zajmował w muzyce polskiej i europejskiej XIX w. miejsce szczególne. Pochodząc z czesko-polskiej rodziny od pokoleń uzdolnionej artystycznie, interesował się niemal wszystkimi rodzajami mu...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2018-12-01
|
| Series: | Muzyka |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/347 |
| Summary: | Urodzony w 1830 r. w rezydencji Ernesta Potockiego w Łańcucie, a zmarły w 1915 r. w Dreźnie, Teodor Leszetycki zajmował w muzyce polskiej i europejskiej XIX w. miejsce szczególne. Pochodząc z czesko-polskiej rodziny od pokoleń uzdolnionej artystycznie, interesował się niemal wszystkimi rodzajami muzyki, preferując przede wszystkim twórczość fortepianową. Studia pianistyczne odbył w Wiedniu u Carla Czernego i Simona Sechtera, zainteresował się też poważnie dydaktycznymi i kompozytorskimi doświadczeniami Antona Rubinsteina i Franza Liszta. Był koncertującym pianistą, kompozytorem i dyrygentem, przede wszystkim jednak jednym z najsłynniejszych w Europie XIX w. nauczycieli gry na fortepianie (miał podobno około 1000 uczniów; do dziś zidentyfikowano około trzystu nazwisk).
Karierę pianistyczną rozpoczął jako piętnastolatek, występując w Wiedniu i okolicach. Kilka lat później, w 1852 r., wraz z ojcem, Józefem, wyjechał do Petersburga, gdzie m.in. mieszkał zaprzyjaźniony z nim Rubinstein. W Petersburgu spędził blisko piętnaście lat: był ulubieńcem i protegowanym księżnej Heleny Pawłownej, grywał w teatrze Michajłowskim, dyrygował dworskimi i publicznymi koncertami, nadzorował przebieg nauki muzycznie uzdolnionych panien ze słynnego Instytutu Smolnego oraz – także wraz z Rubinsteinem – przyczynił się do utworzenia petersburskiej Akademii Śpiewaczej, Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego i – w 1862 r. – Konserwatorium; pod koniec pobytu w Petersburgu otrzymał tytuł honorowego profesora tej uczelni.
W tych latach odbywał też liczne podróże artystyczne: co najmniej dwukrotnie wystąpił w Paryżu, ponadto w Austrii, Niemczech, Anglii i Holandii, gdzie występował w roli solisty i kameralisty.
W Petersburgu związał się najpierw ze śpiewaczką Anną Friedebourg, a następnie z Annette Essipoff, swoją uczennicą, z którą od 1878 r. zamieszkał w Wiedniu. Często razem koncertowali, wykonując m.in. repertuar na cztery ręce lub dwa fortepiany i w tej roli święcili prawdziwe triumfy. Często Teodor kierował też orkiestrą towarzyszącą Annette w jej występach koncertowych. Essipoff, która kilkakrotnie występowała też sama przed polską publicznością, znana była w tym czasie jako doskonała interpretatorka twórczości Chopina i mistrzyni tempa rubato.
Leszetycki przez krótko związany był z Konserwatorium wiedeńskim, jednak ze względu na zwiększającą się lawinowo liczbę uczniów, rozpoczął organizować lekcje prywatne. Długoletnim przyjacielem z tego okresu był Ludwig Bösendorfer, znany fabrykant fortepianów; listy do niego z prośbami o zaopatrzenie wychowanków w dobre instrumenty stanowią cenne źródło do biografii i pedagogicznej działalności Leszetyckiego.
Przełom lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX w. to okres wielkiej koncertowej aktywności Teodora, kiedy to wspólnie z Annette uczestniczył w kilku słynnych europejskich seriach tzw. koncertów „nadzwyczajnych”, obok takich sław, jak Eugen d’Albert, Clara Schumann, Hans von Bülow, Camille Saint-Saëns czy Emil von Sauer. Leszetycki dobrze znał repertuar romantyczny, miał jednak zwyczaj prezentowany utwór „wzbogacać” własnymi dodatkami i skreśleniami, co wśród wykonawców było wówczas częstą praktyką. Miał poglądy zdecydowanie konserwatywne. Nie interesował do Wagner, Bruckner czy Brahms (którego zresztą podziwiał), ale też Bach (chyba że w wirtuozowskich opracowaniach). Cenił natomiast Webera, Mendelssohna, Dvořáka, Griega, Czajkowskiego, Saint-Saënsa.
|
|---|---|
| ISSN: | 0027-5344 2720-7021 |