In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam
Tiyatro insanın var olduğu andan itibaren bireyin kendiyle, çevresiyle, toplumla olan mücadelesini kimi zaman da çelişkilerini sahneden yine insana anlatmıştır. Yüzyıllar boyunca insanın var olma biçimi şekil veya anlam değiştirse de sanat özelde de tiyatro bu değişimi de seyirciyle paylaşma yoluna...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Selçuk University
2014-01-01
|
| Series: | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724810 |
| _version_ | 1797686578005409792 |
|---|---|
| author | Dilek Zerenler |
| author_facet | Dilek Zerenler |
| author_sort | Dilek Zerenler |
| collection | DOAJ |
| description | Tiyatro insanın var olduğu andan itibaren bireyin kendiyle, çevresiyle, toplumla olan mücadelesini kimi zaman da çelişkilerini sahneden yine insana anlatmıştır. Yüzyıllar boyunca insanın var olma biçimi şekil veya anlam değiştirse de sanat özelde de tiyatro bu değişimi de seyirciyle paylaşma yoluna gitmiştir. Yirmi birinci yüzyıl İngilteresi’nde de in-yer-face adıverilen yeni bir tiyatro anlayışıortaya çıkar. Bu akım içerisinde değerlendirilen oyun yazarlarıözellikle normal- anormal, iyi-kötü, şeytan-masum, insanîhayvanî gibi tanımlamalara meydan okuyarak herkes tarafından kabul edilen ve bu yüzden de sorgulanmayan birçok tanıma, kavrama adeta savaşaçarlar. Ayrıca oyun yazarlarıinsanın karanlık tarafınıçarpıcıbir görsellikle, kaba bir dille veya şok taktiklerle seyirciye sunarak daha çok akılda kalmayıtercih ederler. Bu oyun yazarlarıseyirciye fiziksel ve psikolojik şiddeti doğrudan vererek onların sahnede gösterilen acıdan, aşağılanmadan etkilenmesini amaçlarlar. Tiyatroda şiddet aslında Antik Yunan Tiyatrosu’ndan itibaren vardır. Ancak şiddetin sahnede aldığı şekil her dönemde farklıolmuştur. Antik Yunan seyircisi şiddeti sahnede görmek yerine anlatıcının veya bir habercinin sözlerinden çıkarımlar yaparken Antik Roma seyircisi döneminin özelliklerinden de kaynaklanarak şiddeti birebir sahnede görmeyi arzulamıştır. Şiddet aslında insanın doğasında var olan ancak medenileşmeyle birlikte birçok maskenin altına gizlenen bir olgudur. Toplumdan beslenen tiyatro da bu anlayışla Antik Roma’dan sonraki süreçte şiddeti birçok başka araçla sahnede yansıtmayıdenemiştir. Ancak çok fazla uygulamasıolmayan ve kendinden sonra gelenler tarafından da yanlışanlaşılan Yoksul Tiyatro’nun öncüsü Agusto Boal insan denen varlığın çıplak bir şekilde yorumlanmasıgerektiğini söylemesinden sonra in-yer-face tiyatrosu şiddeti çok açık bir şekilde sahnede kullanmaktan ve seyircilerin bundan rahatsız olmasından çekinmemiştir. Zaten in-yer-face tiyatrosunun ortaya çıkmasının nedeni de insanların kimi zaman akla kimi zaman teknolojiye güvenerek sürdürdükleri hayatlarının aslında kocaman bir yalan olduğunu, mutlu gibi görünmenin asla mutlu olmak anlamına gelmediğini, toplumu oluşturan her bireyin bu ikiyüzlülükte payıolduğunu göstermektir. Günümüz İngiliz asıllı İrladalıoyun yazarıMartin McDonagh yirminci yüzyılın önemli oyun yazarıolarak bilinmektedir. Leenane Üçlemesi ile Türkiye’de bilinen oyun yazarıYastık Adam adlıoyununda toplumda tabu olarak kabul edilen aile içi şiddet gibi hassas bir konuya değinerek bunu masalsıbir atmosfer içinde seyirciye/okuyucuya sunmuştur. Toplumda görmezlikten gelinen birçok konunun özellikle çıplak bir şekilde seyirciye sunulduğu In-Yer-Face akımıiçesinde de kabul edilen bu oyun masum varlıklar olarak kabul edilen çocuğun üzerinde şiddetin uygulanmasınımerkeze alır. Oyunun kurbanının çocuk olmasıhissedilen öfke ve nefret duygularının daha yoğun yaşanmasına neden olur. Bu çalışmada McDonagh’ın Yastık Adam adlıoyununda şiddet unsurunun aileden başlayarak toplumda yer edinmesi sorgulanırken aynızamanda bireyin temel hak ve özgürlükleri, devlet terörü, birey-devlet ilişkisi, kimlik oluşturmada ailenin ve devletin rolü, yazarın toplumsal sorumluluğu gibi konular da şiddet kavramıetrafında değerlendirilmiştir. McDonagh bu temanın yanısıra oyunun ana kahramanıKaturian’ın öykülerini de seycirciye/okuyucuya sunarak şiddet kavramınımasalsıbir atmosferde ele almayıtercih etmiştir. Böylece McDonagh, Katurian’ıçelişkide bırakmayıda başarır. Çünkü Katurian bir yanda yazdığıöykülerin sonsuza kadar yaşamasınıisterken bir yandan da kendisinin ve kardeşinin hayatınıkurtarmaya çalışır. McDonagh bu oyunuyla seyirciye çocuk, şiddet, yazarlık, ölümsüzlük gibi konularıtekrar düşünmelerin sağlar. |
| first_indexed | 2024-03-12T01:07:06Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-980af69e5ad34e59acf19208468c3821 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2667-4750 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-12T01:07:06Z |
| publishDate | 2014-01-01 |
| publisher | Selçuk University |
| record_format | Article |
| series | Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi |
| spelling | doaj.art-980af69e5ad34e59acf19208468c38212023-09-14T08:49:17ZengSelçuk UniversitySelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi2667-47502014-01-0131.1255262154In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık AdamDilek Zerenler0Selçuk ÜniversitesiTiyatro insanın var olduğu andan itibaren bireyin kendiyle, çevresiyle, toplumla olan mücadelesini kimi zaman da çelişkilerini sahneden yine insana anlatmıştır. Yüzyıllar boyunca insanın var olma biçimi şekil veya anlam değiştirse de sanat özelde de tiyatro bu değişimi de seyirciyle paylaşma yoluna gitmiştir. Yirmi birinci yüzyıl İngilteresi’nde de in-yer-face adıverilen yeni bir tiyatro anlayışıortaya çıkar. Bu akım içerisinde değerlendirilen oyun yazarlarıözellikle normal- anormal, iyi-kötü, şeytan-masum, insanîhayvanî gibi tanımlamalara meydan okuyarak herkes tarafından kabul edilen ve bu yüzden de sorgulanmayan birçok tanıma, kavrama adeta savaşaçarlar. Ayrıca oyun yazarlarıinsanın karanlık tarafınıçarpıcıbir görsellikle, kaba bir dille veya şok taktiklerle seyirciye sunarak daha çok akılda kalmayıtercih ederler. Bu oyun yazarlarıseyirciye fiziksel ve psikolojik şiddeti doğrudan vererek onların sahnede gösterilen acıdan, aşağılanmadan etkilenmesini amaçlarlar. Tiyatroda şiddet aslında Antik Yunan Tiyatrosu’ndan itibaren vardır. Ancak şiddetin sahnede aldığı şekil her dönemde farklıolmuştur. Antik Yunan seyircisi şiddeti sahnede görmek yerine anlatıcının veya bir habercinin sözlerinden çıkarımlar yaparken Antik Roma seyircisi döneminin özelliklerinden de kaynaklanarak şiddeti birebir sahnede görmeyi arzulamıştır. Şiddet aslında insanın doğasında var olan ancak medenileşmeyle birlikte birçok maskenin altına gizlenen bir olgudur. Toplumdan beslenen tiyatro da bu anlayışla Antik Roma’dan sonraki süreçte şiddeti birçok başka araçla sahnede yansıtmayıdenemiştir. Ancak çok fazla uygulamasıolmayan ve kendinden sonra gelenler tarafından da yanlışanlaşılan Yoksul Tiyatro’nun öncüsü Agusto Boal insan denen varlığın çıplak bir şekilde yorumlanmasıgerektiğini söylemesinden sonra in-yer-face tiyatrosu şiddeti çok açık bir şekilde sahnede kullanmaktan ve seyircilerin bundan rahatsız olmasından çekinmemiştir. Zaten in-yer-face tiyatrosunun ortaya çıkmasının nedeni de insanların kimi zaman akla kimi zaman teknolojiye güvenerek sürdürdükleri hayatlarının aslında kocaman bir yalan olduğunu, mutlu gibi görünmenin asla mutlu olmak anlamına gelmediğini, toplumu oluşturan her bireyin bu ikiyüzlülükte payıolduğunu göstermektir. Günümüz İngiliz asıllı İrladalıoyun yazarıMartin McDonagh yirminci yüzyılın önemli oyun yazarıolarak bilinmektedir. Leenane Üçlemesi ile Türkiye’de bilinen oyun yazarıYastık Adam adlıoyununda toplumda tabu olarak kabul edilen aile içi şiddet gibi hassas bir konuya değinerek bunu masalsıbir atmosfer içinde seyirciye/okuyucuya sunmuştur. Toplumda görmezlikten gelinen birçok konunun özellikle çıplak bir şekilde seyirciye sunulduğu In-Yer-Face akımıiçesinde de kabul edilen bu oyun masum varlıklar olarak kabul edilen çocuğun üzerinde şiddetin uygulanmasınımerkeze alır. Oyunun kurbanının çocuk olmasıhissedilen öfke ve nefret duygularının daha yoğun yaşanmasına neden olur. Bu çalışmada McDonagh’ın Yastık Adam adlıoyununda şiddet unsurunun aileden başlayarak toplumda yer edinmesi sorgulanırken aynızamanda bireyin temel hak ve özgürlükleri, devlet terörü, birey-devlet ilişkisi, kimlik oluşturmada ailenin ve devletin rolü, yazarın toplumsal sorumluluğu gibi konular da şiddet kavramıetrafında değerlendirilmiştir. McDonagh bu temanın yanısıra oyunun ana kahramanıKaturian’ın öykülerini de seycirciye/okuyucuya sunarak şiddet kavramınımasalsıbir atmosferde ele almayıtercih etmiştir. Böylece McDonagh, Katurian’ıçelişkide bırakmayıda başarır. Çünkü Katurian bir yanda yazdığıöykülerin sonsuza kadar yaşamasınıisterken bir yandan da kendisinin ve kardeşinin hayatınıkurtarmaya çalışır. McDonagh bu oyunuyla seyirciye çocuk, şiddet, yazarlık, ölümsüzlük gibi konularıtekrar düşünmelerin sağlar.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724810martin mcdonaghin-yer-face tiyatrosu -yastık adam- şiddetmartin mcdonaghin-yer-face theatrepillowmanviolence the type of research: research |
| spellingShingle | Dilek Zerenler In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi martin mcdonagh in-yer-face tiyatrosu -yastık adam- şiddet martin mcdonagh in-yer-face theatre pillowman violence the type of research: research |
| title | In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam |
| title_full | In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam |
| title_fullStr | In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam |
| title_full_unstemmed | In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam |
| title_short | In-Yer-Face Tiyatrosunda Şiddet Üzerine Bir Örnek: Yastık Adam |
| title_sort | in yer face tiyatrosunda siddet uzerine bir ornek yastik adam |
| topic | martin mcdonagh in-yer-face tiyatrosu -yastık adam- şiddet martin mcdonagh in-yer-face theatre pillowman violence the type of research: research |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724810 |
| work_keys_str_mv | AT dilekzerenler inyerfacetiyatrosundasiddetuzerinebirornekyastıkadam |