جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی
از زمان‌های بسیار کهن ایزد مهر مورد پرستش اقوام آریایی بود. صفات منحصربه‌فردی که برای این ایزد برشمرده‌اند؛ مانند، دوستی، نور، فروغ، خورشید، عهد و میثاق، وی را خدایی خاص و محبوب برای پرستش قرار داده است. در تاریخ اسطوره‌های ایرانی نیز نقش‌آفرینی در پیروزی فریدون بر ضحاک در هفتمین‌ماه سال و یا آغاز پ...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
The Institute of Islamic Art Studies
2023-05-01
|
| Series: | هنر اسلامی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://www.sysislamicartjournal.ir/article_149476_60d50b4c26f5fb5bb280968c13412ce6.pdf |
| _version_ | 1797736562320998400 |
|---|---|
| author | محمدرضا باوندپور ناصر جدیدی شکوه السادات اعرابی هاشمی |
| author_facet | محمدرضا باوندپور ناصر جدیدی شکوه السادات اعرابی هاشمی |
| author_sort | محمدرضا باوندپور |
| collection | DOAJ |
| description | از زمان‌های بسیار کهن ایزد مهر مورد پرستش اقوام آریایی بود. صفات منحصربه‌فردی که برای این ایزد برشمرده‌اند؛ مانند، دوستی، نور، فروغ، خورشید، عهد و میثاق، وی را خدایی خاص و محبوب برای پرستش قرار داده است. در تاریخ اسطوره‌های ایرانی نیز نقش‌آفرینی در پیروزی فریدون بر ضحاک در هفتمین‌ماه سال و یا آغاز پادشاهی وی را در ماه مهر می‌توان پیدا کرد. مهر خدایی آرام‌بخش، نیکخواه و پشتیبان اعمال و مناسبات شرافتمندانه بوده و برخلاف خدای ورونه که دهشتناک و خشن معرفی شده است، دشمن خشونت و تندی است. مهر ایرانی نیز همان مفاهیم لطف و مهربانی مهر هندی را دربردارد. نام او همواره با مظاهر آسمانی چون خورشید و ستارگان و ماه پیوند خورده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که ایزد مهر در میان قوم آریایی‌های باستان به‌عنوان خدای بزرگ عهد و پیمان و فروغ روشنایی خورشید از منزلت و مقام سترگی برخوردار بود؛ به‌طوری‌که جایگاه والای این ایزد پس از مهاجرت آنان به هند و ایران در کنار سایر خدایان حفظ گردید. در منابع ودایی ایزد مهر دارای صفات و کارکردهای منحصربه‌فردی است که این ویژگی‌های در مراتب و اشکال دیگری در منابع زرتشتی نمود یافته است و جایگاه ویژه‌ای را برای وی در سلسله‌های هخامنشی تا ساسانیان ترسیم کرده است. نماد مهر در هنر اسلامی به‌خصوص در نگارگری اسلامی نیز تداوم یافته است.اهداف پژوهش:بررسی نقش ایزد مهر در ایران باستان.بررسی جایگاه ایزد مهر نگاره‌های دورۀ اسلامی.سؤالات پژوهش:جایگاه ایزدمهر در سلسله‌های هخامنشی تا ساسانیان چگونه بوده است؟انعکاس جایگاه ایزدمهر بر نگاره‌های اسلامی چگونه است؟ |
| first_indexed | 2024-03-12T13:14:44Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-9d1e291358f94f8a9b39d1e65f17d069 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1735-708X 2676-7759 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-12T13:14:44Z |
| publishDate | 2023-05-01 |
| publisher | The Institute of Islamic Art Studies |
| record_format | Article |
| series | هنر اسلامی |
| spelling | doaj.art-9d1e291358f94f8a9b39d1e65f17d0692023-08-27T08:41:12ZfasThe Institute of Islamic Art Studiesهنر اسلامی1735-708X2676-77592023-05-01204913815210.22034/ias.2022.331150.1880149476جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامیمحمدرضا باوندپور0ناصر جدیدی1شکوه السادات اعرابی هاشمی2گروه تاریخ، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایرانگروه تاریخ، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.گروه تاریخ، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.از زمان‌های بسیار کهن ایزد مهر مورد پرستش اقوام آریایی بود. صفات منحصربه‌فردی که برای این ایزد برشمرده‌اند؛ مانند، دوستی، نور، فروغ، خورشید، عهد و میثاق، وی را خدایی خاص و محبوب برای پرستش قرار داده است. در تاریخ اسطوره‌های ایرانی نیز نقش‌آفرینی در پیروزی فریدون بر ضحاک در هفتمین‌ماه سال و یا آغاز پادشاهی وی را در ماه مهر می‌توان پیدا کرد. مهر خدایی آرام‌بخش، نیکخواه و پشتیبان اعمال و مناسبات شرافتمندانه بوده و برخلاف خدای ورونه که دهشتناک و خشن معرفی شده است، دشمن خشونت و تندی است. مهر ایرانی نیز همان مفاهیم لطف و مهربانی مهر هندی را دربردارد. نام او همواره با مظاهر آسمانی چون خورشید و ستارگان و ماه پیوند خورده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای به رشتۀ تحریر درآمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که ایزد مهر در میان قوم آریایی‌های باستان به‌عنوان خدای بزرگ عهد و پیمان و فروغ روشنایی خورشید از منزلت و مقام سترگی برخوردار بود؛ به‌طوری‌که جایگاه والای این ایزد پس از مهاجرت آنان به هند و ایران در کنار سایر خدایان حفظ گردید. در منابع ودایی ایزد مهر دارای صفات و کارکردهای منحصربه‌فردی است که این ویژگی‌های در مراتب و اشکال دیگری در منابع زرتشتی نمود یافته است و جایگاه ویژه‌ای را برای وی در سلسله‌های هخامنشی تا ساسانیان ترسیم کرده است. نماد مهر در هنر اسلامی به‌خصوص در نگارگری اسلامی نیز تداوم یافته است.اهداف پژوهش:بررسی نقش ایزد مهر در ایران باستان.بررسی جایگاه ایزد مهر نگاره‌های دورۀ اسلامی.سؤالات پژوهش:جایگاه ایزدمهر در سلسله‌های هخامنشی تا ساسانیان چگونه بوده است؟انعکاس جایگاه ایزدمهر بر نگاره‌های اسلامی چگونه است؟https://www.sysislamicartjournal.ir/article_149476_60d50b4c26f5fb5bb280968c13412ce6.pdfایزدمهراوستاآیین مهرنگاره‌های اسلامیوداها |
| spellingShingle | محمدرضا باوندپور ناصر جدیدی شکوه السادات اعرابی هاشمی جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی هنر اسلامی ایزدمهر اوستا آیین مهر نگاره‌های اسلامی وداها |
| title | جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی |
| title_full | جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی |
| title_fullStr | جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی |
| title_full_unstemmed | جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی |
| title_short | جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی |
| title_sort | جایگاه ایزد مهر در متون آیینی کهن و سلسله های باستانی ایران و انعکاس آن بر نگاره های اسلامی |
| topic | ایزدمهر اوستا آیین مهر نگاره‌های اسلامی وداها |
| url | https://www.sysislamicartjournal.ir/article_149476_60d50b4c26f5fb5bb280968c13412ce6.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mḥmdrḍạbạwndpwr jạygạhạyzdmhrdrmtwnậyynyḵhnwslslhhạybạstạnyạyrạnwạnʿḵạsậnbrngạrhhạyạslạmy AT nạṣrjdydy jạygạhạyzdmhrdrmtwnậyynyḵhnwslslhhạybạstạnyạyrạnwạnʿḵạsậnbrngạrhhạyạslạmy AT sẖḵwhạlsạdạtạʿrạbyhạsẖmy jạygạhạyzdmhrdrmtwnậyynyḵhnwslslhhạybạstạnyạyrạnwạnʿḵạsậnbrngạrhhạyạslạmy |