بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد
دما از مهم‌ترین فرا سنج‌های جوی است که ارزیابی تغییرات آن در مناطق مختلف، میتواند در آشکارسازی رخدادهای فرین اقلیمی و مدیریت ریسک بسیار مؤثر باشد. بنابراین هدف از این مقاله بررسی و تعیین بی‌هنجاری‌های دما در دوره گرم سال (اپریل-سپتامبر) در دو دوره 30 ساله 1980-1951، 2010-1981 و دو دوره ده‌ساله 196...
| Main Authors: | , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2018-09-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_32740_31d5ef45bd7677ff1d1f502fb54009ae.pdf |
| _version_ | 1826860330298376192 |
|---|---|
| author | حسین علی روحبخش سیگارودی مصطفی کرمپور هوشنگ قا‍ئمی محمد مرادی مجید آزادی |
| author_facet | حسین علی روحبخش سیگارودی مصطفی کرمپور هوشنگ قا‍ئمی محمد مرادی مجید آزادی |
| author_sort | حسین علی روحبخش سیگارودی |
| collection | DOAJ |
| description | دما از مهم‌ترین فرا سنج‌های جوی است که ارزیابی تغییرات آن در مناطق مختلف، میتواند در آشکارسازی رخدادهای فرین اقلیمی و مدیریت ریسک بسیار مؤثر باشد. بنابراین هدف از این مقاله بررسی و تعیین بی‌هنجاری‌های دما در دوره گرم سال (اپریل-سپتامبر) در دو دوره 30 ساله 1980-1951، 2010-1981 و دو دوره ده‌ساله 1960-1951،2010-2001 و دوره 60 ساله 2010-1951 است. داده‌های روزانه 26 ایستگاه همدیدی با پایه آماری مشترک (2010-1951) از سازمان هواشناسی تهیه و پس از بررسی کیفی، آماره‌های موردنیاز برای بهار و تابستان در بازه‌های زمانی فوق تهیه شد. با استفاده از نرم‌افزار GIS نقشه‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه، الگوی ضریب تغییرات و برآورد احتمال 20% حد بالا و پایین آن‌ها تهیه و تفسیر شد. تأثیرگذاری الگوی فضایی_زمانی میانگین دمای بیشینه 30 ساله و 10 ساله دوم بر الگوی متناظر آن در بازه 60 ساله بیشتر بوده است؛ بنابراین در فرا سنج موردنظر و ضریب تغییرات مربوط به آن در دوره 30 ساله و 10 ساله دوم، نسبت به دوره‌های 30 ساله و 10 ساله اول، تغییر نسبی ایجادشده است. میانگین دمای بیشینه و کمینه اغلب ایستگاه‌ها در بازه (2010-1981) و (2010-2001) افزایش داشته است. نیمه غربی بیشترین کاهش میانگین دمای کمینه و بیشینه را تجربه کرده است که با نتایج تفاضل میانگین دمای کمینه و بیشینه دوره (1960-1951 و 2010-2001) تطابق دارد. افزایش میانگین دمای کمینه در شهرهای بزرگ و پرجمعیت سریع‌تر است که سبب کاهش دامنه تغییرات شبانه‌روزی دما می‌شود. احتمال 20% بالا (پایین) میانگین دمای بیشینه (کمینه)، نشانه تواتر و گسترش دوره گرم و سرد بیشتر در بازه (2010-1981) است. آزمون من-کندال نشان می‌دهد که میانگین دمای کمینه 21 ایستگاه در بهار و 22 ایستگاه در تابستان دارای روند معنی‌دار بوده است. به‌غیراز انزلی در تابستان، بقیه در هر دو فصل بهار و تابستان، روند افزایشی داشتند که میتواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق گسترش فصل رشد آفات و عوامل بیماری‌زا، وقوع خشک‌سالی‌های بهار و تابستان و فرسایش خاک حیات انسان و سایر جانداران را تهدید کند. |
| first_indexed | 2024-03-11T19:39:47Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-9e9fbaa1f3b24c73bc5b9ef923fb1f15 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| last_indexed | 2025-02-16T19:47:40Z |
| publishDate | 2018-09-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj.art-9e9fbaa1f3b24c73bc5b9ef923fb1f152025-01-22T12:09:38ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762018-09-017316118710.22067/geo.v0i0.7354932740بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سردحسین علی روحبخش سیگارودی0مصطفی کرمپور1هوشنگ قا‍ئمی2محمد مرادی3مجید آزادی4دانشگاه لرستاندانشگاه لرستانپژوهشکده هواشناسی و علوم جوپژوهشکده هواشناسی و علوم جوپژوهشکده هواشناسی و علوم جودما از مهم‌ترین فرا سنج‌های جوی است که ارزیابی تغییرات آن در مناطق مختلف، میتواند در آشکارسازی رخدادهای فرین اقلیمی و مدیریت ریسک بسیار مؤثر باشد. بنابراین هدف از این مقاله بررسی و تعیین بی‌هنجاری‌های دما در دوره گرم سال (اپریل-سپتامبر) در دو دوره 30 ساله 1980-1951، 2010-1981 و دو دوره ده‌ساله 1960-1951،2010-2001 و دوره 60 ساله 2010-1951 است. داده‌های روزانه 26 ایستگاه همدیدی با پایه آماری مشترک (2010-1951) از سازمان هواشناسی تهیه و پس از بررسی کیفی، آماره‌های موردنیاز برای بهار و تابستان در بازه‌های زمانی فوق تهیه شد. با استفاده از نرم‌افزار GIS نقشه‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه، الگوی ضریب تغییرات و برآورد احتمال 20% حد بالا و پایین آن‌ها تهیه و تفسیر شد. تأثیرگذاری الگوی فضایی_زمانی میانگین دمای بیشینه 30 ساله و 10 ساله دوم بر الگوی متناظر آن در بازه 60 ساله بیشتر بوده است؛ بنابراین در فرا سنج موردنظر و ضریب تغییرات مربوط به آن در دوره 30 ساله و 10 ساله دوم، نسبت به دوره‌های 30 ساله و 10 ساله اول، تغییر نسبی ایجادشده است. میانگین دمای بیشینه و کمینه اغلب ایستگاه‌ها در بازه (2010-1981) و (2010-2001) افزایش داشته است. نیمه غربی بیشترین کاهش میانگین دمای کمینه و بیشینه را تجربه کرده است که با نتایج تفاضل میانگین دمای کمینه و بیشینه دوره (1960-1951 و 2010-2001) تطابق دارد. افزایش میانگین دمای کمینه در شهرهای بزرگ و پرجمعیت سریع‌تر است که سبب کاهش دامنه تغییرات شبانه‌روزی دما می‌شود. احتمال 20% بالا (پایین) میانگین دمای بیشینه (کمینه)، نشانه تواتر و گسترش دوره گرم و سرد بیشتر در بازه (2010-1981) است. آزمون من-کندال نشان می‌دهد که میانگین دمای کمینه 21 ایستگاه در بهار و 22 ایستگاه در تابستان دارای روند معنی‌دار بوده است. به‌غیراز انزلی در تابستان، بقیه در هر دو فصل بهار و تابستان، روند افزایشی داشتند که میتواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق گسترش فصل رشد آفات و عوامل بیماری‌زا، وقوع خشک‌سالی‌های بهار و تابستان و فرسایش خاک حیات انسان و سایر جانداران را تهدید کند.https://geoeh.um.ac.ir/article_32740_31d5ef45bd7677ff1d1f502fb54009ae.pdfالگوهای فضایی-زمانیدوره گرمدوره خنکمدیریت ریسکاختلاف شبانه روزی دما |
| spellingShingle | حسین علی روحبخش سیگارودی مصطفی کرمپور هوشنگ قا‍ئمی محمد مرادی مجید آزادی بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد جغرافیا و مخاطرات محیطی الگوهای فضایی-زمانی دوره گرم دوره خنک مدیریت ریسک اختلاف شبانه روزی دما |
| title | بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد |
| title_full | بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد |
| title_fullStr | بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد |
| title_full_unstemmed | بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد |
| title_short | بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد |
| title_sort | بررسی بی‌هنجاری‌های میانگین دمای کمینه و بیشینه ایران در دوره گرم سال به‌منظور شناسایی دوره گرم و سرد |
| topic | الگوهای فضایی-زمانی دوره گرم دوره خنک مدیریت ریسک اختلاف شبانه روزی دما |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_32740_31d5ef45bd7677ff1d1f502fb54009ae.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ḥsynʿlyrwḥbkẖsẖsygạrwdy brrsybyhnjạryhạymyạngyndmạyḵmynhwbysẖynhạyrạndrdwrhgrmsạlbhmnẓwrsẖnạsạyydwrhgrmwsrd AT mṣṭfyḵrmpwr brrsybyhnjạryhạymyạngyndmạyḵmynhwbysẖynhạyrạndrdwrhgrmsạlbhmnẓwrsẖnạsạyydwrhgrmwsrd AT hwsẖngqạỷmy brrsybyhnjạryhạymyạngyndmạyḵmynhwbysẖynhạyrạndrdwrhgrmsạlbhmnẓwrsẖnạsạyydwrhgrmwsrd AT mḥmdmrạdy brrsybyhnjạryhạymyạngyndmạyḵmynhwbysẖynhạyrạndrdwrhgrmsạlbhmnẓwrsẖnạsạyydwrhgrmwsrd AT mjydậzạdy brrsybyhnjạryhạymyạngyndmạyḵmynhwbysẖynhạyrạndrdwrhgrmsạlbhmnẓwrsẖnạsạyydwrhgrmwsrd |