Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd
In deze literatuurstudie is onderzocht hoe veranderlijk persoonlijkheidskenmerken en persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop zijn alsmede welke gevolgen dit heeft voor persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen. Vijf longitudinale studies, gebaseerd op het vijf factorenmodel van Costa &...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | nld |
| Published: |
Radboud University Press
2023-07-01
|
| Series: | Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://tvgg.nl/article/view/16205 |
| _version_ | 1797346749987160064 |
|---|---|
| author | J.H.A. Tummers J.L.L. Derksen S.P.J. van Alphen |
| author_facet | J.H.A. Tummers J.L.L. Derksen S.P.J. van Alphen |
| author_sort | J.H.A. Tummers |
| collection | DOAJ |
| description |
In deze literatuurstudie is onderzocht hoe veranderlijk
persoonlijkheidskenmerken en persoonlijkheidsstoornissen
gedurende de levensloop
zijn alsmede welke gevolgen dit
heeft voor persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen.
Vijf longitudinale studies, gebaseerd op
het vijf factorenmodel van Costa & McCrae,
ondersteunen de veronderstelling dat persoonlijkheidskenmerken
gedurende de gehele
levensloop aan verandering onderhevig zijn.
Neuroticisme, extraversie en openheid nemen
met het stijgen van de leeftijd af. Altruïsme en
consciëntieusheid daarentegen nemen met
het ouder worden toe. Eén longitudinale en
drie cross-sectionele studies naar persoonlijkheidspathologie
wijzen op leeftijdspecifieke
veranderingen in de uitingswijze van (mal)-
adaptieve persoonlijkheidseigenschappen.
Bovendien toont een grootschalig cross-sectioneel
onderzoek dat ongeveer éénderde van
de DSM-As-II criteria voor persoonlijkheidsstoornissen
onvoldoende van toepassing zijn
op ouderen. Derhalve compliceren de temporele
instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken
en de beperkte validiteit van de As-II criteria
persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen.
Oplossingen zouden gezocht kunnen worden
in grootschalige normeringstudies van persoonlijkheidsvragenlijsten
bij ouderen in de GGZ en V&V-sector. Ook ingrijpende veranderingen
binnen de DSM, zoals een leeftijdsspecifieke, alsmede multidimensionale benadering
van persoonlijkheidsstoornissen verdienen
aanbeveling.
|
| first_indexed | 2024-03-08T11:37:31Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-9f8d411ce4444b4abde6ea20af220aea |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 0167-9228 1875-6832 |
| language | nld |
| last_indexed | 2024-03-08T11:37:31Z |
| publishDate | 2023-07-01 |
| publisher | Radboud University Press |
| record_format | Article |
| series | Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie |
| spelling | doaj.art-9f8d411ce4444b4abde6ea20af220aea2024-01-25T11:37:24ZnldRadboud University PressTijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie0167-92281875-68322023-07-01210.1007/BF03096187Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijdJ.H.A. Tummers0J.L.L. Derksen1S.P.J. van Alphen2Mondriaan Divisie OuderenVrije Universiteit Brussel/Radboud UniversiteitMondriaan Divisie Ouderen In deze literatuurstudie is onderzocht hoe veranderlijk persoonlijkheidskenmerken en persoonlijkheidsstoornissen gedurende de levensloop zijn alsmede welke gevolgen dit heeft voor persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen. Vijf longitudinale studies, gebaseerd op het vijf factorenmodel van Costa & McCrae, ondersteunen de veronderstelling dat persoonlijkheidskenmerken gedurende de gehele levensloop aan verandering onderhevig zijn. Neuroticisme, extraversie en openheid nemen met het stijgen van de leeftijd af. Altruïsme en consciëntieusheid daarentegen nemen met het ouder worden toe. Eén longitudinale en drie cross-sectionele studies naar persoonlijkheidspathologie wijzen op leeftijdspecifieke veranderingen in de uitingswijze van (mal)- adaptieve persoonlijkheidseigenschappen. Bovendien toont een grootschalig cross-sectioneel onderzoek dat ongeveer éénderde van de DSM-As-II criteria voor persoonlijkheidsstoornissen onvoldoende van toepassing zijn op ouderen. Derhalve compliceren de temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken en de beperkte validiteit van de As-II criteria persoonlijkheidsonderzoek bij ouderen. Oplossingen zouden gezocht kunnen worden in grootschalige normeringstudies van persoonlijkheidsvragenlijsten bij ouderen in de GGZ en V&V-sector. Ook ingrijpende veranderingen binnen de DSM, zoals een leeftijdsspecifieke, alsmede multidimensionale benadering van persoonlijkheidsstoornissen verdienen aanbeveling. https://tvgg.nl/article/view/16205persoonlijkheidpersoonlijkheidsstoornissenpersoonlijkheidsontwikkelingpersoonlijkheidsdiagnostiek |
| spellingShingle | J.H.A. Tummers J.L.L. Derksen S.P.J. van Alphen Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie persoonlijkheid persoonlijkheidsstoornissen persoonlijkheidsontwikkeling persoonlijkheidsdiagnostiek |
| title | Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd |
| title_full | Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd |
| title_fullStr | Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd |
| title_full_unstemmed | Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd |
| title_short | Temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd |
| title_sort | temporele instabiliteit van persoonlijkheidskenmerken op oudere leeftijd |
| topic | persoonlijkheid persoonlijkheidsstoornissen persoonlijkheidsontwikkeling persoonlijkheidsdiagnostiek |
| url | https://tvgg.nl/article/view/16205 |
| work_keys_str_mv | AT jhatummers temporeleinstabiliteitvanpersoonlijkheidskenmerkenopoudereleeftijd AT jllderksen temporeleinstabiliteitvanpersoonlijkheidskenmerkenopoudereleeftijd AT spjvanalphen temporeleinstabiliteitvanpersoonlijkheidskenmerkenopoudereleeftijd |