Ebu Hayyan’a Göre Cümlenin İrabı ve Gramer Kurallarının Anlama Etkisi Bakara Suresi Tefsiri Örneği
Kuran-ı Kerim’in tilavetinde pek çok okuma ve telaffuz hatası yapılmaktadır. Arapça gramerin çıkış noktası da bu hatalara dayanmaktadır. Çünkü Arapça bir irap dilidir, kelime sonundaki harekeler anlamı belirleyici niteliğe sahiptir. Bundan dolayı eski gramerciler kelimelerin irabını önemsediler. Öze...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Turkish |
| Published: |
Cumhuriyet Üniversitesi
2013-12-01
|
| Series: | Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://dergipark.gov.tr/cuifd/issue/4282/254720?publisher=cumhurilhyt |
| Summary: | Kuran-ı Kerim’in tilavetinde pek çok okuma ve telaffuz hatası yapılmaktadır.
Arapça gramerin çıkış noktası da bu hatalara dayanmaktadır.
Çünkü Arapça bir irap dilidir, kelime sonundaki harekeler
anlamı belirleyici niteliğe sahiptir. Bundan dolayı eski gramerciler
kelimelerin irabını önemsediler. Özellikle yeni kelimelerin türetilmesi
konusunda zihinsel süreçleri ve anlamın oluşum aşamaları-
nı dikkate aldılar. Arapça gramerindeki kurallar belirlenirken doğru
konuşmalardan esinlendiler. Bu dayanak, Arapçada Amil Nazariyesi
diye adlandırıldı. Bu nazariyeye dayananlar, mananın kaynağını
göz önünde bulundurdular ve cümlelerin yapısını önemsediler.
Buna yönelik ilk bilgiler Sübeyh’in (Ölümü 180 H.) “El-Kitab” adlı
eserinde yer almaktadır. En eski yorumlar ve cümlenin düzenlemeleri
ise, Ferra (Ölümü 207 H.) tarafından yapılmıştır. Bu gelişim
asırlar boyunca devam etti ve nihayetinde Hicri 8. Yüzyılda olgunlaştı.
Yine bu devirde cümleye özgü yeni yayınlar ortaya çıktı. Örneğin
Muradi’nin (Ölümü 749) “Risaletün Fi Cümeli’l-İrab”, İbn-i
Hişam’ın (Ölümü 761 H.) Muğni’l-Lebid ve Şehabeddin el-Asbahi
el-Gunnebi’nin (Ölümü 776 H.) “Kitab-ı’l-Hulal Fi’l-Kelēmi ela’lCumel”
gibi.
Bu araştırmada cümle irabı konusunda kendisine daha önce baş-
vurulan, ana kaynak niteliğindeki kitaplarda yer alan cümle irabı
uygulamalarını esas almaktadır. Bu yüzden Ebu Hayyan enNahvi’nin
(Ölümü 745 H.) Tefsire’l-Bahri’l Muhit adlı eserindeki örnekler
ve açıklamalar doğru kabul edilmiş ve onlara uygun açıklamalarda
bulunulmuştur. Ayrıca sunulan örneklerde cümlelerin irabı
ve anlama etkisi üzerinde durulmuş ve açıklanması gerekli görülen
tüm noktalara ek örneklemeler yapılmasına özen gösterilmiştir.
Bu çalışma, cümlenin irabtaki yerine ve irabın anlam üzerindeki
etkisine vurgu yapmasının yanında Ebu Hayyan’nın cümlenin irabına yönelik görüşlerini, Ferra’nın cümle üzerinde gerçekleştirdiği
ilk istilahları vb. göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca anlamın
cümlenin irabına göre şekillendiğini, yüzyıllardır gramercilerin irab
konusuna ilgi gösterdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca ayeti kerimelerin
doğru anlaşılmasının doğru irab ve kıraat gerektirdiği sonucuna
varmıştır. Bu gerçekleştirmek için de Amil Nazariyesine dayanmalı
ve semantik açıdan yaklaşarak anlamın yönünün tespit
edilmesi gereklidir. |
|---|---|
| ISSN: | 1301-1197 1304-9399 |