ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI
رودخانه آجیچای از مهم‌ترین رودخانه‌های جاری در استان آذربایجان شرقی و یکی از بزرگترین رودهای ورودی به دریاچه ارومیه میباشد که از دشت تبریز عبور مینماید. بهدلیل تمرکز صنایع مختلف، کشاورزی و مناطق شهری در این دشت، این رودخانه مهم مستعد آلودگی و تخریب کیفی میباشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی آلو...
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2021-01-01
|
| Series: | مجله آب و خاک |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jsw.um.ac.ir/article_39227_09c1e53f0646bbbcef99b20c8bdeac74.pdf |
| _version_ | 1818739496253915136 |
|---|---|
| author | زینب پاشازاده لاله هادی جعفری عبدالرضا واعظی هیر |
| author_facet | زینب پاشازاده لاله هادی جعفری عبدالرضا واعظی هیر |
| author_sort | زینب پاشازاده لاله |
| collection | DOAJ |
| description | رودخانه آجیچای از مهم‌ترین رودخانه‌های جاری در استان آذربایجان شرقی و یکی از بزرگترین رودهای ورودی به دریاچه ارومیه میباشد که از دشت تبریز عبور مینماید. بهدلیل تمرکز صنایع مختلف، کشاورزی و مناطق شهری در این دشت، این رودخانه مهم مستعد آلودگی و تخریب کیفی میباشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی آلودگی این رودخانه براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخص بنیاد ملی بهداشت آمریکا در دو فرم ضربی (NSFWQIm) و افزایشی (NSFWQIa) و شاخص کیفی منابع آب سطحی ایران (IRWQISC)، تعداد 16 ایستگاه نمونهبرداری در طول مسیر رودخانه تعیین و طی دو فصل تر (اردیبهشتماه 95) و خشک (شهریورماه 95) اقدام به نمونهبرداری گردید. پارامترهای هدایت الکتریکی، دما، اکسیژن محلول و pH در صحرا و کل جامدات محلول، کدورت، یونهای اصلی، نیترات، فسفات، اکسیژنخواهی زیستی، اکسیژنخواهی شیمیایی و آلایندههای زیستی (کلیفرم مدفوعی) در آزمایشگاه اندازهگیری شد. مطابق نتایج، افزایش مقادیر شاخصهای کیفی در مسیر جریان رودخانه ضمن عبور از مناطق شهری، کشاورزی و صنعتی مشاهده شده که بیانگر آلودگی و تخریب کیفی آب رودخانه بهسمت پاییندست میباشد. میانگین مقادیر فرمهای افزایشی و ضربی شاخص بنیاد ملی بهداشت آمریکا در فصل تر به ترتیب برابر 8/39 و 8/25 و در فصل خشک برابر 5/29 و 8/16 و متوسط شاخص کیفیت منابع آب سطحی ایران برابر 5/14 در فصل تر و 8/14 در فصل خشک محاسبه شده که نشاندهنده کیفیت پایینتر رودخانه در فصل خشک نسبت به فصل تر ناشی از تغییرات در رژیم جریان و آبدهی آن میباشد. ارزیابی کیفی رودخانه آجیچای با استفاده از شاخصهای مورد بررسی نشاندهنده وضعیت بد تا خیلی بد رودخانه در اکثر ایستگاهها بهخصوص قسمتهای میانی دشت تبریز میباشد. این موضوع بیانگر تخریب کیفی رودخانه آجیچای در اثر ورود آلودگی از منابع آلاینده بهویژه فاضلاب شهری و پساب صنعتی بوده و لزوم مدیریت و بهبود کیفی این رودخانه مهم از طریق شناسایی، پایش و کنترل مستمر منابع آلاینده، جلوگیری از تخلیه فاضلاب خام به رودخانه، الزام به تصفیه فاضلابهای صنعتی قبل از تخلیه به رودخانه و نظارت بر عملکرد تصفیهخانههای موجود (نظیر تصفیهخانه شهرک صنعتی چرمشهر) را مشخص مینماید. |
| first_indexed | 2024-12-18T01:25:45Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-a6f7704bb44d4f45b83519b46714f2e2 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2008-4757 2423-396X |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-12-18T01:25:45Z |
| publishDate | 2021-01-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | مجله آب و خاک |
| spelling | doaj.art-a6f7704bb44d4f45b83519b46714f2e22022-12-21T21:25:44ZfasFerdowsi University of Mashhadمجله آب و خاک2008-47572423-396X2021-01-013461203121810.22067/jsw.v34i6.8073239227ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQIزینب پاشازاده لاله0هادی جعفری1عبدالرضا واعظی هیر2دانشجوی کارشناسی ارشد زمین‌شناسی زیست محیطی ، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهروددانشیار هیدروژئولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهروددانشیار هیدروژئولوژی گروه علوم زمین، دانشگاه تبریزرودخانه آجیچای از مهم‌ترین رودخانه‌های جاری در استان آذربایجان شرقی و یکی از بزرگترین رودهای ورودی به دریاچه ارومیه میباشد که از دشت تبریز عبور مینماید. بهدلیل تمرکز صنایع مختلف، کشاورزی و مناطق شهری در این دشت، این رودخانه مهم مستعد آلودگی و تخریب کیفی میباشد. در این تحقیق به منظور ارزیابی آلودگی این رودخانه براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخص بنیاد ملی بهداشت آمریکا در دو فرم ضربی (NSFWQIm) و افزایشی (NSFWQIa) و شاخص کیفی منابع آب سطحی ایران (IRWQISC)، تعداد 16 ایستگاه نمونهبرداری در طول مسیر رودخانه تعیین و طی دو فصل تر (اردیبهشتماه 95) و خشک (شهریورماه 95) اقدام به نمونهبرداری گردید. پارامترهای هدایت الکتریکی، دما، اکسیژن محلول و pH در صحرا و کل جامدات محلول، کدورت، یونهای اصلی، نیترات، فسفات، اکسیژنخواهی زیستی، اکسیژنخواهی شیمیایی و آلایندههای زیستی (کلیفرم مدفوعی) در آزمایشگاه اندازهگیری شد. مطابق نتایج، افزایش مقادیر شاخصهای کیفی در مسیر جریان رودخانه ضمن عبور از مناطق شهری، کشاورزی و صنعتی مشاهده شده که بیانگر آلودگی و تخریب کیفی آب رودخانه بهسمت پاییندست میباشد. میانگین مقادیر فرمهای افزایشی و ضربی شاخص بنیاد ملی بهداشت آمریکا در فصل تر به ترتیب برابر 8/39 و 8/25 و در فصل خشک برابر 5/29 و 8/16 و متوسط شاخص کیفیت منابع آب سطحی ایران برابر 5/14 در فصل تر و 8/14 در فصل خشک محاسبه شده که نشاندهنده کیفیت پایینتر رودخانه در فصل خشک نسبت به فصل تر ناشی از تغییرات در رژیم جریان و آبدهی آن میباشد. ارزیابی کیفی رودخانه آجیچای با استفاده از شاخصهای مورد بررسی نشاندهنده وضعیت بد تا خیلی بد رودخانه در اکثر ایستگاهها بهخصوص قسمتهای میانی دشت تبریز میباشد. این موضوع بیانگر تخریب کیفی رودخانه آجیچای در اثر ورود آلودگی از منابع آلاینده بهویژه فاضلاب شهری و پساب صنعتی بوده و لزوم مدیریت و بهبود کیفی این رودخانه مهم از طریق شناسایی، پایش و کنترل مستمر منابع آلاینده، جلوگیری از تخلیه فاضلاب خام به رودخانه، الزام به تصفیه فاضلابهای صنعتی قبل از تخلیه به رودخانه و نظارت بر عملکرد تصفیهخانههای موجود (نظیر تصفیهخانه شهرک صنعتی چرمشهر) را مشخص مینماید.https://jsw.um.ac.ir/article_39227_09c1e53f0646bbbcef99b20c8bdeac74.pdfآذربایجان شرقیتخریب کیفیفاضلابکلی فرمطبقه بندی کیفینیترات |
| spellingShingle | زینب پاشازاده لاله هادی جعفری عبدالرضا واعظی هیر ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI مجله آب و خاک آذربایجان شرقی تخریب کیفی فاضلاب کلی فرم طبقه بندی کیفی نیترات |
| title | ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI |
| title_full | ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI |
| title_fullStr | ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI |
| title_full_unstemmed | ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI |
| title_short | ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی NSFWQI و IRWQI |
| title_sort | ارزیابی آلودگی رودخانه آجیچای در محدوده دشت تبریز براساس تغییرات مکانی و زمانی شاخصهای کیفی nsfwqi و irwqi |
| topic | آذربایجان شرقی تخریب کیفی فاضلاب کلی فرم طبقه بندی کیفی نیترات |
| url | https://jsw.um.ac.ir/article_39227_09c1e53f0646bbbcef99b20c8bdeac74.pdf |
| work_keys_str_mv | AT zynbpạsẖạzạdhlạlh ạrzyạbyậlwdgyrwdkẖạnhậjycẖạydrmḥdwdhdsẖttbryzbrạsạstgẖyyrạtmḵạnywzmạnysẖạkẖṣhạyḵyfynsfwqiwirwqi AT hạdyjʿfry ạrzyạbyậlwdgyrwdkẖạnhậjycẖạydrmḥdwdhdsẖttbryzbrạsạstgẖyyrạtmḵạnywzmạnysẖạkẖṣhạyḵyfynsfwqiwirwqi AT ʿbdạlrḍạwạʿẓyhyr ạrzyạbyậlwdgyrwdkẖạnhậjycẖạydrmḥdwdhdsẖttbryzbrạsạstgẖyyrạtmḵạnywzmạnysẖạkẖṣhạyḵyfynsfwqiwirwqi |