قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر
براساس اسناد تاریخی و جغرافیای تاریخی، در دوره قاجار و در پهنه جغرافیای نیاسر مجتمع‌های زیستی به وجود آمدند که علاوه بر تأثیر بسزا در معیشت و زیست‌بوم در مقیاس خود پدیدآورنده فرهنگ اجتماعی و اقتصادی ویژه‌ای در منطقه بودند. این مزارع به دلیل دارابودن جمعیت ثابت و همچنین استقرار عناصرکالبدی در کنار کش...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Iranian Scientific Association of Architecture & Urbanism
2021-05-01
|
| Series: | معماری و شهرسازی ایران |
| Subjects: | |
| Online Access: | http://www.isau.ir/article_120955_ccf6f76f584ecd943e6dcafdd8d9a00d.pdf |
| _version_ | 1797903886735900672 |
|---|---|
| author | حسین راعی |
| author_facet | حسین راعی |
| author_sort | حسین راعی |
| collection | DOAJ |
| description | براساس اسناد تاریخی و جغرافیای تاریخی، در دوره قاجار و در پهنه جغرافیای نیاسر مجتمع‌های زیستی به وجود آمدند که علاوه بر تأثیر بسزا در معیشت و زیست‌بوم در مقیاس خود پدیدآورنده فرهنگ اجتماعی و اقتصادی ویژه‌ای در منطقه بودند. این مزارع به دلیل دارابودن جمعیت ثابت و همچنین استقرار عناصرکالبدی در کنار کشتخوان‌ها «مسکون» نام گرفتند و تا پایان دوره پهلوی اول به حیات و بقاء ادامه دادند. هم اکنون به دلایل متعدد بسیاری از آن‌ها در معرض نابودی قرارگرفته و یا کاربری آن‌ها تغییر کرده است. هدف از این پژوهش؛ فهم مزارع مسکون تاریخی نیاسر از طریق بیان ویژگی‌های آن‌ها است و سعی شده است با رهیافت تفسیری و راهبرد تفسیری تاریخی به خوانش اسناد مکتوب و پیمایش آثار مادی پرداخته شود. براین اساس بسیاری از مزارع نیاسر از طریق مطالعات میدانی، مصاحبه و سندپژوهی مورد شناسایی قرارگرفته‌اند. در این فرآیند تعدادی از مزارع مسکون نیاسر دوباره پیدا و با اسناد تاریخی موجود تطبیق داده شدند. آن‌ها با دو صورت مشخص؛ قلاع کشتخوانی و مجموعه‌های کشتخوانی دیده شده و قابلیت‌ها و نظام‌های سه‌گانه آن‌ها شناسایی شد. شناسایی صورت‌ها و قالب‌های مزارع و معرفی بخشی از قابلیت‌های پنهان و نظام‌های مستقر در مزارع مسکون نیاسر در دو قالب کارکردی و کالبدی از نتایج قابل اشاره در این مقاله به حساب می‌آید. ایجاد سرزندگی و تبدیل مزارع به «محوطه‌های زندگی» به جای محوطه‌های تاریخی مطلق، قدمی استوار در نیل به پایداری آن‌ها است. بنابراین پیشنهاد می‌شود در آغاز کلیه عناصر یک مزرعه در قالب یک کُل منسجم با عنوان « مزرعه تاریخی» در فهرست آثار ملی ثبت شوند تا از این طریق بتوان ضمن آگاهی‌رسانی و حمایت حقوقی و قانونی از آن‌ها به حفاظت از قابلیت‌های پنهان اشاره شده و پایداری مزارع تاریخی در ایران کمک کرد. |
| first_indexed | 2024-04-10T09:39:58Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-ab99a86e90804800818599e530f9fe42 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2228-589X 2645-7148 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-04-10T09:39:58Z |
| publishDate | 2021-05-01 |
| publisher | Iranian Scientific Association of Architecture & Urbanism |
| record_format | Article |
| series | معماری و شهرسازی ایران |
| spelling | doaj.art-ab99a86e90804800818599e530f9fe422023-02-17T11:42:12ZfasIranian Scientific Association of Architecture & Urbanismمعماری و شهرسازی ایران2228-589X2645-71482021-05-0112115717410.30475/isau.2020.212991.1329120955قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسرحسین راعی0استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.براساس اسناد تاریخی و جغرافیای تاریخی، در دوره قاجار و در پهنه جغرافیای نیاسر مجتمع‌های زیستی به وجود آمدند که علاوه بر تأثیر بسزا در معیشت و زیست‌بوم در مقیاس خود پدیدآورنده فرهنگ اجتماعی و اقتصادی ویژه‌ای در منطقه بودند. این مزارع به دلیل دارابودن جمعیت ثابت و همچنین استقرار عناصرکالبدی در کنار کشتخوان‌ها «مسکون» نام گرفتند و تا پایان دوره پهلوی اول به حیات و بقاء ادامه دادند. هم اکنون به دلایل متعدد بسیاری از آن‌ها در معرض نابودی قرارگرفته و یا کاربری آن‌ها تغییر کرده است. هدف از این پژوهش؛ فهم مزارع مسکون تاریخی نیاسر از طریق بیان ویژگی‌های آن‌ها است و سعی شده است با رهیافت تفسیری و راهبرد تفسیری تاریخی به خوانش اسناد مکتوب و پیمایش آثار مادی پرداخته شود. براین اساس بسیاری از مزارع نیاسر از طریق مطالعات میدانی، مصاحبه و سندپژوهی مورد شناسایی قرارگرفته‌اند. در این فرآیند تعدادی از مزارع مسکون نیاسر دوباره پیدا و با اسناد تاریخی موجود تطبیق داده شدند. آن‌ها با دو صورت مشخص؛ قلاع کشتخوانی و مجموعه‌های کشتخوانی دیده شده و قابلیت‌ها و نظام‌های سه‌گانه آن‌ها شناسایی شد. شناسایی صورت‌ها و قالب‌های مزارع و معرفی بخشی از قابلیت‌های پنهان و نظام‌های مستقر در مزارع مسکون نیاسر در دو قالب کارکردی و کالبدی از نتایج قابل اشاره در این مقاله به حساب می‌آید. ایجاد سرزندگی و تبدیل مزارع به «محوطه‌های زندگی» به جای محوطه‌های تاریخی مطلق، قدمی استوار در نیل به پایداری آن‌ها است. بنابراین پیشنهاد می‌شود در آغاز کلیه عناصر یک مزرعه در قالب یک کُل منسجم با عنوان « مزرعه تاریخی» در فهرست آثار ملی ثبت شوند تا از این طریق بتوان ضمن آگاهی‌رسانی و حمایت حقوقی و قانونی از آن‌ها به حفاظت از قابلیت‌های پنهان اشاره شده و پایداری مزارع تاریخی در ایران کمک کرد.http://www.isau.ir/article_120955_ccf6f76f584ecd943e6dcafdd8d9a00d.pdfقابلیت‌های پنهانمزارع مسکون تاریخیقاجارنیاسر |
| spellingShingle | حسین راعی قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر معماری و شهرسازی ایران قابلیت‌های پنهان مزارع مسکون تاریخی قاجار نیاسر |
| title | قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر |
| title_full | قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر |
| title_fullStr | قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر |
| title_full_unstemmed | قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر |
| title_short | قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر |
| title_sort | قابلیت‌های پنهان در مزارع مسکون تاریخی نیاسر |
| topic | قابلیت‌های پنهان مزارع مسکون تاریخی قاجار نیاسر |
| url | http://www.isau.ir/article_120955_ccf6f76f584ecd943e6dcafdd8d9a00d.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ḥsynrạʿy qạblythạypnhạndrmzạrʿmsḵwntạrykẖynyạsr |