| Summary: | Se nos baseamos nas súas orixes, o esperanto pode clasificarse en tres grupos: en primeiro
lugar, hai un grupo de unidades fraseolóxicas planificado, isto é, de unidades creadas
conscientemente. Principalmente remóntanse a Zamenhof, o iniciador da lingua, quen publicou
unha colección de refráns en esperanto, Proverbaro Esperanta, en 1910. Un exemplo é Ne ŝovu
la nazon en fremdan vazon ( “Non metas o nariz nos asuntos alleos”). En segundo lugar, moitas
unidades fraseolóxicas entraron na lingua a través doutras moitas linguas. Este grupo comprende
préstamos clásicos da tradución, sobre todo da Biblia, por exemplo lavi al si la manojn (“lava-las
mans sobre un asunto”) ó igual que préstamos ad-hoc que introduciron os falantes dende as súas
linguas nai, máis ou menos de maneira espontánea. En terceiro lugar, hai unidades fraseolóxicas
que teñen as súas orixes na lingua e na vida cultural da comunidade que a fala. Unha expresión
como Ne krokodilu! (“Fala esperanto cando esteas entre falantes de esperanto!”) só se pode
entender co coñecemento sociocultural que ten o falante de esperanto. Descubriuse que a lingua
planificada, o esperanto, co seu carácter aglutinador, coa súa orde libre de palabras e coa súa
flexibilidade para formalas posúe os prerrequisitos para crear unidades fraseolóxicas
estilisticamente atraentes e apegadizas. Unha análise de textos literarios, xornalísticos e tamén
orais en esperanto revela que a súa fraseoloxía se emprega moito e que ós autores lles gusta
modifica-las frases e as expresións idiomáticas conforme á situación textual. // On the basis of their origin, Esperanto phraseology can be classified into three groups: Firstly,
there is a group of planned, i.e. consciously created phraseological units. They mainly go back to
Zamenhof, the initiator of the language, who published an Esperanto Proverb Collection
(Proverbaro Esperanta) in 1910. An example is Ne ŝovu la nazon en fremdan vazon (‘Don’t put
your nose into sb. else’s affairs [lit. ‘vase’]. Secondly, many phraseological units have entered the
language through various other languages. This group includes classical loan translations
especially from the Bible, e.g. lavi al si la manojn (cf. to wash one’s hands of sth.) as well as adhoc-loans introduced by speakers from their mother tongues more or less spontaneously. Thirdly, there are phraseological units which have their origin in the language and the cultural life of the
speech community. An expression such as Ne krokodilu! (‘Speak Esperanto when amongst
Esperanto speakers!’) can only be understood with an Esperanto speaker’s socio-cultural
background knowledge. It was found that the planned language Esperanto with its agglutinative
character, free word order and flexible word formation possesses the prerequisites for creating
stylistically appealing and catchy phraseological units. An analysis of literary and journalistic texts
as well as oral communication in Esperanto reveals that its phraseology is widely used and that
authors like to modify phrases and idioms according to the textual situation.
|
|---|