آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان
سابقه و هدف: جنگلداری اجتماعی با مفهومی جدید در مدیریت جنگل‌ها با مشارکت مردم روستایی به‌عنوان یک روش بهینه جهت مدیریت پایدار عرصه‌های جنگلی معرفی گردیده است، به‌طوری که دولت‌ها و مسئولین بخش جنگلداری را مجبور ساخته است که در نقش خود بازنگری نمایند. در این راستا، هدف تحقیق حاضر آشکارسازی رهیافتهای...
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2021-12-01
|
| Series: | پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jwfst.gau.ac.ir/article_5930_294c8cdd5410ac12abceb621fb8cb824.pdf |
| _version_ | 1797422723405709312 |
|---|---|
| author | محمدهادی معیری احمد عابدی سروستانی محمدرضا شهرکی علی مستوری |
| author_facet | محمدهادی معیری احمد عابدی سروستانی محمدرضا شهرکی علی مستوری |
| author_sort | محمدهادی معیری |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: جنگلداری اجتماعی با مفهومی جدید در مدیریت جنگل‌ها با مشارکت مردم روستایی به‌عنوان یک روش بهینه جهت مدیریت پایدار عرصه‌های جنگلی معرفی گردیده است، به‌طوری که دولت‌ها و مسئولین بخش جنگلداری را مجبور ساخته است که در نقش خود بازنگری نمایند. در این راستا، هدف تحقیق حاضر آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان می‌باشد.مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده که به صورت پیمایشی انجام شده است. جامعۀ آماری این تحقیق را 606 خانوار با تقریباً 2250 نفر جمعیت از شش روستا در سه طرح جنگلداری لوه (شرق استان)، وطنا (غرب استان) و رضائیان (مرکز استان) تشکیل داده‌اند. حجم نمونه از طریق جدول کرجسی مورگان شامل 241 سرپرست خانوار تعیین گردید. در این تحقیق نمونه‌گیری به-صورت تصادفی از میان جامعه آماری و به‌طور نسبی بر اساس حجم نمونه و نسبت بین جمعیت سرپرستان خانوار هر روستا به کل جمعیت روستاهای مورد مطالعه انجام شد. جمع‌آوری اطلاعات با یک پرسشنامه محقق‌ساخته برای تشخیص مصادیق رهیافتهای جنگلداری اجتماعی طی 21 مصاحبه فردی و 9 مصاحبه گروهی متشکل از کارشناسان و مجریان منابع طبیعی و همچنین جوامع محلی جنگل‌نشین بر پایۀ گروه‌های متمرکز و به روش طوفان فکری صورت پذیرفت. هر یک از گویه‌های پرسشنامه در قالب طیف پنج گزینه‌ای لیکرت از خیلی‌کم تا خیلی‌زیاد با ارزش عددی 1 تا 5، مورد سنجش قرار گرفت. در این تحقیق برای تشخیص روایی محتوای پرسشنامه از نظرات تخصصی کارشناسان منابع طبیعی و علوم اجتماعی استفاده شد. پایایی ابزار سنجش نیز از محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از جمع‌آوری اطلاعات یازده پرسشنامه به دلیل نواقص اطلاعات حذف و تعداد 230 پرسشنامه در تجزیه و تحلیل استفاده شد. پس از جمع‌آوری و دسته‌بندی داده‌ها، تجزیه و تحلیل با استفاده از نرم‌افزار SPSS20 در قالب آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون من‌ویتنی) انجام گرفت. نتایج: نتایج این تحقیق حاکی از آن است که از میان 230 سرپرست خانوار مورد نظرخواهی، 5/53 درصد مرد و 9/80 درصد متأهل بودند. متوسط بُعد خانوار 61/4 نفر، میانگین سنی 13/43 سال و 9/37 درصد آن‌ها سوادی در حد ابتدایی و کمتر داشتند. همچنین 2/45 درصد از پاسخگویان به کشاورز و دامدار بوده و 7/35 درصد به امور کارگری اشتغال دارند. یافته‌ها نشان داد متغیرهای سن و بُعد خانوار پاسخگویان هیچگونه رابطه معنی‌دار با نظر آن‌ها نسبت به عملیاتی شدن رهیافت جنگلداری اجتماعی در مدیریت جنگل نشان نداد. در حالی که بین سطح تحصیلات پاسخگویان با نظر آن‌ها نسبت به تأثیر رهیافتهای جنگلداری اجتماعی، رابطه منفی و معنی-داری وجود دارد. جوامع محلی باور دارند عضویت در تعاونی و شرکت در دوره‌های آموزشی به‌طور معنی‌دار تأثیرگذاری رهیافت-های جنگلداری اجتماعی در مدیریت عرصه‌های جنگلی را افزایش می‌دهد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، رهیافتهای مشارکتی و اقتصادی جوامع محلی، مهم‌ترین رهیافتهای جنگلداری اجتماعی (اولویت 1 و 2) در مدیریت عرصه‌های جنگلی منطقه مورد مطالعه بوده است. ضمن‌این که، بر اساس دیدگاه‌های مردم محلی، رهیافتهای خدماتی و آموزشی نسبت به سایر رهیافت‌ها در مدیریت جنگل‌ها کمترین تأثیر (اولویت 5 و 6) دارند. نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت و جایگاه رهیافتهای جنگلداری اجتماعی در مدیریت طرح‌های جنگلداری، بکارگیری رهیافتهای اولویت‌دار مشارکتی جهت حفاظت و اجرای برنامه‌های مدیریتی جنگل، و رهیافتهای اقتصادی جهت تقو.یت منابع درآمدی و معیشتی جوامع محلی جنگل‌نشین در راستای کاهش وابستگی معیشتی آن‌ها به جنگل‌ها، و همچنین رهیافتهای آموزشی جهت بالا بردن سطح دانش و آگاهی آن‌ها و انتقال آن به جوامع روستایی، از ضروریات و راهکارهای کلیدی در مسیر دست یافتن به اهداف جنگداری اجتماعی در مدیریت جنگل‌ها است. |
| first_indexed | 2024-03-09T07:37:37Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-adba9a84156a4c019c0fddc123b3f2b8 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2322-2077 2322-2786 |
| language | fas |
| last_indexed | 2024-03-09T07:37:37Z |
| publishDate | 2021-12-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل |
| spelling | doaj.art-adba9a84156a4c019c0fddc123b3f2b82023-12-03T05:29:49ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resourcesپژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل2322-20772322-27862021-12-0128412410.22069/jwfst.2022.19546.19445930آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستانمحمدهادی معیری0احمد عابدی سروستانی1محمدرضا شهرکی2علی مستوری3دانشیار ، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.دانشیار ، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان، گرگان، ایران.دانشجوی دکتری ، جنگلداری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.سابقه و هدف: جنگلداری اجتماعی با مفهومی جدید در مدیریت جنگل‌ها با مشارکت مردم روستایی به‌عنوان یک روش بهینه جهت مدیریت پایدار عرصه‌های جنگلی معرفی گردیده است، به‌طوری که دولت‌ها و مسئولین بخش جنگلداری را مجبور ساخته است که در نقش خود بازنگری نمایند. در این راستا، هدف تحقیق حاضر آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان می‌باشد.مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده که به صورت پیمایشی انجام شده است. جامعۀ آماری این تحقیق را 606 خانوار با تقریباً 2250 نفر جمعیت از شش روستا در سه طرح جنگلداری لوه (شرق استان)، وطنا (غرب استان) و رضائیان (مرکز استان) تشکیل داده‌اند. حجم نمونه از طریق جدول کرجسی مورگان شامل 241 سرپرست خانوار تعیین گردید. در این تحقیق نمونه‌گیری به-صورت تصادفی از میان جامعه آماری و به‌طور نسبی بر اساس حجم نمونه و نسبت بین جمعیت سرپرستان خانوار هر روستا به کل جمعیت روستاهای مورد مطالعه انجام شد. جمع‌آوری اطلاعات با یک پرسشنامه محقق‌ساخته برای تشخیص مصادیق رهیافتهای جنگلداری اجتماعی طی 21 مصاحبه فردی و 9 مصاحبه گروهی متشکل از کارشناسان و مجریان منابع طبیعی و همچنین جوامع محلی جنگل‌نشین بر پایۀ گروه‌های متمرکز و به روش طوفان فکری صورت پذیرفت. هر یک از گویه‌های پرسشنامه در قالب طیف پنج گزینه‌ای لیکرت از خیلی‌کم تا خیلی‌زیاد با ارزش عددی 1 تا 5، مورد سنجش قرار گرفت. در این تحقیق برای تشخیص روایی محتوای پرسشنامه از نظرات تخصصی کارشناسان منابع طبیعی و علوم اجتماعی استفاده شد. پایایی ابزار سنجش نیز از محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از جمع‌آوری اطلاعات یازده پرسشنامه به دلیل نواقص اطلاعات حذف و تعداد 230 پرسشنامه در تجزیه و تحلیل استفاده شد. پس از جمع‌آوری و دسته‌بندی داده‌ها، تجزیه و تحلیل با استفاده از نرم‌افزار SPSS20 در قالب آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون من‌ویتنی) انجام گرفت. نتایج: نتایج این تحقیق حاکی از آن است که از میان 230 سرپرست خانوار مورد نظرخواهی، 5/53 درصد مرد و 9/80 درصد متأهل بودند. متوسط بُعد خانوار 61/4 نفر، میانگین سنی 13/43 سال و 9/37 درصد آن‌ها سوادی در حد ابتدایی و کمتر داشتند. همچنین 2/45 درصد از پاسخگویان به کشاورز و دامدار بوده و 7/35 درصد به امور کارگری اشتغال دارند. یافته‌ها نشان داد متغیرهای سن و بُعد خانوار پاسخگویان هیچگونه رابطه معنی‌دار با نظر آن‌ها نسبت به عملیاتی شدن رهیافت جنگلداری اجتماعی در مدیریت جنگل نشان نداد. در حالی که بین سطح تحصیلات پاسخگویان با نظر آن‌ها نسبت به تأثیر رهیافتهای جنگلداری اجتماعی، رابطه منفی و معنی-داری وجود دارد. جوامع محلی باور دارند عضویت در تعاونی و شرکت در دوره‌های آموزشی به‌طور معنی‌دار تأثیرگذاری رهیافت-های جنگلداری اجتماعی در مدیریت عرصه‌های جنگلی را افزایش می‌دهد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، رهیافتهای مشارکتی و اقتصادی جوامع محلی، مهم‌ترین رهیافتهای جنگلداری اجتماعی (اولویت 1 و 2) در مدیریت عرصه‌های جنگلی منطقه مورد مطالعه بوده است. ضمن‌این که، بر اساس دیدگاه‌های مردم محلی، رهیافتهای خدماتی و آموزشی نسبت به سایر رهیافت‌ها در مدیریت جنگل‌ها کمترین تأثیر (اولویت 5 و 6) دارند. نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت و جایگاه رهیافتهای جنگلداری اجتماعی در مدیریت طرح‌های جنگلداری، بکارگیری رهیافتهای اولویت‌دار مشارکتی جهت حفاظت و اجرای برنامه‌های مدیریتی جنگل، و رهیافتهای اقتصادی جهت تقو.یت منابع درآمدی و معیشتی جوامع محلی جنگل‌نشین در راستای کاهش وابستگی معیشتی آن‌ها به جنگل‌ها، و همچنین رهیافتهای آموزشی جهت بالا بردن سطح دانش و آگاهی آن‌ها و انتقال آن به جوامع روستایی، از ضروریات و راهکارهای کلیدی در مسیر دست یافتن به اهداف جنگداری اجتماعی در مدیریت جنگل‌ها است.https://jwfst.gau.ac.ir/article_5930_294c8cdd5410ac12abceb621fb8cb824.pdfجنگل‌نشینمشارکتجنگلداری اجتماعیجوامع محلی |
| spellingShingle | محمدهادی معیری احمد عابدی سروستانی محمدرضا شهرکی علی مستوری آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل جنگل‌نشین مشارکت جنگلداری اجتماعی جوامع محلی |
| title | آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان |
| title_full | آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان |
| title_fullStr | آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان |
| title_full_unstemmed | آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان |
| title_short | آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان |
| title_sort | آشکارسازی رهیافتهای جنگلداری اجتماعی و نقش آن در مدیریت طرح‌های جنگلداری استان گلستان |
| topic | جنگل‌نشین مشارکت جنگلداری اجتماعی جوامع محلی |
| url | https://jwfst.gau.ac.ir/article_5930_294c8cdd5410ac12abceb621fb8cb824.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mḥmdhạdymʿyry ậsẖḵạrsạzyrhyạfthạyjngldạryạjtmạʿywnqsẖậndrmdyrytṭrḥhạyjngldạryạstạnglstạn AT ạḥmdʿạbdysrwstạny ậsẖḵạrsạzyrhyạfthạyjngldạryạjtmạʿywnqsẖậndrmdyrytṭrḥhạyjngldạryạstạnglstạn AT mḥmdrḍạsẖhrḵy ậsẖḵạrsạzyrhyạfthạyjngldạryạjtmạʿywnqsẖậndrmdyrytṭrḥhạyjngldạryạstạnglstạn AT ʿlymstwry ậsẖḵạrsạzyrhyạfthạyjngldạryạjtmạʿywnqsẖậndrmdyrytṭrḥhạyjngldạryạstạnglstạn |