Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı
İslam düşünce geleneğinde tartışma konusu olan Hz. Peygamber’in anne ve babasının (ebeveyn-i Resûl) dinî ve uhrevî durumu, literatürde ilk olarak Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) el-Fıḳhü’l-ekber’inde “Ebeveyn-i Resûl küfür üzere öldüler.” şeklinde yer almıştır. Osmanlı döneminde de Hz. Peygamber’in anne...
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Bursa Uludağ University
2023-06-01
|
| Series: | Uludağ İlahiyat Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3200300 |
| _version_ | 1827801934443053056 |
|---|---|
| author | Ulvi Murat Kılavuz Kevser Demir Bektaş |
| author_facet | Ulvi Murat Kılavuz Kevser Demir Bektaş |
| author_sort | Ulvi Murat Kılavuz |
| collection | DOAJ |
| description | İslam düşünce geleneğinde tartışma konusu olan Hz. Peygamber’in anne ve babasının (ebeveyn-i Resûl) dinî ve uhrevî durumu, literatürde ilk olarak Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) el-Fıḳhü’l-ekber’inde “Ebeveyn-i Resûl küfür üzere öldüler.” şeklinde yer almıştır. Osmanlı döneminde de Hz. Peygamber’in anne ve babasının dinî ve uhrevî durumu hakkında müstakil risaleler yazılmıştır. Bu mesele, Osmanlı ilim dünyasında el-Fıḳhü’l-ekber şerhlerinin kaleme alınması, dönemin siyasi konjonktürünün sonucu olarak Şîa ile Râfızîlik adı altında gerçekleşen dinî mücadele, toplumda giderek yaygınlaşan tasavvufî temayüller ve esasen Ekberî bir anlayış olan nûr-i Muhammedî düşüncesi gibi sebep-lerle gündeme gelmiştir. Osmanlı döneminde bu konuda yazılan risalelerin ilki İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ isimli eseridir. Kendisi de nûr-i Muhammedî düşüncesini benimseyen İbnü’l-Hatîb’in ebeveyn-i Resûl’ün ehl-i necât olduğu görüşünü benimsediği bu risalenin amacının Hz. Peygamber hakkında yanlış düşüncelere ulaşılmasının önüne geçmek olduğu anlaşılmaktadır. Eserinde İbnü’l-Hatîb görüşünü Hz. Peygamber’in şerefli nesebini temel alarak izah etmiş, bu konuda oluşan itirazlara ve karşıt görüşü iddia edenlere âyet, hadis ve rivayetler üzerinden cevaplar getirmiştir. Onun nûr-i Muhammedî düşüncesine bağlı olmasının açıklama ve istidlallerine yansıdığı görülmektedir. Bu risâlenin ebeveyn-i Resûl meselesinin Osmanlı ilim çevrelerine taşıyıcısı konumunda olması risâlenin önemini teşkil etmektedir. İbnü’l-Hatîb’in bu risâledeki görüş ve açıklamalarının kendisinden sonraki dönemde dayanak olma ve eleştiriye muhatap kılma şeklinde iki yönlü bir etki bıraktığı söylenmelidir. |
| first_indexed | 2024-03-11T20:32:33Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-af36f9c633fb49838148b0d008f5f107 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 2980-2482 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-11T20:32:33Z |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Bursa Uludağ University |
| record_format | Article |
| series | Uludağ İlahiyat Dergisi |
| spelling | doaj.art-af36f9c633fb49838148b0d008f5f1072023-10-02T07:59:32ZengBursa Uludağ UniversityUludağ İlahiyat Dergisi2980-24822023-06-01321559410.51447/uluifd.11631331779Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sıUlvi Murat Kılavuz0Kevser Demir Bektaş1Bursa Uludağ ÜniversitesiBursa Uludağ Üniversitesiİslam düşünce geleneğinde tartışma konusu olan Hz. Peygamber’in anne ve babasının (ebeveyn-i Resûl) dinî ve uhrevî durumu, literatürde ilk olarak Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) el-Fıḳhü’l-ekber’inde “Ebeveyn-i Resûl küfür üzere öldüler.” şeklinde yer almıştır. Osmanlı döneminde de Hz. Peygamber’in anne ve babasının dinî ve uhrevî durumu hakkında müstakil risaleler yazılmıştır. Bu mesele, Osmanlı ilim dünyasında el-Fıḳhü’l-ekber şerhlerinin kaleme alınması, dönemin siyasi konjonktürünün sonucu olarak Şîa ile Râfızîlik adı altında gerçekleşen dinî mücadele, toplumda giderek yaygınlaşan tasavvufî temayüller ve esasen Ekberî bir anlayış olan nûr-i Muhammedî düşüncesi gibi sebep-lerle gündeme gelmiştir. Osmanlı döneminde bu konuda yazılan risalelerin ilki İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ isimli eseridir. Kendisi de nûr-i Muhammedî düşüncesini benimseyen İbnü’l-Hatîb’in ebeveyn-i Resûl’ün ehl-i necât olduğu görüşünü benimsediği bu risalenin amacının Hz. Peygamber hakkında yanlış düşüncelere ulaşılmasının önüne geçmek olduğu anlaşılmaktadır. Eserinde İbnü’l-Hatîb görüşünü Hz. Peygamber’in şerefli nesebini temel alarak izah etmiş, bu konuda oluşan itirazlara ve karşıt görüşü iddia edenlere âyet, hadis ve rivayetler üzerinden cevaplar getirmiştir. Onun nûr-i Muhammedî düşüncesine bağlı olmasının açıklama ve istidlallerine yansıdığı görülmektedir. Bu risâlenin ebeveyn-i Resûl meselesinin Osmanlı ilim çevrelerine taşıyıcısı konumunda olması risâlenin önemini teşkil etmektedir. İbnü’l-Hatîb’in bu risâledeki görüş ve açıklamalarının kendisinden sonraki dönemde dayanak olma ve eleştiriye muhatap kılma şeklinde iki yönlü bir etki bıraktığı söylenmelidir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3200300kalāmparents of the prophet (abaway al-rasūl)ibn al-khaṭīb al-amāsīabū ḥanīfahal-fiqh al-akbaral-nūr al-muḥammadī.kelâmebeveyn-i resûli̇bnü’l-hatîb el-amâsîebû hanîfeel-fıḳhü’l-ekbernûr-i muhammedî. |
| spellingShingle | Ulvi Murat Kılavuz Kevser Demir Bektaş Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı Uludağ İlahiyat Dergisi kalām parents of the prophet (abaway al-rasūl) ibn al-khaṭīb al-amāsī abū ḥanīfah al-fiqh al-akbar al-nūr al-muḥammadī. kelâm ebeveyn-i resûl i̇bnü’l-hatîb el-amâsî ebû hanîfe el-fıḳhü’l-ekber nûr-i muhammedî. |
| title | Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı |
| title_full | Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı |
| title_fullStr | Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı |
| title_full_unstemmed | Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı |
| title_short | Osmanlı Ebeveyn-i Resûl Risâleleri Geleneğinin İlk Halkası: İbnü’l-Hatîb el-Amâsî’nin (ö. 940/1534) İnbâʾü’l-ıṣṭıfâʾ fî ḥaḳḳı âbâʾi’l-Muṣṭafâ’sı |
| title_sort | osmanli ebeveyn i resul risaleleri geleneginin ilk halkasi ibnu l hatib el amasi nin o 940 1534 inbaʾu l istifaʾ fi hakki abaʾi l mustafa si |
| topic | kalām parents of the prophet (abaway al-rasūl) ibn al-khaṭīb al-amāsī abū ḥanīfah al-fiqh al-akbar al-nūr al-muḥammadī. kelâm ebeveyn-i resûl i̇bnü’l-hatîb el-amâsî ebû hanîfe el-fıḳhü’l-ekber nûr-i muhammedî. |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3200300 |
| work_keys_str_mv | AT ulvimuratkılavuz osmanlıebeveyniresulrisalelerigelenegininilkhalkasıibnulhatibelamasinino9401534inbaʾulıstıfaʾfihakkıabaʾilmustafası AT kevserdemirbektas osmanlıebeveyniresulrisalelerigelenegininilkhalkasıibnulhatibelamasinino9401534inbaʾulıstıfaʾfihakkıabaʾilmustafası |