Tranzicija fertiliteta u radovima albanskih autora sa Kosova i Metohije
Visok nivo fertiliteta ukazuje da je na Kosovu i Metohiji još uvek prisutan reproduktivni model sa elementima tradicionalnog tipa, koga karakteriše dug period radjanja tokom reproduktivnog perioda, kao i znatno učešće viših redova rodjenja. Veliki broj albanskih autora sa Kosova i Metohije smatra d...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Social Science, Belgrade
2002-03-01
|
| Series: | Stanovništvo |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://stnv.idn.org.rs/STNV/article/view/206 |
| Summary: | Visok nivo fertiliteta ukazuje da je na Kosovu i Metohiji još uvek prisutan reproduktivni model sa elementima tradicionalnog tipa, koga karakteriše dug period radjanja tokom reproduktivnog perioda, kao i znatno učešće viših redova rodjenja. Veliki broj albanskih autora sa Kosova i Metohije smatra da su za takvo stanje, koje je direktno uslovljeno nerazvijenošću Pokrajine u socijalnom, ekonomskom, medicinskom, kulturnom i dr. smislu, odgovorni istorijski uslovi u kojima se razvijalo stanovništvo, naročito albanske nacionalnosti, odnosno, način života u kome dominira patrijarhalni duh i tradicionalni sistem vrednosti. U okviru psiholoških faktora fertiliteta vrlo bitno mesto zauzima tradicija, čiji se uticaj manifestuje kroz odredjivanje starosti supružnika pri sklapanju braka, stabilnost braka, negativan stav o celibatu, zatim, odnosu tradicije i radjanju prema polu deteta, kao i sprezi tradicije i religije. Značajno mesto zauzima i položaj žene u porodici i društvu, jer inferiorni položaj žene doprinosi da ona postane "čuvar tradicije", odnosno da obezbedjuje kontinuitet patrijarhalnog načina života, iako su njegove vrednosti okrenute protiv samih žena.
Medju albanskim autorima sa Kosova i Metohije može se reći da vlada konsenzus da je za sporu tranziciju fertiliteta najviše odgovoran nepovoljan društveno-ekonomski položaj stanovništva. Pokrajina je najkasnije od svih delova SFR Jugoslavije ušla u proces urbanizacije i industrijalizacije, dok je, kako se navodi, i obim i tempo tih procesa bio nedovoljan da bi značajnije uticao na menjanje demografskog kompleksa i socijalnog stanja uopšte. Navodi se i da ukoliko bi se sproveo intenzivan ekonomski razvitak Kosova i Metohije, nivo nataliteta bi se smanjio za znatno kraće vreme nego što su to uspeli da učine drugi delovi zemlje.
Planiranje porodice je oblast koja je izazvala najviše polemike medju albanskim autorima sa Kosova i Metohije. Teme koje su se isticale po važnosti mogu se podeliti u tri grupe: šta se podrazumeva pod planiranjem porodice, koji su razlozi za usvajanje i sprovodjenje programa za planiranje porodice, kao i koji su mogući načini sprovodjenja ovih programa. Takodje se mogu izdvojiti i dve grupe istraživača. Prva koja smatra da reproduktivnu svest odredjuju faktori modernizacije društva, tj. da se planiranje porodice rešava samo u hodu sa privrednim i društvenim razvojem Pokrajine, i druga grupa autora, koja smatra da društveno-ekonomski razvitak jeste potreban uslov, medjutim, društvo treba da usmerava akcije u cilju razvoja odredjenih društvenih delatnosti i obezbedjivanja uslova za sprovodjenje prava čoveka na slobodno roditeljstvo i programa za planiranje porodice.
|
|---|---|
| ISSN: | 0038-982X 2217-3986 |