Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller
Bu çalışmada, parçacık sürü optimizasyonu (PSO), genetik algoritma (GA), farksal evrim (FE) ve yapay ısıl işlem (YIİ) algoritmalarını kapsayan dört metasezgisel algoritma jeofiziğin bir, iki ve üç boyutlu (1B, 2B ve 3B) ters çözüm problemlerinde kullanılmıştır. Doğal uçlaşma (DU), doğru akım özdiren...
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Pamukkale University
2016-12-01
|
| Series: | Pamukkale University Journal of Engineering Sciences |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/26682/286577 |
| _version_ | 1797914089889988608 |
|---|---|
| author | Gökhan Göktürkler Çağlayan Balkaya Yunus Levent Ekinci Seçil Turan |
| author_facet | Gökhan Göktürkler Çağlayan Balkaya Yunus Levent Ekinci Seçil Turan |
| author_sort | Gökhan Göktürkler |
| collection | DOAJ |
| description | Bu
çalışmada, parçacık sürü optimizasyonu (PSO), genetik algoritma (GA), farksal
evrim (FE) ve yapay ısıl işlem (YIİ) algoritmalarını kapsayan dört metasezgisel
algoritma jeofiziğin bir, iki ve üç boyutlu (1B, 2B ve 3B) ters çözüm
problemlerinde kullanılmıştır. Doğal uçlaşma (DU), doğru akım özdirenç (DAÖ),
manyetik ve karşılıklı kuyu yer radarı uygulamalarından elde edilen kuramsal
ve/veya alan veri kümeleri yukarıda değinilen metasezgisellerden biriyle
değerlendirilmiştir. PSO, hem sentetik olarak üretilen hem de Güney Bavyera’da
(Almanya) bir grafit yatağında ölçülen DU anomalilerinin model parametrelerinin
(elektrik dipol moment, uçlaşma açısı, derinlik, biçim faktörü ve anomali
orijini) belirlenmesinde kullanılmıştır. Gerçel değer kodlamalı GA, hem
kuramsal hem de Bozdağ, İzmir’de (Türkiye) karstik bir ortamda toplanan düşey
elektrik sondajı veri kümelerinden yatay tabakalı yer modelinin parametrelerini
(tabaka özdirenç ve kalınlıklarını) kestirmek için kullanılmıştır. Sentetik bir
karşılıklı kuyu yer radarı verisinden 2B’lu yeraltı radar hız dağılımının
görüntülenmesi amacıyla YIİ ve yuvarlatma kısıtlı doğrusallaştırılmış en küçük
kareler yönteminin ardışık kullanılmasına dayanan melez bir yaklaşım
uygulanırken; FE algoritması kuramsal olarak üretilen bir toplam alan manyetik
anomali haritasının 3B’lu ters çözümünde kullanılmıştır. Her bir metasezgisel
algoritmanın gerek duyduğu kullanıcı tanımlı parametreler incelenen problemler
dikkate alınarak test çalışmalarıyla belirlenmiştir. Ayrıca, metasezgiseller
tarafından elde edilen sonuçların güvenilirlikleri çeşitli istatistiksel ve
belirsizlik analizleriyle araştırılmıştır. Burada kullanılan metasezgisellerin
çeşitli jeofizik problemlerin model parametrelerinin kestiriminde başarılı
sonuçlar üretmesi bu algoritmaların, jeofiziğin küçük ve görece büyük boyutlu
veri kümelerine uygulanabilirliğini göstermiştir. |
| first_indexed | 2024-04-10T12:21:24Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-b19dae4cd45349e4944df83fe4eba6d8 |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1300-7009 2147-5881 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-04-10T12:21:24Z |
| publishDate | 2016-12-01 |
| publisher | Pamukkale University |
| record_format | Article |
| series | Pamukkale University Journal of Engineering Sciences |
| spelling | doaj.art-b19dae4cd45349e4944df83fe4eba6d82023-02-15T16:15:26ZengPamukkale UniversityPamukkale University Journal of Engineering Sciences1300-70092147-58812016-12-01226563580218Uygulamalı jeofizikte metasezgisellerGökhan GöktürklerÇağlayan BalkayaYunus Levent EkinciSeçil TuranBu çalışmada, parçacık sürü optimizasyonu (PSO), genetik algoritma (GA), farksal evrim (FE) ve yapay ısıl işlem (YIİ) algoritmalarını kapsayan dört metasezgisel algoritma jeofiziğin bir, iki ve üç boyutlu (1B, 2B ve 3B) ters çözüm problemlerinde kullanılmıştır. Doğal uçlaşma (DU), doğru akım özdirenç (DAÖ), manyetik ve karşılıklı kuyu yer radarı uygulamalarından elde edilen kuramsal ve/veya alan veri kümeleri yukarıda değinilen metasezgisellerden biriyle değerlendirilmiştir. PSO, hem sentetik olarak üretilen hem de Güney Bavyera’da (Almanya) bir grafit yatağında ölçülen DU anomalilerinin model parametrelerinin (elektrik dipol moment, uçlaşma açısı, derinlik, biçim faktörü ve anomali orijini) belirlenmesinde kullanılmıştır. Gerçel değer kodlamalı GA, hem kuramsal hem de Bozdağ, İzmir’de (Türkiye) karstik bir ortamda toplanan düşey elektrik sondajı veri kümelerinden yatay tabakalı yer modelinin parametrelerini (tabaka özdirenç ve kalınlıklarını) kestirmek için kullanılmıştır. Sentetik bir karşılıklı kuyu yer radarı verisinden 2B’lu yeraltı radar hız dağılımının görüntülenmesi amacıyla YIİ ve yuvarlatma kısıtlı doğrusallaştırılmış en küçük kareler yönteminin ardışık kullanılmasına dayanan melez bir yaklaşım uygulanırken; FE algoritması kuramsal olarak üretilen bir toplam alan manyetik anomali haritasının 3B’lu ters çözümünde kullanılmıştır. Her bir metasezgisel algoritmanın gerek duyduğu kullanıcı tanımlı parametreler incelenen problemler dikkate alınarak test çalışmalarıyla belirlenmiştir. Ayrıca, metasezgiseller tarafından elde edilen sonuçların güvenilirlikleri çeşitli istatistiksel ve belirsizlik analizleriyle araştırılmıştır. Burada kullanılan metasezgisellerin çeşitli jeofizik problemlerin model parametrelerinin kestiriminde başarılı sonuçlar üretmesi bu algoritmaların, jeofiziğin küçük ve görece büyük boyutlu veri kümelerine uygulanabilirliğini göstermiştir.https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/26682/286577metasezgiselparçacık sürü optimizasyonugenetik algoritmafarksal evrimyapay ısıl işlemuygulamalı jeofizikmetaheuristicparticle swarm optimizationgenetic algorithmdifferential evolutionsimulated annealingapplied geophysics |
| spellingShingle | Gökhan Göktürkler Çağlayan Balkaya Yunus Levent Ekinci Seçil Turan Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller Pamukkale University Journal of Engineering Sciences metasezgisel parçacık sürü optimizasyonu genetik algoritma farksal evrim yapay ısıl işlem uygulamalı jeofizik metaheuristic particle swarm optimization genetic algorithm differential evolution simulated annealing applied geophysics |
| title | Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller |
| title_full | Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller |
| title_fullStr | Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller |
| title_full_unstemmed | Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller |
| title_short | Uygulamalı jeofizikte metasezgiseller |
| title_sort | uygulamali jeofizikte metasezgiseller |
| topic | metasezgisel parçacık sürü optimizasyonu genetik algoritma farksal evrim yapay ısıl işlem uygulamalı jeofizik metaheuristic particle swarm optimization genetic algorithm differential evolution simulated annealing applied geophysics |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/26682/286577 |
| work_keys_str_mv | AT gokhangokturkler uygulamalıjeofiziktemetasezgiseller AT caglayanbalkaya uygulamalıjeofiziktemetasezgiseller AT yunusleventekinci uygulamalıjeofiziktemetasezgiseller AT secilturan uygulamalıjeofiziktemetasezgiseller |