Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz
Celem artykułu jest ukazanie, jak, mimo ustalonych dawno temu postulatów, nakazujących „oczyszczenie” powieści kryminalnej z elementów fantastycznych i nadprzyrodzonych, motywy te funkcjonują we współczesnych utworach z tego gatunku. Jako kontekst należy wskazać zjawiska dające się zauważyć w najn...
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Lodz University Press
2023-06-01
|
| Series: | Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.uni.lodz.pl/polonica/article/view/14240 |
| _version_ | 1797789099099160576 |
|---|---|
| author | Krystyna Walc |
| author_facet | Krystyna Walc |
| author_sort | Krystyna Walc |
| collection | DOAJ |
| description | Celem artykułu jest ukazanie, jak, mimo ustalonych dawno temu postulatów, nakazujących „oczyszczenie” powieści kryminalnej z elementów fantastycznych i nadprzyrodzonych, motywy te funkcjonują we współczesnych utworach z tego gatunku.
Jako kontekst należy wskazać zjawiska dające się zauważyć w najnowszej literaturze i kulturze popularnej. Jednym nich jest zmiana postrzegania typowych monstrów z horroru, które stają się zarówno „mniej groźne”, jak i „bardziej ludzkie”. Kolejnym – zakwestionowanie związku postaci (a także zespołu motywów) z fabułą. To na przykład, co było dotąd typowe dla horroru, może pojawić się w powieści kryminalnej.
Przeprowadzono analizę wybranych utworów dwojga współczesnych pisarzy: Katarzyny Puzyńskiej (Czarne narcyzy, Martwiec, Rodzanice i Utopce) oraz Wojciecha Chmielarza (Wampir, Zombie i Wilkołak) pod kątem występowania w nich motywów rodem z powieści grozy. We wszystkich omawianych tekstach to ludzie, a nie potwory są zabójcami. W utworach Chmielarza nazwy rodem z horroru to metafory ludzkiego zła lub szaleństwa (autor odwołuje się do zakorzenionych w kulturze znaczeń słów użytych jako tytuły). Katarzyna Puzyńska z kolei za miejsce zdarzeń wybiera małe, często prawie wyludnione miejscowości, gdzie wciąż żywa jest wiara w duchy, wampiry, nawiedzone domy (autorka odwołuje się między innymi do wierzeń słowiańskich). Ukazuje przy tym siłę ludzkich lęków (dotyczy to, w odpowiednich okolicznościach, nawet policjantów), jak również fakt, że istoty ludzkie potrafią być gorsze od potworów z fikcji literackiej.
Motywy rodem z horroru funkcjonują w omawianych tekstach na kilka sposobów: 1) jako odwołania do doświadczenia odbiorcy, który odczytuje np. zaprezentowane w powieści nazwy w oparciu o własną wiedzę; 2) jako element lokalnej lub rodzinnej tradycji (żywy najczęściej w miejscach oddalonych od „centrów”); wreszcie 3) ucieleśnienie ukrytych w ludzkiej psychice obsesji i lęków, które niespodziewanie mogą się ujawnić. |
| first_indexed | 2024-03-13T01:45:57Z |
| format | Article |
| id | doaj.art-b7c33a80f4a8425cbee2a3f10993a2cd |
| institution | Directory Open Access Journal |
| issn | 1505-9057 2353-1908 |
| language | English |
| last_indexed | 2024-03-13T01:45:57Z |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Lodz University Press |
| record_format | Article |
| series | Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica |
| spelling | doaj.art-b7c33a80f4a8425cbee2a3f10993a2cd2023-07-03T08:21:51ZengLodz University PressActa Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica1505-90572353-19082023-06-0166140342410.18778/1505-9057.66.1714142Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech ChmielarzKrystyna Walc0https://orcid.org/0000-0001-7945-5793Uniwersytet RzeszowskiCelem artykułu jest ukazanie, jak, mimo ustalonych dawno temu postulatów, nakazujących „oczyszczenie” powieści kryminalnej z elementów fantastycznych i nadprzyrodzonych, motywy te funkcjonują we współczesnych utworach z tego gatunku. Jako kontekst należy wskazać zjawiska dające się zauważyć w najnowszej literaturze i kulturze popularnej. Jednym nich jest zmiana postrzegania typowych monstrów z horroru, które stają się zarówno „mniej groźne”, jak i „bardziej ludzkie”. Kolejnym – zakwestionowanie związku postaci (a także zespołu motywów) z fabułą. To na przykład, co było dotąd typowe dla horroru, może pojawić się w powieści kryminalnej. Przeprowadzono analizę wybranych utworów dwojga współczesnych pisarzy: Katarzyny Puzyńskiej (Czarne narcyzy, Martwiec, Rodzanice i Utopce) oraz Wojciecha Chmielarza (Wampir, Zombie i Wilkołak) pod kątem występowania w nich motywów rodem z powieści grozy. We wszystkich omawianych tekstach to ludzie, a nie potwory są zabójcami. W utworach Chmielarza nazwy rodem z horroru to metafory ludzkiego zła lub szaleństwa (autor odwołuje się do zakorzenionych w kulturze znaczeń słów użytych jako tytuły). Katarzyna Puzyńska z kolei za miejsce zdarzeń wybiera małe, często prawie wyludnione miejscowości, gdzie wciąż żywa jest wiara w duchy, wampiry, nawiedzone domy (autorka odwołuje się między innymi do wierzeń słowiańskich). Ukazuje przy tym siłę ludzkich lęków (dotyczy to, w odpowiednich okolicznościach, nawet policjantów), jak również fakt, że istoty ludzkie potrafią być gorsze od potworów z fikcji literackiej. Motywy rodem z horroru funkcjonują w omawianych tekstach na kilka sposobów: 1) jako odwołania do doświadczenia odbiorcy, który odczytuje np. zaprezentowane w powieści nazwy w oparciu o własną wiedzę; 2) jako element lokalnej lub rodzinnej tradycji (żywy najczęściej w miejscach oddalonych od „centrów”); wreszcie 3) ucieleśnienie ukrytych w ludzkiej psychice obsesji i lęków, które niespodziewanie mogą się ujawnić.https://czasopisma.uni.lodz.pl/polonica/article/view/14240 wampirwilkołakzombiehorror powieść kryminalna |
| spellingShingle | Krystyna Walc Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica wampir wilkołak zombie horror powieść kryminalna |
| title | Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz |
| title_full | Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz |
| title_fullStr | Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz |
| title_full_unstemmed | Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz |
| title_short | Między horrorem a kryminałem. Katarzyna Puzyńska i Wojciech Chmielarz |
| title_sort | miedzy horrorem a kryminalem katarzyna puzynska i wojciech chmielarz |
| topic | wampir wilkołak zombie horror powieść kryminalna |
| url | https://czasopisma.uni.lodz.pl/polonica/article/view/14240 |
| work_keys_str_mv | AT krystynawalc miedzyhorroremakryminałemkatarzynapuzynskaiwojciechchmielarz |